به گزارش آتیه آنلاین به نقل از نیویورک تایمز؛ در طول تابستان، «لورا مارسیانو»، محققی در دانشگاه «هاروارد»، با ۵۰۰ نوجوان به مدت چند هفته مصاحبه کرد. این نوجوانان که با کمک اینفلوئنسرهای اینستاگرام جذب شده بودند، سه بار در روز به پرسشنامه‌ای در مورد تعاملات اجتماعی خود پاسخ دادند. هر بار، بیش از ۵۰ درصد از آنها گفتند که چه به‌صورت حضوری و چه به شکل آنلاین در یک ساعت گذشته با کسی صحبت نکرده‌اند.

به عبارت دیگر، حتی با وجود اینکه نوجوانان در زمان تعطیلات مدرسه به‌سر می‌بردند و زمان زیادی را در برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی سپری می‌کردند، اکثر آنها اصلاً معاشرتی نداشتند.

آمریکایی‌ها اکنون زمان بیشتری را تنها می‌گذرانند، دوستی‌های نزدیک کمتری دارند و نسبت به ۲۰ سال پیش احساس جدایی اجتماعی بیشتری نسبت به جامعه خود دارند. از هر دو بزرگسال، یک نفر گزارش کرده که احساس تنهایی می‌کند، و اکنون در مرحله‌ای به سر می‌بریم که ناراحتی جسمانی ناشی از انزوای اجتماعی جراح عمومی آمریکایی، دکتر «ویوک مورتی» را بر آن داشته تا «تنهایی» را یک بیماری همه‌گیر اعلام کند.

محققان و روانشناسان تحقیقاتی را انجام داده‌اند تا ببینند که آیا فناوری «تنهایی» را تسریع کرده است؟ ظهور گوشی‌های هوشمند و اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی برای همیشه هنجارهای اجتماعی را در مورد نحوه ارتباط ما تغییر داده است. پیام‌های متنی جایگزین تعاملات شخصی‌تر مانند تماس‌های تلفنی شده است و هنگامی که مردم زندگی خود را در «تیک تاک» یا «اینستاگرام» پخش می‌کنند، این احتمال بسیار زیاد است که خود را به شیوه‌ای واقعی نشان ندهند.

دکتر «مورتی» در مصاحبه با نیویورک تایمز گفت: «در دنیای آنلاین دانستن اینکه چه کسی واقعی است سخت است، و اینکه در جهان آنلاین خود واقعی بودن برای مردم دشوار است؛ چنین وضعیتی دستور پخت تنهایی است.»

دکتر «مورتی» ادامه می‌دهد: «در چند ماه گذشته با خواندن مقالات تحقیقاتی و مصاحبه با دانشگاهیان در مورد فناوری و تنهایی وارد دنیای تاریک و پیچیده‌ای شده‌ام. بسیاری از مطالعات بر نحوه استفاده جوانان از فناوری متمرکز بود، اما نتایج آنها همچنان به افراد مسن‌تری که از همان فناوری استفاده می‌کردند نیز مرتبط می‌شد. در این مطالعات اجماع بین محققان روشن بود؛ البته شواهد کمی دال بر این وجود داشت که فناوری مستقیماً مردم را تنها می‌کند (منظور این که افراد زیادی وجود دارند که ارتباطات اجتماعی دارند و افراد سالم زیادی هستند که از فناوری استفاده می‌کنند)، اما در مطالعات یک همبستگی قوی بین تنهایی و تکنولوژی وجود دارد، به این معنی که کسانی احساس تنهایی را گزارش کرده‌اند که از فناوری به روش‌های ناسالم استفاده می‌کنند.»

بنابر مطالعه دکتر «مورتی» این همبستگی در سه رفتار اصلی ریشه داشت: اول در برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی مانند «اینستاگرام»، بسیاری از افراد در دام مقایسه خود با دیگران افتاده‌ و احساس کردند که از همسالان خود عقب مانده‌اند. دوم، پیام‌های متنی، که تا حد زیادی محبوب‌ترین شکل ارتباط دیجیتال است، می‌تواند مانعی برای رابطه معتبر بین دو انسان باشد. و شاید تعجب‌آور نباشد که سومین ویژگی رفتاری که خصلت برخی افراد درگیر با احساس تنهایی است شخصیت‌ متمایل به اعتیاد است؛ در این مورد بخصوص اعتیاد به ویدئوهای آنلاین که آنها را در خانه نگه می‌داشت.

