تروما چیست و به چند دسته تقسیم می‌شود؟

هر گونه آسیب یا صدمه که بدنبال عوامل فیزیکی یا شیمیایی با بافت های بدن به وجود بیاید تروما است. تروما به سه دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از:

تروماهای خفیف: تروماهایی هستند که در آنها میزان شدت انرژی و آسیب وارده شده به بدن کم است. مانند آسیب های اسکلتی - عضلانی بدون شکستگی هاو سوختگی های سطحی

تروماهای متوسط: تروماهایی هستند که در آنها میزان شدت انرژی و آسیب وارده به بدن متوسط است. مانند آسیب‌های اسکلتی - عضلانی همراه با شکستگی‌ها، سوختگی‌های درجه دو و تصادف اتومبیل با سرعت کم.

تروماهای شدید: تروماهایی هستند که در آنها شدت انرژی وآسیب وارده به بدن زیاد است. مانند تصادفات شدید رانندگی، سقوط از ارتفاعات زیاد و سوختگی‌های شدید.

چگونه می‌توان از مرگ ومیر و عوارض تروما در کشور پیشگیری کرد؟

در حال حاضر تروما به عنوان یک معضل بزرگ در جوامع پیشرفته مطرح است و سال‌هاست که سیستم ترومای منسجم به عنوان یک سیستم کارآمد در کاهش مرگ ومیر و عوارض تروما مطرح شده و مورد استفاده قرار گرفته است. متاسفانه سیستم منسجم ترومایی در کشور ضعیف است؛ از این رو مراقبت‌هایی کافی از این بیماران انجام نمی‌شود. این در حالی است که متأسفانه مصدومان ترومایی اکثرا قشر جوان و کارآمد جامعه هستند؛ از این رو بار اقتصادی اجتماعی زیادی به جامعه وارد می‌شود. فراوانی و شیوع تروما در کشور و فراوانی بالای ازکارافتادگی و نقص عضو ناشی از تروما از مهمترین عواملی هستند که نیازمند کار اساسی و منسجم هستند، زیرا در بیماران ترومایی مهم‌تر از درمان، زمان و نوع انتقال بیمار به مراکز بهداشتی و اورژانس و مراقبت‌های اولیه است. این در حالی است که در بعضی تروماها فرد مهلت کمی برای زنده ماندن دارد و رسیدگی به تروما می‌تواند لحظه بسیار حساسی باشد.

اولین کاری که برای بیمار ترومایی باید انجام شود چیست؟

اولین چیزی است که باید حفظ شود و به طور مستقیم با جان بیمار در ارتباط است باز بودن راه‌های هوایی بیمار است. اگر بیمار بتواند با صدای بلند و واضح صحبت کند، یعنی راه‌های هوایی وی باز است؛ اما اگر نتواند باید حتماً راه‌های هوایی را بررسی کرد. انسداد راه هوایی ممکن است با ناتوانی در صحبت کردن یا تکلم، صداهای غیرطبیعی در راه هوایی فوقانی خود را نشان دهد. در این صورت ابتدا باید با تکنیک‌های مناسب راه هوایی را باز و سپس مبادرت به نگهداری و حفظ آن کرد.

یکی از مهمترین تروماها ضربه به سر است. ممکن است در این مورد توضیح می‌دهید؟

آسیب‌دیدگی‌های سر دارای طبقه‌بندی وسیع و گسترده‌ای است که شامل انواع آسیب‌دیدگی‌های سر، جمجمه یا مغز است. علل متداول آسیب‌دیدگی‌های تروماتیک مغزی (به آسیبی گفته می‌شود که در اثر یک ضربه یا نیروی مکانیکی خارجی به سر وارد می‌شود و باعث اختلال در عملکرد مغزی می‌شود) عبارتند از: تصادف با وسایل نقلیه موتوری، خشونت‌های منجر به ضرب و شتم و سقوط از بلندی.

