گوشه‌گیری کودکان چیست و چرا به وجود می‌آید؟
بعضی اوقات کودکان به دلیل اضطراب اجتماعی دوست ندارند در جمع دیگر کودکان دیگر حاضر شوند. آنان در گوشه‌ای می‌ایستند و نظاره‌گر بازی سایر کودکان می‌شوند و با پرخاشگری، اطرافیان را از خود دور می‌کنند. این نوع رفتار ناخوشایند زنگ هشداری برای به وجود آمدن زمینه‌ای برای یکسری اختلالات در آینده است. از دیدگاه روانشناختی؛ گوشه‌گیری نه تنها می‌تواند منجر به مشکلات اجتماعی و عاطفی مانند اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی در کودک شود بلکه منجر به کمبود فرصت‌های اجتماعی و یادگیری نیز می‌شود. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد عوامل ژنتیک و ارثی و عدم تعامل کودک با والدین در منزوی شدن کودک نقش زیادی دارد. زندگی در محیطی که بین والدین درگیری و مشاجره طولانی وجود دارد باعث می‌شود نشانه‌هایی از اختلال رشد اولیه مغز، برهم خوردن خواب، اضطراب، نگرانی، افسردگی و رفتارهای ناهنجار در کودک به وجود آید. یکی دیگر از دلایل گوشه‌گیری کودکان، استفاده زیاد از موبایل و تبلت است که تأثیرات منفی بر ارتباطات اجتماعی و توانایی‌های کودکان دارد و مانع آموزش مهارت‌های اجتماعی لازم به کودک می‌شود.
گوشه‌گیری کودکان معمولاً به چه شکلی بروز می‌یابد؟
بی‌میلی اجتماعی: در این حالت کودک تمایلی برای بازی یا مشارکت در جمع همسالان خود ندارد و ترجیح می‌دهد به تنهایی بازی کند.
ناظر و تماشاچی: در این حالت کودک به رغم میل درونی به بازی با همسالان خود به علت اضطراب اجتماعی به کودکان دیگر نزدیک نمی‌شود و صرفاً در گوشه‌ای می‌ایستد و بازی آنها را نظاره می‌کند.
انزوای اجتماعی: کودک در عین حال که تمایلی به تنها بازی کردن ندارد از بازی با سایر کودکان نیز گریزان است.
آیا افسردگی می‌تواند باعث بروز اختلال گوشه‌گیری در کودکان شود؟
کودکانی که مشکلات درون‌سازی مانند اضطراب و افسردگی دارند غالباً گوشه‌گیر می‌شوند و مشکلاتی در رابطه با توجه و تمرکز از خود نشان می‌دهند. معمولاً کودکان علائم افسردگی را از خود نشان می‌دهند که شامل گوشه‌گیری، بهانه‌گیری، بی‌حوصلگی، عدم تمایل به بازی، شاد نبودن، پرخوابی، بی‌خوابی، بی‌قراری، بی‌اشتهایی و پراشتهایی است. اغلب این کودکان در روابط اجتماعی مشکل دارند. آنها نشانه‌ها و علائم را در رفتارهای اجتماعی به خوبی درک نمی‌کنند و مهارت‌های اجتماعی خوبی ندارند، بدین معنا که قادر به فهم افکار و احساسات دیگران نیستند و در یافتن راه‌حل برای حل مشکلات فردی خویش ناتوانند. این کودکان اغلب فکر می‌کنند دیگران می‌خواهند آنها را آزار دهند و به همین دلیل دوستان و همسالان خود را از خود طرد می‌کنند که این موضوع باعث گوشه‌گیری بیشتر آنان می‌شود.
در مورد نقش مشکلات عاطفی در بروز گوشه‌گیری در کودکان نیز توضیح می‌دهید؟
بسیاری از کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری در اکثر موارد واکنش‌های منفی از جانب محیط پیرامون خویش یعنی دوستان، والدین، معلمان و همسایگان دریافت می‌کنند و واکنش‌های منفی منجر به از دست دادن عزت نفس در این کودکان می‌شود. این کودکان ناامید و منفعل می‌شوند. نداشتن عزت نفس و ناامیدی نیز باعث گوشه‌گیری آنان می‌شود. بسیاری از این کودکان در یادگیری ناتوانی زیادی دارند و معمولاً تکالیف مدرسه را انجام نمی‌دهند، دانش‌آموزان ضعیف و ناتوانی هستند که رابطه مناسبی با معلم و سایر دانش‌آموزان ندارند؛ از این رو گوشه‌گیر می‌شوند.
در مورد روش درمان گوشه‌گیری هم توضیح می‌دهید؟
قبل از اقدام به درمان کودک در وهله اول باید علت کم‌رویی کودک و نوع آن مشخص شود. رفتار درمانی نیز برای تغییر کل این عادت در کودک ضروری است. خانواده‌ها باید سلامت عاطفی فرزندان خود را زیر نظر داشته باشند و در صورت لزوم از متخصصان کمک بگیرند.
در این بین والدین باید به این نکات توجه کنند:
از کلمات و عناوین تحقیرکننده مانند ترسو، احمق و دست و پا چلفتی به هیچ وجه استفاده نکنند، کودک را وادار به بازی با بچه‌ها نکنند ، به کودک جسارت و امنیت دهند و او را از قضاوت دیگران نترسانند، به کودک خجالتی بودن را القا نکنند، به کودک مسئولیت‌های کوچک بدهند تا اعتماد به نفس او بالا برود، رفتارهای مثبت او را کشف و کودک را تشویق کنند. تشویق کودک در مدرسه بخصوص هنگام انجام فعالیت گروهی در تقویت روحیه جمع‌گرایی او نقش بسزایی دارد، بردن کودک به گردش‌های علمی و تفریحی و تشویق او به سخن گفتن بخصوص در مورد موضوعی که به آن تسلط دارد در افزایش خودباوری و اجتماعی بودن کودک نقش مهمی دارد. همچنین فعالیت‌های هنری و ایفای نقش از جمله در بازی در نمایشنامه‌ها در کاستن ترس اجتماعی و انزواطلبی کودک می‌تواند بسیار سودمند باشد.
نظر شما