خطرات مقایسه در شبکه‌های اجتماعی

یکی از جامع‌ترین تلاش‌های تحقیقاتی در زمینه فناوری و تنهایی تا به امروز، به رهبری دکتر «مارسیانو» و همکارانش صورت گرفته است، در این پژوهش که بررسی داده‌های ۳۰ مطالعه منتشر شده در طول همه‌گیری ویروس کرونا را در مورد استفاده از فناوری و سلامت روان نوجوانان جمع‌آوری کرده است اکثر مطالعات نشان می‌دهند که رسانه‌های اجتماعی با حس تنهایی مرتبط است. به خصوص، زمانی که مردم مقایسه‌های نامطلوبی نسبت به خود و با دیگران انجام می‌دهند.

افراد به‌صورت آنلاین و آفلاین به‌طور طبیعی خود را با دیگران مقایسه می‌کنند، رفتاری که روانشناسان آن را مقایسه اجتماعی می‌نامند. مقایسه‌های اجتماعی می‌توانند به روش‌های مختلف آنلاین ظاهر شوند. یکی از راه‌ها می‌تواند شمارش تعداد لایک‌ها، نظرات و اشتراک‌گذاری‌هایی باشد که پست‌های شما در مقایسه با دوستانتان دریافت می‌کنند. برای مثال این موضوع می‌تواند بدن فرد را در معرض مقایسه با بدن یک اینفلوئنسر زیبایی یا ورزشکار تناسب اندام قرار دهد. یا در مثال دیگری این مقایسه برای پدر و مادر یک کودک می‌تواند نظارت بر رشد کودک شما در مقایسه با سایر کودکان آنلاین باشد؛ وقتی مردم احساس می‌کنند در زندگی از دیگران عقب هستند، این حس می‌تواند منزوی‌کننده باشد.

مقایسه خوب، مقایسه بد

مقایسه اجتماعی همیشه بد نیست. به عنوان مثال، بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که مقایسه خود با سایر افراد در محیط‌های درسی و کاری با عملکرد بالا، می‌تواند شما را برای انجام کار با کیفیت بالاتر ترغیب کند. «چیا چن یانگ»، استاد روانشناسی تربیتی در دانشگاه ایالتی «اوکلاهاما»، در سال ۲۰۱۸ مطالعه‌ای را رهبری کرد که به بررسی تقریباً ۲۲۰ دانشجوی سال اول کالج در هنگام استفاده از برنامه‌هایی مانند اینستاگرام، فیس‌بوک و توییتر پرداخته است. این مطالعه آنچه که این دانشجویان در این پلتفرم‌ها دوست داشتند یا دوست نداشتند را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که تعاملاتی که بیشترین ناراحتی را ایجاد می‌کند، مقایسه‌هایی با ماهیت قضاوتی است که حسادت را برمی‌انگیزد، مقایسه و قضاوتی که در آن شخص کاربر دیگران را محبوب‌تر، سرگرم‌کننده‌تر یا زیباتر می‌دانند.

در این مطالعه رسانه‌های اجتماعی زمانی احساسات مثبت بیشتری را در کاربران بر می‌انگیختند که مطالب مفیدی را به ‌اشتراک گذاشته بودند؛ «برای مثال وقتی دوستی در مورد گرفتن بورسیه تحصیلی یا یک خرید به‌صرفه یک پُست در شبکه اجتماعی گذاشته باشد شما به عنوان کاربر تشویق می‌شوید تا تصمیمات مشابهی بگیرید و احساس مثبتی به شما دست می‌دهد.»

دکتر «یانگ» معتقد است مقایسه‌های قضاوتی که باعث حسادت و ترس از دست دادن (FOMO) می‌شوند در رسانه‌های اجتماعی برجسته‌تر است، زیرا این برنامه‌ها برای تشویق مردم به رقابت با دوستانشان و جستجوی تأیید و اعتبار گرفتن (یعنی لایک و اشتراک‌گذاری مجدد) از دوستانشان طراحی شده‌اند؛ «آن هم از طریق به اشتراک‌گذاری پر زرق و برق‌ترین جنبه‌های زندگی.»

او می‌گوید با دانشجویانی مصاحبه کرده است «که اگر تعداد معینی لایک دریافت نمی‌کردند، پست‌ها را حذف می‌کردند، زیرا تعداد لایک پایین به عزت نفس آن‌ها لطمه می‌زند.»

