علت کم‌شنوایی‌ مادرزادی چیست؟

حدود 5 درصد کم‌شنوایی‌ها به علت عوامل محیطی از قبیل عفونت‌های باکتریایی و ویروسی مانند سرخک و سیتومگالو ویروس (ویروس شایعی که پس از آلوده شدن به آن، بدن ویروس را برای همیشه حفظ می‌کند) یا استفاده از داروهای سمی برای گوش به وجود می‌آید. در سایر موارد عوامل ژنتیکی سبب تغییرات در ژن‌ها مربوط به فرایند شنوایی است. 30 درصد از نوزادان مبتلا به کم‌شنوایی ثانویه مبتلا به سندرم هستند. سندرم به مجموعه علائمی گفته می‌شود که امکان دارد در سایر بیماری‌ها هر یک از این علائم وجود داشته باشند، اما مجموعه این علائم با هم سندرم نامیده می‌شوند. این در حالی است که تاکنون بیش از 400 سندرم که می‌توانند سبب کم‌شنوایی شوند شناسایی شده‌اند. 70 درصد سایر موارد غیرسندرمی است؛ به این معنا که بیمار هیچ‌گونه مشکل پزشکی غیر از کاهش شنوایی ندارد.

برای کودکان کم‌شنوا چه اقداماتی ضروری است؟

لازم است خانواده‌های نوزادانی که علت کم‌شنوایی در آن‌ها مشخص نیست با مراجعه به متخصص ژنتیک برای مشاوره اقدام کنند؛ زیرا ارزیابی ژنتیکی، اطلاعات بسیار مهمی در اختیار والدین قرار می‌دهد و می‌تواند در مورد چگونگی درمان نوزادان تأثیر بسزایی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر علت خاصی برای کم‌شنوایی شناخته شود، می‌توان در مورد امکان بدتر شدن کم‌شنوایی نوزاد پیش‌بینی‌هایی انجام داد. همچنین برای تعداد قابل توجهی از نوزادان کم‌شنوا، ارزیابی ژنتیکی می‌تواند امکان داشتن مشکلات قلبی، کلیوی و یا چشمی را آشکار کند.

- مصرف چه داروهایی باعث کاهش شنوایی در زمان جنینی و بعد از آن می‌شود؟

داروهایی که می‌توانند به گوش صدمه وارد کنند اتو توکسیک (اتو به معنای گوش و توکسیک به معنای سمی بودن است) و مفهوم کلی آن مسمومیت گوش است که بر اثر داروها و مواد شیمیایی ایجاد می‌شود که به گوش داخلی یا عصب حلزونی دهلیزی آسیب می‌رساند و باعث کم‌شنوایی می‌شود. گوش دارای دو عضو فعال سیستم شنیداری و تعادلی است که هر دو سیستم می‌توانند با استفاده از این داروها دچار اختلال شوند. داروهایی که نام آن‌ها به «مایسین» ختم می‌شود می‌توانند اثر «اتو توکسیک» داشته باشند. شایع‌ترین این داروها، آسپرین است که معمولاً اثر خود را پس از مصرف 6 قرص یا بیشتر در روز نشان می‌دهد. داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی نیز مانند ایندومتاسین، انواع ایبوبروفن و آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین شایع‌ترین دارویی که مصرف می‌شود یعنی جنتامایسین می‌تواند بر روی شنوایی تأثیر بگذارد. برای پیشگیری از اتو توکسیستی این داروها، باید سطح خونی اندازه‌گیری شود که از میزان معینی بالاتر نرود. این داروها اگر به صورت موضعی نیز در گوش استفاده شوند، امکان کاهش شنوایی وجود دارد. در سه ماهه اول بارداری باید فقط از داروهای ضروری و مورد نیاز استفاده شود و تا ماه هشتم نیز داروهای اضافی مصرف نشود تا احتمال کاهش شنوایی در جنین کاهش یابد. از علائم و نشانه‌های اتو توکسیسیتی می‌توان به وزوز (سروصدای داخل گوش )، کم‌شنوایی، سرگیجه و اختلال در عدم تعادل اشاره کرد.

آیا تشخیص زودهنگام و به موقع کم‌شنوایی در کودکان مهم است؟

بله، تشخیص زودهنگام یا به موقع کم‌شنوایی در کودکان تا قبل از 8 ماهگی به دلیل رشد مهارت‌های زبانی و ارتباطی در این مرحله از زندگی کودک، اهمیت بسیار زیادی دارد. در صورت پی بردن به کم‌شنوایی تا قبل از شش ماهگی و مداخله توانبخشی لازم مانند ارائه سمعک و یا وسایل کمک‌شنوایی دیگر، کودک قادر خواهد بود از نظر رشد زبانی و ارتباطی با کودکان هم‌سن‌وسال خود مقایسه شود، در غیر این صورت تأخیر فزاینده‌ای در این رشد به وجود می‌آید.

در مورد روش درمان اختلالات شنوایی در کودکان هم توضیح می‌دهید؟

درمان اختلالات شنوایی به علل و علائم آن بستگی دارد. اگر آسیب یا مشکلات ساختاری در ناحیه گوش میانی یا استخوانچه‌ها تأیید شود، ممکن است از عمل جراحی برای درمان این عارضه استفاده شود. اما در صورتی که مشکل به بخش حلزونی یا عصب شنوایی گوش مربوط باشد، ممکن است سمعک یا جراحی کاشت حلزونی به بیمار پیشنهاد شود. سمک‌ها در اشکال گوناگون و متناسب با بخش داخلی یا عقبی گوش طراحی می‌شوند و وظیفه‌شان تقویت صدا است. تنظیمات این نوع سمک‌ها توسط پزشک متخصص صورت می‌گیرد، طوری‌ که امواج و صداها به اندازه‌ای تقویت می‌شوند که بیمار آن‌ها را به‌وضوح بشنود. در برخی مواقع اختلال شنوایی آنقدر شدید است که قوی‌ترین تجهیزات پزشکی و سمک‌ها نیز نمی‌توانند صدا را در حد قابل‌قبول تقویت کنند. در این‌گونه موارد جراحی کاشت حلزونی توصیه می‌شود. در این نوع جراحی، یک ابزار مصنوعی حلزونی‌شکل در گوش کار گذاشته می‌شود و سیگنال‌های صوتی از طریق این ابزار به جای گوش داخلی آسیب‌دیده مستقیماً به عصب شنوایی ارسال می‌شوند. یک میکروفن کوچک در پشت گوش، وظیفه دریافت امواج صوتی و ارسال آن‌ها به گیرنده‌ای که زیر پوست کار گذاشته شده را برعهده دارد. سپس این گیرنده، امواج صوتی را به طور مستقیم به عصب شنوایی ارسال و بیمار نیز این سیگنال‌ها را به صورت صدا دریافت می‌کند.