به گزارش آتیه آنلاین به نقل از یورونیوز؛ در سراسر اتحادیه اروپا تفاوت‌های چشمگیری در هزینه‌های نیروی کار وجود دارد که عوامل مختلفی بر آن تاثیر گذار است؛ نسبت حداکثر به حداقل هزینه به‌کارگیری یک نفر در بخش‌های مختلف اروپا بیش از پنج برابر است، مسئله‌ای که حکایت از میزان بالای هزینه‌های تولید و نابرابری‌های ساختار حمایت اجتماعی در اروپا دارد. در اینجا ما در پی پاسخ به این سوال هستیم که در کدام بخش‌های اروپا کارفرمایان با بالاترین و پایین‌ترین هزینه‌های نیروی کار مواجه هستند؟ و چه عواملی باعث به وجود آمدن این تفاوت‌های بزرگ می‌شوند؟

هزینه‌های نیروی کار (سرمایه متغیر) به مخارجی اطلاق می‌شود که کارفرمایان برای به‌کارگیری کارکنان پرداخت می‌کنند. این هزینه‌ها علاوه بر حقوق و دستمزد شامل «هزینه‌های غیرمزدی» نیز می‌شود که عمدتاً شامل سهم بیمه اجتماعی و مالیات‌های مرتبط با اشتغال (هزینه‌های حفظ و بازپروری نیروی کار) است.

طبق داده‌های «یورواستات» در سال ۲۰۲۴، هزینه ساعتی نیروی کار در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا از ۱۰.۶ یورو در بلغارستان تا ۵۵.۲ یورو در لوکزامبورگ متغیر بوده است؛ در این سال میانگین برآوردشده در اتحادیه اروپا ۳۳.۵ یورو است.

بالاترین هزینه‌ها در شمال و غرب اروپا

بالاترین هزینه‌های نیروی کار در شمال و غرب اروپا متمرکز شده‌اند، به‌ویژه زمانی که ایسلند و نروژ نیز در کنار کشورهای عضو اتحادیه اروپا در نظر گرفته شوند.

هر پنج کشور نوردیک (شمال اروپا) بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا قرار دارند. نروژ، ایسلند و دانمارک در میان چهار کشور نخست با بالاترین هزینه‌های نیروی کار قرار دارند، به‌طوری که هزینه ساعتی نیروی کار در هر یک از این کشورها بیش از ۵۰ یورو است.

علاوه بر کشورهای یاد شده، بلژیک (۴۸.۲ یورو)، هلند (۴۵.۲ یورو)، اتریش (۴۴.۵ یورو)، فرانسه (۴۳.۷ یورو) و آلمان (۴۳.۴ یورو) نیز از جمله کشورهایی هستند که هزینه نیروی کار در آن‌ها بالاست.

پایین‌ترین هزینه‌های نیروی کار در شرق اروپا

هزینه‌های نیروی کار اروپا در شرق این قاره پایین‌تر از سایر نقاط است؛ کشورهای شرق اروپا، بلغارستان (۱۰.۶ یورو)، رومانی (۱۲.۵ یورو) و مجارستان (۱۴.۱ یورو) پایین‌ترین نرخ‌های هزینه نیروی کار را دارند. همچنین در جنوب اروپا، هزینه‌ها متوسط هستند، اما همچنان شکاف بزرگی نسبت به شمال مشاهده می‌شود؛ ایتالیا (۳۰.۹ یورو)، اسپانیا (۲۵.۵ یورو)، پرتغال (۱۸.۲ یورو) و یونان (۱۶.۷ یورو) در این گروه قرار می‌گیرند.

دکتر «آگنیشکا پیاسنا»، پژوهشگر ارشد در «مؤسسه اتحادیه‌های کارگری اروپا» (ETUI) معتقد است که این تفاوت‌های پایدار از یک الگوی منطقه‌ای بسیار روشن پیروی می‌کنند، به‌گونه‌ای که کشورهای اروپای مرکزی و شرقی (CEE)، و اروپای جنوبی دارای پایین‌ترین هزینه‌های نیروی کار و پایین‌ترین سطح دستمزد هستند.

تفاوت‌ هزینه نیروی کار؛ معیار قدرت خرید کمتر

دکتر «سوتیریا تئودوروپولو»، رئیس واحد سیاست‌های اروپایی، اقتصادی، اشتغال و اجتماعی در «مؤسسه اتحادیه‌های کارگری اروپا» تأکید کرد که سطح قیمت‌ها نقش کلیدی در تحلیل تفاوت‌های هزینه نیروی کار دارند. او در اینباره توضیح داد: «اگر هزینه‌ها بر اساس شاخص استاندارد قدرت خرید (PPS) بیان شوند، تفاوت‌های موجود در هزینه‌های نیروی کار بسیار محدودتر خواهند بود.»

