به گزارش آتیه آنلاین و به نقل از Elpais؛ تنها استانداردهای هفت کشور از ۱۲۷ کشوری که توسط شرکت فناوری کیفیت هوای سوئیس به نام IQAir در سال ۲۰۲۳ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، با محدودیت‌های ایمنی جدید تعیین شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون قطر مطابقت داشته‌اند. این ذرات معلق که به (PM۲.۵) معروف هستند نوعی از ذرات معلق‌اند که ناشی از بخشی از سوخت‌های فسیلی است و هر ساله با حدود یک میلیون مرگ زودرس در سراسر جهان مرتبط است. اینکه اکنون تنها ۵ درصد از کشورهای مورد بررسی این دستورالعمل‌ها را رعایت می‌کنند چالش بزرگی را نشان می‌دهد که رو در روی کشورها قرار گرفته است، چالشی برای اطمینان از سلامتی شهروندان که در معرض هوای ناامن قرار می‌گیرند.

هفت کشوری که پایین‌تر از میزان استاندارد سازمان بهداشت جهانی ذرات معلق تولید می‌کنند (این میزان به طور میانگین سالانه پنج میکروگرم بر متر مکعب است) شامل کشورهای استرالیا، استونی، فنلاند، گرانادا، ایسلند، موریس و نیوزلند هستند.

در انتهای دیگر این طیف کشورهایی با بدترین کیفیت هوا قرار دارند که به ترتیب عبارتند از بنگلادش که بیش از ۱۵ برابر از توصیه سازمان جهانی بهداشت ذرات معلق فسیلی تولید می‌کند، پاکستان که ۱۴ برابر بیشتر از استاندارد ذرات معلق تولید می‌کند و هند که میزان تولید ذرات معلق آن ۱۰ برابر بیشتر از استاندارد سازمان بهداشت جهانی است. پس از این سه کشور تاجیکستان، بورکینافاسو، عراق و امارات متحده عربی قرار دارند که همگی بین ۸.۵ تا ۱۰ برابر از حداکثر میزان تعیین شده سازمان بهداشت جهانی ذرات PM۲.۵ تولید می‌کنند.

علاوه بر ۱۲۷ کشور مورد مطالعه، تجزیه و تحلیل پلت فرم IQAir که شش سال است چنین گزارش‌هایی را تهیه می‌کند، شامل هفت منطقه و قلمرو است که سایر کشورها را با تولید کمتر ذرات معلق دربر می‌گیرد. البته تصویر جهانی با گنجاندن این مناطق تغییر چندانی نمی‌کند، زیرا درجه انطباق با استانداردهای جدید سازمان بهداشت جهانی برای ذرات ریز - که قادر به ورود به ریه‌ها و حتی رسیدن به جریان خون و ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی و تنفسی هستند - بسیار پایین است.

دستورالعمل‌های جدیدی که سه سال پیش توسط کارشناسان سازمان بهداشت جهانی اعلام و توسط کشورهای صدر این لیست اتخاذ شده است، میزان قرار گرفتن در معرض این ذرات را در بازه یک ساله به نصف کاهش داده و این میزان را از ۱۰ به ۵ میکروگرم در متر مکعب رسانده است. البته اگر محدودیت‌های قبلی همچنان حفظ می‌شد (که سطح بالاتری از آلودگی را آستانه امن ذرات معلق می‌دانست)، اکنون ۴۰ کشور و منطقه در محدوده ایمنی قرار می‌گرفتند اما با استانداردهای جدید این میزان به ۷ کشور کاهش یافته است.

آلوده‌ترین پایتخت‌ها

این مطالعه همچنین پایتخت‌ها را بر اساس کیفیت هوای ضعیف رتبه‌بندی می‌کند. «دهلی نو» با میانگین غلظت سالانه ۹۲.۷ میکروگرم بر متر مکعب (بیش از ۱۸ برابر سطح توصیه شده)، در صدر فهرست قرار دارد و پس از آن، پایتخت بنگلادش، «داکا» قرار گرفته است که با میانگین غلظت سالانه ۸۰.۲ میکروگرم بر متر مکعب دومین سطح بالای آلودگی در میان پایتخت‌ها است. «اواگادوگو» پایتخت بورکینافاسو نیز با ۴۶.۶ و «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان با ۴۶ میکروگرم بر متر مکعب میانگین غلظت سالانه رتبه‌های سوم و چهارم آلوده‌ترین پایتخت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و پس از آنها شهر «بغداد» با میانگین غلظت سالانه ۴۵.۸ میکروگرم بر متر مکعب قرار دارد. این گزارش خاطرنشان می‌کند که فراتر از پایتخت‌ها و از نظر منطقه‌ای، آسیای مرکزی و جنوبی میزبان ۱۰ شهر آلوده جهان است.

