در مورد بیماری‌های کلیه و علل به وجود آمدن آن توضیح می‌دهید؟

کلیه وظیفه تصفیه پلاسمای خون و پاکسازی هرگونه مواد زاید را به عهده دارد. ساختمان کلیه‌ به شکلی است که حین انجام عمل تصفیه، مانع عبور آلبومین که مهمترین پروتیین گردش خون است می‌شود. در شرایطی که کلیه کار خود را به درستی انجام ندهد، پروتئین از بدن دفع می‌شود. پروتئین اصلی موجود در خون آلبومین نام دارد. کار اصلی پروتئین‌ها کمک به ساخت استخوان و ماهیچه‌ها و جلوگیری از عفونت در خون است. کلیه‌های سالم مایعات و مواد زائد اضافی را از خون پاک می کنند، اما اجازه می‌دهند که پروتیئن‌ها و دیگر مواد مغذی مهم از میان آنها عبور کرده و به جریان خون بازگردد. هنگامی که کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند ممکن است برخی از پروتئین‌ها (البومین) از طریق فیلترها وارد ادرار شوند. زمانی که در ادرار پروتئین وجود داشته باشد پروتئینورا نامیده می‌شود. بعضی از بیماری‌هایی که باعث آسیب دیدگی فیلترهای کلیه و ابتلا به دفع پروتئین می‌شوند عبارتند از:

دیابت: وجود پروتئین در ادرار یکی از اولین علائم زوال عملکرد کلیه در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 است.

فشار خون بالا: دفع پروتئین از کلیه در افراد مبتلا به فشار خون بالا نیز از اولین علائم نارسایی کلیه است.

اختلالات ایمنی: لوپوس، نفروپاتی، سندرم گودوپوسجر (بیماری خود ایمنی)، عفونت‌ها، قرار گرفتن در معرض سموم و آلاینده‌ها، ضربه و آسیب‌دیدگی، سرطان کلیه، نارسایی قلبی مادرزادی، تخریب سلول‌های قرمز و انتشار هموگلوبین در جریان خون، پری آکلامپسی.

مسمومیت بارداری: زنان باردار به طور مرتب برای بررسی وجود پروتئین در ادرار مورد معاینه قرار می گیرند؛ زیرا وجود آن با پری آکلامپسی همراه است.

بیماری‌های کلیوی دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

بیماری‌های کلیوی معمولاً بی‌سروصدا هستند و قبل از ایجاد هرگونه شکایت موجب تخریب قسمت عمده‌ای از فعالیت و عملکرد کلیه می‌شوند؛ بنابراین افراد در معرض خطر باید تحت نظر پزشک باشند. بعضی از علائمی که می‌تواند نشانگر بیماری کلیوی باشد عبارتند از: خستگی، پرفشاری خون، رم چشم‌ و دست یا پا، دفع ادرار خونی یا تیره یا رنگ چای، شب ادرای (بیش از یک بار در هنگام خواب)، کاهش اشتها، خارش سراسری و پایدار.

در مورد انواع نارسایی کلیه هم توضیح می‌دهید؟

زمانی که کلیه‌ها نارسا می‌شوند که مواد زائد و مایعات در بدن تجمع پیدا می‌کند، کاهـش قابـل توجـه توانایـی کلیـه در دفـع مـواد زائـد و حفـظ تعـادل آب و الکترولیـت بـدن را نارسـایی کلیـه می‌گوینـد. نارسایی کلیوی اغلب به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شود:

نارسایی حاد کلیوی: در اغلب ایـن بیمـاران حجـم ادرار کاهـش قابـل توجهـی پیدا می‌کنـد. از علل مهـم این اختلال می‌توان بـه اسـهال و اسـتفراغ شـدید، افـت شـدید فشـارخون، عفونـت شـدید و مصـرف نابه‌جـای برخی داروهـا اشـاره کـرد. در صـورت درمان درسـت و بـه موقع در اغلب مـوارد عملکرد کلیـه به حالت اول برگشـت‌پذیر اسـت.

بیماری مزمن کلیوی: اختلال عملکـرد تدریجـی، پیش‌رونده و غیرقابـل برگشـت کلیـوی طـی ماه‌هـا تا سـال‌ها را بیمـاری مزمـن کلیـوی یا نارسـایی مزمـن کلیوی می‌گوینـد. در این شـرایط عملکـرد کلیوی به تدریـج و مـداوم کاهـش پیـدا می‌کنـد. بعـد از مـدت طولانی عملکـرد کلیـوی به طـور کامل از بیـن مـی‌رود و بیمار در این مرحله نیاز به درمان دیالیز یا پیوند کلیه دارد.

