«لیلیا شولا» ۴۰ ساله، پس از گذراندن سال‌ها در دفاتر چندین شرکت اوکراینی، در حالی که یونیفورم شرکت کامیون بزرگ را پوشیده است، می‌گوید: «الان شرایط به گونه‌ای است که افراد بدون تجربه را می‌برند و تمرین می‌کنند، من خوش شانس بودم که به عنوان راننده کامیون انتخاب شدم چون این کار را دوست دارم».

در اوکراین از آنجایی که جنگ با روسیه نیروی کار را تخلیه می‌کند، کسب‌وکارها سعی می‌کنند با استخدام زنان بیشتر در نقش‌های سنتی مردانه و روی آوردن به نوجوانان، دانش‌آموزان و کارگران مسن‌تر، کمبودهای بحرانی را پوشش دهند.

تحلیلگران معتقدند که با خروج میلیون‌ها نفر از اوکراین، عمدتاً زنان و کودکان و بسیج صدها هزار مرد در ارتش، بحران مشاغل می‌تواند رشد اقتصادی و حتی بهبود پس از جنگ را به خطر بیندازد.

داده‌های بانک مرکزی این کشور نشان می‌دهد که اوکراین بیش از یک چهارم نیروی کار خود را از زمان جنگ با روسیه در فوریه ۲۰۲۲ از دست داده است. نظرسنجی وزارت اقتصاد از بیش از ۳۰۰۰ شرکت نشان داد که در نزدیک به ۶۰ درصد از مشاغل، یافتن کارگران ماهر چالش اصلی آنها است.

«تتیانا پتروک»، مدیر ارشد پایداری شرکت فولاد «متین وست»، یکی از بزرگترین کارفرمایان اوکراین با حدود ۴۵۰۰۰ نیروی کار، گفت: «وضعیت واقعاً بحرانی است»؛ این شرکت حدود ۴۰۰۰ جای خالی دارد. پتروک در مصاحبه‌ای در اینباره گفت: «کسری کارکنانی که احساس می‌کنیم بر تولید ما تأثیر می‌گذارد. ما تنها شرکتی نیستیم که کمبود نیرو را احساس می‌کنیم، همه شرکت‌ها در اوکراین چنین وضعی را تجربه می‌کنند».

رویترز با نمایندگان ۹ شرکت اوکراینی، از شرکت‌های صنعتی بزرگ گرفته تا گروه‌های خرده فروشی و کارآفرینان خصوصی کوچک، صحبت کرده است؛ همه این شرکت‌ها گفتند که کمبود کارکنان و عدم تطابق فزاینده مهارت‌ها چالش‌های بزرگی برای آنهاست.

به همین دلیل کسب‌وکارها در حال تغییر شیوه‌های استخدام، خودکارسازی، چرخش کارکنان موجود و گسترش شرح وظایف خود، استخدام مجدد بازنشستگان و ارائه مزایای بیشتر، به ویژه برای کارگران جوان‌تر هستند. آنها همچنین مجبور به افزایش دستمزدها شده‌اند. متوسط ‌دستمزد ماهانه در حال حاضر حدود ۲۰۰۰۰ گریونا (۴۷۰ دلار) در مقایسه با حدود ۱۴۵۰۰ گریونا در سال قبل است.

تغییر معیارهای انتخاب

این وضعیت استخدام را شدیدا تحت تاثیر قرار داده است. از آنجا که به گفته بانک مرکزی اوکراین صنایع مردانه بیشتر از کمبود نیرو متاثر شده‌اند، چرخش به سمت استخدام زنان و کودکان در مشاغل سنتا مردانه است.

بخش ساخت و ساز، حمل و نقل، معدن و سایر بخش‌ها همگی به دلیل بسیج نظامی آسیب دیده‌اند، بیشترین گارگران این بخش از مردان ۲۵ تا ۶۰ ساله واجد شرایط هستند که به جنگ رفته‌اند؛ البته برای حفظ اقتصاد، دولت تعویق اعزام را به صورت کامل یا جزئی برای شرکت‌های مهم در نظر می‌گیرد. برای مثال در بخش انرژی و تولید تسلیحات، ۱۰۰ درصد کارکنان واجد شرایط تعویق خدمت نظام هستند. در برخی از بخش‌های دیگر، شرکت‌ها می‌توانند ۵۰ درصد از کارکنان مرد را حفظ کنند، اما روند تعویق طولانی و پیچیده است.

برخی از شرکت‌ها می‌گویند که با تشدید قوانین بسیج ارتش در سال جاری توسط دولت، تعداد مردانی که شغل غیررسمی را ترجیح می‌دهند (که به آنها اجازه می‌دهد از سوابق داده‌های عمومی دور بمانند) افزایش یافته است.

در مناطق کشاورزی در جنوب «میکولایف»، زنان به عنوان راننده تراکتور آموزش می‌بینند. شرکت‌ها می‌گویند که زنان همچنین به طور فزاینده‌ای به عنوان راننده تراموا و کامیون، معدنچیان زغال سنگ، نگهبانان امنیتی و کارگران انبار استخدام شده‌اند.

«لیوبوف اوکراینتس»، مدیر منابع انسانی در شرکت «سیلپو»، بخشی از گروه بزرگ صنعت و خدمات در اوکراین، در اینباره می‌گوید: «ما برای زنانی که تجربه حداقلی دارند، آموزش و مشاغل ارائه می‌دهیم».

همچنین سهم زنان شاغل در صنایعی مانند تولید فولاد رو به افزایش است. «پتروک» می‌گوید که کارکنان زن حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد از نیروی کار معدن و فولاد شرکت بزرگ «متین وست» را تشکیل می‌دهند و این شرکت اکنون زنان را برای برخی مشاغل زیرزمینی استخدام می‌کند.

البته برخی دیگر از زنان به دلیل فقدان مراقبت از کودکان نمی‌خواهند به نیروی کار بپیوندند. خانم «شولا»، که ۱۵ روز در جاده کار می‌کند و راننده کامیون است، برای اطمینان از مراقبت پسر ۱۴ ساله و دختر ۱۶ ساله‌اش، مجبور شده تا به خانه والدین خود ببازگردد و از این وضعیت ناراضی است.

نوجوانان

کسب و کارها و اقتصاددانان انتظار دارند که چالش‌های بازار کار در اوکراین همچنان ادامه داشته باشد و حتی بدتر شود. در این میان کارفرمایان با ارائه آموزش، تجربه شغلی و بسته های هدفمند، توجه خود را به جوانان معطوف می‌کنند. شرکت «میتن وست» که قبلا بر دانشجویان متمرکز بود، اکنون به طور فزاینده‌ای با کالج های حرفه‌ای کار می‌کند تا بتواند نیروی نوجوان و جوان را زودتر وارد بازار کند.

«سیلپو» فعالانه‌تر نوجوانان را برای مشاغل ابتدایی در سوپرمارکت‌ها استخدام می‌کند و یک برنامه کارآموزی تخصصی برای دانش‌آموزان راه‌اندازی کرده است.

اپراتور تلفن همراه Vodafone برنامه جوانان خود را دوباره نویسی کرده و فرصتی را برای حدود ۵۰ نوجوان در ۱۲ شهر ایجاد کرد تا اولین تجربه شغلی خود را کسب کنند. «یلونا ولوشینا» از مدیران این اپراتور تلفن همراه اوکراینی می‌گوید: «ما می‌خواهیم اولین تجربه مناسب از شغل رسمی را به این مخاطب جوان ارائه دهیم و البته هدف دیگر ایجاد یک مخزن استعداد برای استخدام نیروی کار است».