آسیب‌دیدگی پوست سر جزو آن دسته از آسیب‌دیدگی‌های خفیف سر است و از آنجایی که عروق خونی سر به حد کافی منقبض نمی‌شوند، لذا حین آسیب‌دیدگی، خونریزی شدید خواهد بود. تروماها می‌توانند سبب ساییدگی، کوفتگی یا ایجاد هماتوم در زیر لایه‌های بافتی سر شوند. این در حالی است که زخم‌های پوست سر می‌توانند محلی برای ورود ارگانیسم‌ها باشند و در نتیجه عفونت‌های داخل جمجمه‌ای را ایجاد کنند. به همین دلیل قبل از بخیه زدن پارگی‌ها، موضع کاملاً شست‌وشو و ضدعفونی می‌شود تا از مواد خارجی پاک شده و احتمال بروز عفونت کاهش یابد. شکستگی جمجمه در واقع ترک خوردن استخوان‌های متصل به هم جمجمه در اثر ترومای شدید و پرقدرت است. این ضایعه می‌تواند با یا بدون آسیب‌دیدگی بافت مغز صورت گیرد. شکستگی سر به انواع ساده، خردشدگی، فرو رونده یا قاعده‌ای دسته‌بندی می‌شوند. شکستگی‌هایی که در سر فرو نرفته‌اند، عموماً نیاز به درمان جراحی ندارند، اما به هر صورت معاینه دقیق بیمار ضروری است. شکستگی‌های فرو رونده معمولاً به عمل جراحی نیاز دارند، به ویژه اگر آلوده بوده یا دچار تغییر شکل شده باشند. بنابراین درمان شامل جراحی، آنتی‌بیوتیک، تراپی و استفاده از فرآورده‌های خونی است.

آسیب مغزی تروماتیک چیست؟

هر گونه آسیب ناگهانی به مغز که بر اثر ضربه یا تکان شدید به سر ایجاد شود آسیب مغزی تروماتیک است که بر اثر برخورد یا فرو رفتن جسم یا سطحی به سر ایجاد می‌شود (ضربه اولیه). این آسیب می‌تواند تنها یک ناحیه مغز یا تمام مغز را درگیر کند. این آسیب‌ها منجر به خونریزی، لخته‌های خونی و پارگی بافت مغزی شده و احتمال فلج و مرگ در این حالت بسیار بالا است.

آسیب‌های مغزی دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

در آسیب‌های مغزی باید نسبت به علائم و نشانه‌های زیر هوشیار بود:

تغییر در سطح هوشیاری، حالت گیجی، ناهنجاری مردمک‌ها (تغییر شکل و اندازه و تغییر در واکنش مردمک‌ها، تغییر در شکل و اندازه و تغییر در واکنش مردمک ها به نور )، تغییر در رفلکس عق زدن یا از بین رفتن آن، عدم وجود رفلکس قرنیه، آغاز ناگهانی نقایص عصبی، تغییر در علائم حیاتی (تغییر در الگو تنفس، افزایش فشار نبض، کاهش ضربانات قلب، افزایش یا کاهش دمای بدن) اختلالات بینایی و شنوایی، اختلالات حسی، سردرد و حملات تشنجی. خونریزی داخل مغزی در واقع واد شدن خون به داخل جسم مغز است که می‌تواند در نتیجه ضربه نافذ، افزایش فشار خون، پارگی آنوریسم تومورهای داخل جمجمه و اختلالات خونریزی ایجاد شود. ممکن است شروع عارضه تدریجی بوده و با بروز نقایص عصبی آغاز شود و با سردرد ادامه یابد. تدابیر درمانی شامل مراقبت‌های حمایتی، کنترل icp (فشار درون جمجمه) و دقت در مصرف مایعات، الکترولیت‌ها و داروهای ضد فشار خون است.

چه تدابیری برای آسیب‌دیدگی‌های مغزی در نظر گرفته می‌شود؟

سی تی اسکن و ام آر ای از جمله اولین روش‌های تصویربرداری عصبی تشخیصی است که در ارزیابی ساختمان‌های مغز مفید واقع می‌شود. در صحنه حادثه بیمار را بر یک تخته قرار می‌دهند به طوری که سر و گردن در امتداد محور بدن قرار گیرند و در همان حالت نگاه داشته می‌شوند و برای گردن از گردنبندهای طبی استفاده می‌شود. هدف از تمامی درمان‌های انجام شده سالم نگه داشتن هموستاز مغز (پیشگیری از هدر رفتن خون) و جلوگیری از آسیب ثانویه مغز است. آسیب‌دیدگی ثانویه مغزی عبارتند از: ادم مغزی (تورم مغز)، افت فشار خون و دپرسیون تنفسی (اختلال تنفسی که تنفس را کند می کند) که خود موجب هیپوکسی (کاهش اکسیژن در بافت‌های بدن) و عدم تعادل الکترولیت‌ها می‌شود. وقتی در اثر تروم، نواحی آسیب‌دیده مغز متورم می‌شوند یا خون در درون مغز تجمع می‌یابد ICP (فشار درون جمجمه) بالا می‌رود. بروز این مسأله نیازمند درمان تهاجمی، اکسیژن رسانی در حد کافی و تعادل در مصرف مایعات است.