شرکت «متا» چندین سال پیش در پاسخ به واکنش فعالان و محققان در مورد آسیب‌های مقایسه‌های اجتماعی، کنترل‌هایی را در برنامه‌های خود اضافه کرد، از جمله گزینه‌ای برای پنهان کردن تعداد لایک‌ها و اشتراک‌گذاری‌ها؛ دکتر «یانگ» توصیه می‌کند که اگر احساس ناراحتی می‌کنید، از این تنظیمات استفاده کنید.

«آدام موسری»، رئیس «اینستاگرام» در یک پُست، واکنش‌ها نسبت به لایک‌های مخفی را متفاوت ارزیابی کرده است. «عدم مشاهده شمارش‌ها برای برخی مفید بود و برای برخی دیگر آزاردهنده بود، به‌ویژه به این دلیل که مردم از شمارش‌های مقایسه‌ای استفاده می‌کنند تا بفهمند چه چیزی مرسوم یا محبوب است، با این حال ما به شما این انتخاب را می‌دهیم که تعداد شمارش‌ها را ببینید یا نه.»

اما یک گام مفیدتر احتمالا انجام برخی از «خود اندیشی» است؛ دکتر «یانگ» در اینباره می‌گوید: «اگر بعد از مرور پست‌های رسانه‌های اجتماعی دائما احساس بدی نسبت به خود دارید، شاید وقت آن رسیده است که چند ساعت یا چند روز این بازدیدها را متوقف کنید.»

شاید ما بیش از حد پیام متنی می‌دهیم!

ده‌ها مطالعه نشان دادند که ارتباطات دیجیتال یک به یک، از جمله پیام‌رسانی، تماس‌های تلفنی و تماس‌های ویدیویی، با مثبت‌ترین اثرات سلامت روان، از جمله کاهش احساس تنهایی، مرتبط است. اما اتکای بیش از حد به پیام‌های متنی، که سال‌ها پیش جایگزین تماس‌های تلفنی به‌عنوان پرکاربردترین روش ارتباطی در تلفن‌ها شد، می‌تواند به احساس تنهایی کمک کند.

طبق تحقیقات دکتر «مارسیانو»، اکثریت قریب‌ به‌اتفاق نوجوانان عمدتاً از طریق پیام‌های متنی ارتباط برقرار می‌کنند، و همچنین گزارش داده‌اند که زمانی که هم فرستنده و هم گیرنده در همان حال و هوای پیام متنی بودند، ارتباط خوبی برقرار می‌شد. همچنین آنها گفته‌اند که برخی مواقع در تعاملات متنی، مانند زمان درازی که کسی به پیام متنی آنها پاسخی نداده است، باعث ایجاد اضطراب و احساس تنهایی در آنها می‌شود.

دکتر «مارسیانو» می‌گوید: «یک مشکل بالقوه در این نوع تماس‌ها نهفته است. اینکه چگونه مردم می‌توانند از طریق پیام‌های تایپ‌شده، که فاقد زمینه و نشانه‌های اجتماعی تعاملات رو در رو هستند، احساس مشترک، ارتعاشات طبیعی بدن و اصالت گوینده و تعامل را درک کنند؟ اگر نتوانید به‌درستی ارتباط برقرار کنید، چگونه می‌توانید در یک فرکانس با کسی احساس مشترک داشته باشید؟»

افراد تنهاتر می‌توانند به سمت اشکال ارتباطی غنی‌تر روی آورند. «به‌جای ارسال پیامک، یک تماس ویدیویی یا حداقل یک پیام صوتی کوتاه ارسال کنید تا دوستتان صدای شما را بشنود.» دکتر «مورتی»، ابراز تاسف می‌کند که سنت تبریک تولد در طول زمان، از یک تماس تلفنی گرفته تا یک پست دیواری فیس بوک و اکنون به مخفف "HBD" که از طریق پیامک ارسال می‌شود، تغییر کرده است.

تماشای زیاد کمکی نمی‌کند

همچنین محققان در طول همه‌گیری، به این موضوع پرداختند که آیا تماشای زیاد یا پخش نمایش‌های پشت سر هم برای مدت طولانی با «تنهایی» ارتباط دارد یا خیر. یک بررسی آکادمیک از مطالعات متعدد به این نتیجه رسید که بزرگسالانی که در دیدن ویدئو افراط می‌کنند تمایل به تجربه افسردگی، اضطراب و تا حدودی تنهایی دارند.

دکتر «مارک پوتنزا»، استاد دانشگاه ییل و متخصص اعتیاد که بر روی این بررسی کار کرده است، می‌گوید: «البته مطالعات ما درباره تماشا کردن، روی برنامه‌های شبکه‌هایی مانند نتفلیکس متمرکز بود، اما مهم است که توجه داشته باشیم انواع دیگر برنامه‌ها، از جمله تیک‌تاک، ریلز و اینستاگرام هم نوع مشابهی از تماشا کردن بی‌نهایت را تشویق می‌کنند.»