این موضوع را می‌توان در داده‌ها مشاهده کرد. اگر «نسبت حداکثر به حداقل» (The maximum-to-minimum ratio) هزینه نیروی کار در میان کشورهای اتحادیه اروپا، را بر حسب شاخص «استاندارد قدرت خرید» بسنجیم، این میزان به کمی بیش از دو برابر کاهش می‌یابد، در حالی که اگر همین نسبت را در واحد پولی یورو مقایسه کنیم بیش از پنج برابر است.

زمانی که شکاف هزینه‌های نیروی کار با «استاندارد قدرت خرید» اندازه‌گیری می‌شود، کاهش می‌یابد. بر این اساس در میان کشورهای اتحادیه اروپا، هزینه ساعتی نیروی کار از ۱۹.۱ در بلغارستان تا ۴۰.۳ در بلژیک متغیر است. همچنین بر این اساس نروژ با ۴۰.۷ در صدر کل فهرست قرار دارد.

برای برآورد این میزان، از آنجا که نرخ‌های تبدیل بر پایه «برابری قدرت خرید» (PPP) در سال ۲۰۲۴ هنوز در دسترس نیست، از نرخ‌های سال ۲۰۲۳ برای مصرف واقعی فردی استفاده شده است؛ از این قرار کشورهای حوزه بالتیک و بالکان همچنان در پایین‌ترین سطوح هزینه نیروی کار قرار دارند، اما در این روش فاصله آن‌ها نسبت به هزینه‌های اسمی کمتر شده است.

تأثیر هزینه‌های غیرمزدی بر مجموع هزینه‌های نیروی کار چگونه است؟

سهم هزینه‌های غیرمزدی (حفظ و بازپروری نیروی کار) از مجموع هزینه‌های نیروی کار در سراسر اروپا تفاوت زیادی دارد؛ از تنها ۵ درصد در بلغارستان و لیتوانی تا ۳۲ درصد در فرانسه و سوئد؛ همچنین میانگین اتحادیه اروپا در این نوع از هزینه‌ها در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۵ درصد است.

دکتر «تئودوروپولو» اشاره کرد که این سهم‌ها «با ساختار و فلسفه نظام‌های تأمین اجتماعی/بیمه و مزایایی که به شهروندان ارائه می‌شود مرتبط هستند».

«جولیا د لازاری»، اقتصاددان «سازمان بین‌المللی کار» (ILO)، اظهار داشت که در کشورهایی مانند فرانسه و سوئد، نظام تامین اجتماعی به‌گونه‌ای طراحی شده که همگانی و جامع است و طیف وسیعی از مزایا را ارائه می‌دهد. این مزایا شامل دوره‌های طولانی‌تر و بهتر جبران، مرخصی زایمان (هم زنان و هم مردان) و همچنین استعلاجی مناسبی است که در کنار بیمه بیکاری طولانی‌تر به طور کلی حمایت‌های مناسبی را برای کارگران فراهم کرده است. او افزود: «بخش قابل‌توجهی از این مزایا به طور مستقیم از طریق مشارکت کارفرمایان تأمین مالی می‌شود.»

همچنین علاوه بر کشورهای صدر جدول، سهم هزینه‌های غیرمزدی در اتریش، ایتالیا و اسپانیا (کشورهای طیف متوسط) نیز بالاست، و کشورهای شرقی مانند رومانی و بلغارستان هزینه‌های غیرمزدی بسیار پایینی دارند (که احتمالا نشانه ضعف در سیستم تامین اجتماعی این کشورهاست).

چه عواملی باعث تفاوت‌های بزرگ در هزینه‌های نیروی کار می‌شوند؟

«جولیا د لازاری» توضیح می‌دهد که هزینه‌های غیرمزدی نقش بسیار مهمی در تغییرات هزینه‌های نیروی کار دارند. او می‌گوید که «چند عامل دیگر نیز نقش قابل توجهی ایفا می‌کنند»، از جمله: ساختار اقتصادی و بهره‌وری، نهادهای بازار کار، هزینه زندگی و سطح قیمت‌ها؛ بهره‌وری بالاتر به کشورها امکان می‌دهد دستمزدهای بالاتری پرداخت کنند و در نتیجه هزینه‌های ساعتی نیروی کار نیز بالاتر رود. حضور و قدرت اتحادیه‌های کارگری، پوشش و عمق توافق‌نامه‌های جمعی، و سطح حداقل دستمزد قانونی، تأثیر بسزایی بر دستمزدها و در نتیجه بر هزینه‌های نیروی کار دارند و در نهایت هزینه‌های نیروی کار تا حدی با هزینه زندگی مرتبط هستند. کشورهایی با سطح قیمت مصرف‌کننده بالاتر، معمولاً دستمزدهای اسمی بالاتری نیز دارند.