اکثر بیماری‌های کلیوی به نفرون‌ها (گردیزه یا نفرون ساختاری میکروسکوپی و واحد عملکردی کلیه است) حمله می‌کنند. آسیب گاه باعث می‌شود کلیه‌ها نتوانند مواد زائد را از بدن خارج کنند. بیماری‌های مزمن کلیه و نارسایی کلیه به آهستگی و ظرف چندین سال به نفرون‌ها آسیب می‌زند. از دیگر ناراحتی‌های کلیه می‌توان به سرطان، کیست، سنگ کلیه، عفونت و گلومرلونفریت (گلومرولونفریت نوعی بیماری کلیوی است که به دلیل التهاب گلومرول‌ها ایجاد می‌شود) اشاره کرد. این بیماری گاه علائمی ندارد و گاه علائمی مانند تکرر ادرار، فشارخون بالا و پف صورت ایجاد می‌کند.

آیا تنها درمان نارسایی بیماری‌های کلیوی روش دیالیز است؟

زمانی‌ که بیماری‌های مزمن عامل نارسایی کلیه درمان نشود یا آسیب‌ها با درمان دارویی و خود مراقبتی کنترل نشود، ما ناچار به انجام دیالیز کلیه یا پیوند می‌شویم. دیالیز روشی است که با استفاده از سیستم پاکسازی مواد زائد را از بدن تخلیه می‌کند. دیالیز به دو روش همودیالیز و دیالیز صفاقی انجام می‌شود:

همودیالیز: در یک مرکز دیالیز بر اساس یک برنامه مشخص و معمولاً ۳ بار در هفته انجام می‌شود. قبل از هر درمان، دو سوزن در بازوی بیمار قرار می‌گیرد. آنها به دیالیز متصل هستند که گاهی اوقات به عنوان کلیه مصنوعی شناخته می‌شود. خون بیمار از طریق فیلتر پمپ می شود و سپس به بدن او بازمی‌گردد.

دیالیز صفاقی: برای دیالیز صفاقی، یک کاتتر از طریق جراحی در شکم بیمار قرار می‌دهند. در طول درمان، محلول دیالیز از طریق کاتتر به داخل شکم جریان می‌یابد، پس از آن بیمار می‌تواند روز عادی خود را ادامه دهد. چند ساعت بعد، می‌تواند کاتتر را در کیسه‌ای تخلیه کرده و دور بیندازد. این کار باید ۴ تا ۶ بار در روز تکرار شود. گزینه بعدی پیوند کلیه است که شامل جایگزینی کلیه شما با یک کلیه سالم است. کلیه‌ها می‌توانند از اهداکنندگان زنده یا فوت شده باشند. پس از پیوند، بیمار باید تا پایان عمر از داروها استفاده کند تا بدنش از رد عضو جدید جلوگیری کند. برای پیوند کلیه نیازی به دیالیز نیست. برای برخی بیماران که دیالیز یا پیوند کلیه را انتخاب نمی‌کنند، گزینه سوم درمان نارسایی کلیه با اقدامات محافظه‌کارانه است. اقدامات محافظه‌کارانه شامل مدیریت علائم، برنامه‌ریزی مراقبت از قبل و مراقبت برای راحت نگه داشتن بیمار (مراقبت تسکینی) است.

چگونه می‌توان از بروز بیماری کلیوی پیشگیری کرد؟

داروهای بدون نسخه را با دقت مصرف کنید: مصرف بیش از حد برخی داروهای بدون نسخه مانند: استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم و آسپرین ممکن است سلامت کلیه‌ها را تهدید کند. این مورد در افرادی که سابقه ابتلا به بیماری‌های کلیوی، دیابت یا فشار خون بالا را در خود یا اعضای خانواده دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است.

درمان بیماری‌های زمینه‌ای را جدی بگیرید: اگر به هر نوع بیماری یا عارضه کلیوی مانند سنگ کلیه یا بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا مبتلا هستید، حتماً مسیر درمان را به‌صورت جدی همراه با یک پزشک متخصص در پیش بگیرید. این بیماری‌ها احتمال ابتلا به نارسایی کلیه را افزایش می‌دهند.

سبک زندگی سالم را در اولویت قرار دهید: ورزش کنید، یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه و سبزیجات تازه داشته باشید و از استعمال دخانیات بپرهیزید.