در مورد اهمیت تغذیه در دوران سالمندی توضیح می‌دهید؟

توجه به تغذیه سالمندان به دلیل تغییر نیازهای تغذیه در این دوران اهمیت زیادی دارد. رعایت اصول تغذیه صحیح سالمندان سبب می‌شود فرد سال‌های عمر خود را با سلامت و نشاط و راحتی بیشتری پشت سر بگذارد و کمتر در معرض بیماری‌های شایع همچون فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت و پوکی استخوان قرار گیرد. این در حالی است که کیفیت جذب و هضم در سالمندان خیلی پایین می‌آید و جذب خوبی ندارند و حرکات روده‌هایشان نیز آهسته می‌شود و به همین خاطر دچار مشکلات زیادی می‌شوند. بسیاری از سالمندان در این سن ممکن است به دلیل پوسیدگی و خرابی دندان یا داشتن دندان مصنوعی مشکل در جویدن و بلع غذا داشته باشند که این موضوع باعث عوارض گوارش از جمله اختلال در هضم می‌شود. به همین دلیل آنها باید غذاهایی با بافت نرم مثل انواع پوره و سوپ مصرف کنند تا عملکرد هضم به صورت کامل انجام شود.

در مورد رژیم غذایی مناسب برای سالمندان نیز توضیح می‌دهید؟

اولین موضوع مصرف فیبر بالا در رژیم غذای سالمندان است، از این رو آنان باید از میوه و سبزیجات در غذا و سالاد استفاده کنند، زیرا استفاده از فیبر باعث می‌شود دچار کاهش قند خون و همچنین یبوست نشوند. اکثر سالمندان متأسفانه دچار پوکی استخوان هستند و به خاطر کمبود ویتامین D جذب پایینی در دریافت کلیسم دارند. سالمندان چون زیاد بیرون نمی‌روند و در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند سطح ویتامین d بدنشان هم پایین است؛ بنابراین نیاز به مصرف منابع غنی کلسیم (مانند شیر و لبنیات) دارند، به طوری که همه بالغان بالای 60 سال باید حداقل 3 واحد از گروه شیر و لبنیات روزانه مصرف کنند. برای تامین ویتامین D نیز ماهانه یک عدد مکمل 50 هزار واحدی مصرف کنند. موضوع دیگر مصرف غلات است که شامل انواع نان به‌خصوص نوع سبوس‌دار، برنج، ماکارونی، سیب‌زمینی است. برنامه تغذیه سالمندان باید بر اساس نیاز به انرژی و فعالیت بدنی، روزانه ۶ تا ۹ واحد از این گروه غذایی را شامل باشد. مورد دیگر حدف مصرف نمک است که حتما باید رعایت شود؛ چون معمولاً در سن آنان مبتلا به فشار خون می‌شوند. مورد بعد جایگزین کردن گوشت سفید به جای گوشت قرمز است، زیرا فعالیت کلیه‌ها در سالمندان بسیار کاهش پیدا می‌کند و سطح چربی خون‌شان بالا می‌رود، از این رو سالمندان حساسترین گروه بین گروه‌های سنی هستند که حتماً باید رژیم غذایی اصولی داشته باشند.

در مورد بی‌اشتهایی سالمندان هم توضیح می‌دهید؟

بی‌اشتهایی در سالمندان از موارد شایعی است که می‌تواند به شدت در کاهش توان بدنی آنها در این دوره موثر باشد، چراکه افزایش سم اغلب باعث پیشرفت بی‌اشتهایی از طریق مکانیسم‌های مختلف می‌شود. این در حالی است که مصرف مکمل‌ها و رژیم غذایی اصلاح شده می‌تواند به طور معناداری وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی این افراد را بهبود ببخشد. بهترین و اولین اقدامی که بهتر است برای این افراد انجام داد این است که باید فاکتورهای مؤثر در بی‌اشتهایی را یافت و سعی در از بین بردن آنها کرد. عدم توجه به سوء تغذیه در سالمندان باعث مواردی مانند کاهش حجم ماهیچه‌ای شده و می‌تواند ریسک مرگ را در آنها افزایش دهد.