به گفته دکتر «پوتنزا»، افرادی که مشکلات سلامت روانی دارند ممکن است تماشای افراطی را به عنوان مکانیزم مقابله با استرس و سایر احساسات منفی به‌کاربندند که در نهایت نتیجه بدتر شدن وضعیت آنهاست؛ همچنین این شکل تماشای اعتیادگونه علاوه بر آسیب به سلامت روان، پیامدهای آشکاری هم برای سلامت جسمانی افراد دارد؛ از جمله بی‌تحرکی طولانی مدت، نابود کردن نظم خواب و بیرون نرفتن از خانه و عدم تعامل با دیگران.

دکتر «پوتنزا» ادامه می‌دهد: «این کار زمان زیادی را مصرف می‌کند. در مصرف زمان برای تماشا کردن، کارهای زیادی به تعویق می‌افتند و این تعویق و این شکل از مصرف زمان به نگرانی‌های دیگر دامن می‌زند، که نهایتا منجر به اضطراب بیشتر می‌شود.»

تماشای شبکه‌های اجتماعی ممکن است به‌طور موقت احساس خوبی را برانگیزد، اما کمکی به حل بحران‌ها نمی‌کند. «توصیه این است که برای از کار انداختن ویژگی‌هایی که این رفتار را فعال می‌کنند، اقداماتی انجام دهید، مثلا امکان نتفلیکس برای پخش خودکار برنامه بعدی را خاموش کنید. همچنین «تیک تاک» و «اینستاگرام» در تنظیمات خود ابزارهایی را برای نمایش زمان استفاده کاربر دارند که یادآوری‌هایی درباره مدت زمانی که صرف دیدن ویدئوها کرده‌اید را نشان می‌دهند، اگرچه این ابزارها می‌توانند بی‌اثر باشند، زیرا یادآوری‌ها به‌راحتی قابل چشم‌پوشی هستند؛ پیشنهاد می‌کنم زمانی که در کنترل این برنامه‌ها مشکل دارید، این برنامه‌ها را به‌طور موقت حذف کنید.»

نگاه به جلو

رابطه بین فناوری و تنهایی یک هدف متحرک است، زیرا فناوری و کاربران آن دائما در حال تکامل هستند. «امیلی واینستین»، دانشمند علوم اجتماعی که نحوه استفاده نوجوانان از فناوری را مورد مطالعه قرار داده است، می‌گوید «همانطور که ما شروع به درک رابطه خود با برنامه‌ها و دستگاه‌ها می‌کنیم، جوانان شکل‌های جدیدتری از اضطراب آنلاین در رسانه‌های جدید و اشکال تازه‌ای از کنار آمدن با تنهایی را در آنها را پیدا می‌کنند.»

او توضیح می‌دهد، «اگر درباره یک نوجوان با ایموجی‌های آتشین کمتری در عکس اینستاگرامش نسبت به عکس شخص دیگری نظر بدهید، ممکن است آن نوجوان احساس ناراحتی کند. و بسیاری به‌سرعت در حال آزمایش چت‌بات‌ها با استفاده از هوش مصنوعی مولد هستند که می‌تواند جایگزین انسان‌های برای تعاملات اجتماعی شود و این مسئله نگرانی‌های جدیدی را ایجاد کرده است.»

نوجوانان درباره احتمال ساخته‌شدن چت‌بات‌ها با هوش مصنوعی که تنهایی انسان را پر خواهد کرد، چنین چیزهایی می‌گویند: «آن ربات در واقع به من گوش می‌دهد اما مردم بد هستند و شما را قضاوت می‌کنند، اما هوش مصنوعی و چت‌بات‌ها این کار را نمی‌کنند»، خانم «واینستین» در حالی که از گفتن این جملات نمی‌تواند تعجب خود را پنهان کند، به یاد می‌آورد که در طول تور شنیداری‌ در پردیس‌های کالج ایالات متحده در سال گذشته، سالن‌های غذاخوری به طرز وحشتناکی ساکت بود، زیرا دانشجویان مشغول تایپ کردن و سر و کله زدن با تلفن‌هایشان بودند. طوری که گفت‌وگوی او با یکی از دانشجویان دانشگاه واشنگتن در سالن غذاخوری طنین‌انداز می‌شد.