در نقطه مقابل، پایتخت‌های پورتوریکو (سان خوان)، نیوزیلند (ولینگتون)، استرالیا (کانبرا) و ایسلند (ریکیاویک) تنها بر اساس تجزیه و تحلیل ذرات PM۲.۵ از پاک‌ترین هوا در سال ۲۰۲۳ برخوردار بودند. البته انواع دیگری از آلاینده‌های هوا مانند ذرات کوچکتر از ۱۰ میکرون (PM۱۰)، ازن (O۳) و و دی اکسید نیتروژن (NO۲) وجود دارند که در این تجزیه و تحلیل مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.

ششمین گزارش سالانه جهانی کیفیت هوا IQAir با بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌های بیش از ۳۰۰۰۰ ایستگاه پایش کیفیت هوا در ۷۸۱۲ مکان و در ۱۳۴ کشور، قلمرو و منطقه تکمیل شد. این مطالعه توضیح می‌دهد که از کنتورهای کیفیت هوای ارزان‌قیمتی استفاده می‌کند که توسط مؤسسات تحقیقاتی، سازمان‌های دولتی، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی، سازمان‌های غیردولتی، شرکت‌های خصوصی و دانشمند-شهروندان اداره می‌شوند.

کشورهای بدون نظارت

نویسندگان این گزارش سالانه خاطرنشان می‌کنند که تعداد کشورها و مناطق دارای نظارت در شش سال گذشته به طور پیوسته در حال افزایش بوده است، اما هنوز شکاف‌های قابل توجهی باقی مانده است. برای مثال، آفریقا کمترین کشور شرکت‌کننده در این گزارش را دارد؛ یک سوم جمعیت در این قاره هنوز به داده‌های کیفیت هوا دسترسی ندارند «فرانک هامز»، مدیرعامل جهانی IQAir در بیانیه‌ای گفت: «یک محیط پاک، سالم و پایدار حق جهانی بشر است. در بسیاری از نقاط جهان، فقدان داده‌های کیفیت هوا، اقدام قاطع را به تأخیر می‌اندازد و رنج‌های غیرضروری بشر را تداوم می‌بخشد. داده‌های کیفیت هوا جان انسان‌ها را نجات می‌دهد و با این داده‌ها می‌توان برای بهبود کیفیت هوا برنامه‌ریزی کرد».

همانطور که کارشناسان این گزارش توضیح می‌دهند ذرات معلق PM ۲.۵ از منابع بسیار متنوعی منشأ می‌گیرد و از جمله رایج‌ترین اجزای آن می‌توان به سولفات‌ها، کربن سیاه، نیترات‌ها و آمونیوم اشاره کرد. البته در میان منابع مرتبط با انسان، موتورهای احتراقی، فرآیندهای صنعتی، تولید برق، سوزاندن چوب، فعالیت‌های کشاورزی و ساخت و ساز از عوامل برجسته تولید این ذرات هستند و منابع طبیعی تولید این ذرات نیز شامل طوفان‌های شن، آتش‌سوزی جنگل‌ها و گرد و غبار است.

در پایان این گزارش نویسندگان ارتباط بین تغییرات آب و هوا و آلودگی ذرات PM ۲.۵ را برجسته می‌کنند. در بسیاری از مناطق، رویدادهای شدید آلودگی همزمان با گرمای شدیدی است که با رکود هوا تشدید می‌شود (شرایطی که در آن بادهای ضعیف تهویه سطح زمین را دشوار می‌کنند) و به آلاینده‌ها اجازه تجمع می‌دهند. در این گزارش آمده است که «با پیشرفت تغییرات آب و هوایی، انتظار می‌رود که تعداد این رویدادها افزایش یابد». علاوه بر این، دانشمندان خاطرنشان می‌کنند، «دوره‌های طولانی مدت شرایط گرم و خشک منجر به افزایش فراوانی و شدت آتش‌سوزی‌های جنگلی در بسیاری از مناطق شده است، بنابراین، آنها تاکید می کنند «می‌توان به طور همزمان به اهداف آلودگی هوا و تغییرات آب و هوایی پرداخت».