تغذیه سالمندان باید حاوی چه مواد غذایی باشد؟

رژیم غذایی سالمندان باید شامل انواع مواد غذایی از جمله میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب (مانند مرغ، ماهی، و لوبیا)، و محصولات لبنی کم‌چرب یا بدون چربی باشد. نیازهای تغذیه ای سالمندان عبارتند از:

- مصرف آب: در افراد مسن مصرف روزانه حداقل 8 لیوان مایعات ترجیحاً آب برای پیشگیری از یبوست و کم آبی بدن توصیه می‌شود.

- محدودیت مصرف چربی‌ها: از آنجا که در سالمندان نیاز به انرژی کاهش می‌یابد، پروتئین مورد نیاز بدن باید از منابع با کیفیت بالا مانند گوشت‌های کم‌چربی، مرغ، ماهی، سفیده تخم مرغ، فرآورده‌های لبنی بدون چربی یا کم چربی تأمین شود. غلات و حبوبات نیز از منابع گیاهی پروتئین هستند که اگر با هم مصرف شوند تمامی اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز بدن را تأمین می‌کنند.

- ویتامین‌ها: یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های موردنیاز در تغذیه سالمندان ویتامین D است. افراد سالمند با وجود تغییرات استخوانی و نداشتن فعالیت، کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند که این امر خطر ایجاد پوکی استخوان در سالمندان را افزایش می‌دهد. یکی دیگر از ویتامین‌های موردنیاز سالمندان ویتامین B12 است که کمبود آن در تغذیه سالمندان سبب مشکلاتی در دستگاه گوارش می‌شود. این ویتامین در شیر، پنیر و تخم‌مرغ یافت می‌شود.

- کلسیم: به بدن کمک می‌کند تا استخوان‌ها سالم بمانند. متأسفانه بررسی‌ها نشان داده با افزایش سن، سالمندان کلسیم کمتری مصرف می‌کنند. این در حالی است که نیاز بدن به کلسیم ضروری است؛ زیرا اگر کلسیم کافی دریافت نکنند، جذب مجدد آن از استخوان شروع می‌شود. این موضوع باعث می‌شود استخوان‌های سالمندان شکننده شده و منجر به پوکی استخوان شود. غذاهای غنی از کلسیم عمدتاً شامل محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر و همچنین سبزیجات سبزرنگ و غلات غنی شده با کلسیم است. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند افراد بالای 50 سال روزانه 1200 میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند. جذب میزانی از کلسیم روزانه از طریق رژیم غذایی برای برخی افراد دشوار است، در این صورت این افراد می‌توانند برای مصرف مکمل، مطابق دستور پزشک عمل کنند. در طول روز بهتر است ۲ تا ۳ واحد از شیر و فرآورده‌های آن در تغذیه سالمندان استفاده کرد، بهتر است شیر و ماست مصرفی سالمندان از نوع کم چرب باشد. نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از خواب به بهبود کم‌خوابی کمک می‌کند. هر واحد از گروه شیر و لبنیات شامل یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست یا نصف لیوان کشک و یا دو لیوان دوغ است که باید در برنامه تغذیه سالمندان گنجانده شود. نقش لبنیات در تغذیه سالمندان در رشد و استحکام استخوان ها و دندان ها و سلامت پوست است.

- مصرف گوشت و حبوبات: استفاده از انواع گوشت‌ها، تخم‌مرغ و حبوبات در تغذیه سالمندان باید حداقل یک بار در روز انجام شود. در صورتی که سالمند مبتلا به چربی خون بالا، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و چاقی باشد بایستی مصرف تخم مرغ را به سه عدد در هفته محدود کند، همچنین باید توجه داشت در استفاده از انواع گوشت در تغذیه سالمندان چربی آن گرفته شود و به صورت کم چرب مصرف شود. به طور کلی مصرف گوشت سفید و گوشت ماهی بهتر از مصرف گوشت قرمز است. در مورد مصرف پروتئین‌های گیاهی مانند حبوبات نیز باید دقت کرد این مواد به تنهایی همه آمینو اسیدهای ضروری بدن را تامین نمی‌کند و باید به همراه غلات در تغذیه سالمندان مصرف شود تا ترکیب آمینو اسیدهای این دو ماده با هم پروتئین کاملی برای بدن فراهم کند.