لطفا بفرمایید هدف ارگونومی در طب چیست و دندانپزشکی هدف آن چیست؟

ارگونومی از دو واژه‌ی یونانی “ergon” به معنی کار و “nomoi” به معنی قوانین طبیعی تشکیل شده است و در حقیقیت به معنای علم کار است. در واقع ارگونومی دانشی است که استرس‌ها و آسیب‌های وارده به انسان را در ارتباط با فعالیت‌های حرفه‌ای بررسی کرده و هدف عمده آن جلوگیری از بروز اختلالات و بیماری‌های وابسته به کار است. حرفه دندانپزشکی یکی از مشاغل پرفشار در شاخه‌های پزشکی است که وجود عوامل استرس‌زا در این حرفه می‌تواند دندانپزشکان را آماده فرسودگی شغلی و مشکلات روانشناختی مانند افسردگی و اضطراب کند. حرفه دندانپزشکی، یکی از حرفه‌هایی است که خستگی جسمانی و روانی زیادی دارد و می‌تواند منجر به سندرم فرسودگی شغلی شود.

به فرسودگی شغلی اشاره کردید ممکن است در این مورد توضیحاتی بفرمایید؟

فرسودگی شغلی فرایندی از خستگی جسمی و روانی است، که در اثر فشار هیجانی ثابت و پی در پی ناشی از درگیری درازمدت در انسان ایجاد می‌شود و به‌معنای کم‌شدن قوای روانی است که معمولا با افسردگی همراه است. دندانپرشکان به علت خستگی جسمی، و روانی به‌خصوص در اثر استرس زیاد و انجام‌دادن کار سخت به مدت طولانی دچار فرسودگی شغلی می‌شوند از اینرو تمایلشان برای انجام کار و فعالیت کاهش پیدا می‌کند و از روی ناچاری تن به کار می‌دهند.

آیا فرسودگی شغلی دارای عوارض خاص روانی و جسمانی هم هست؟

بله فرسودگی شغلی معمولا با علایم جسمانی مانند سردرد، تهوع، کم‌خوابی و تغییراتی در عادات غذایی همراه است. فرسودگی شغلی از نظر روانی در اثر تنش‌های مداوم در محیط کار با عوارضی چون غیبت، تضاد و تغییر شغل و غیره مشاهده می شود و دندانپزشک را آزار می‌دهد.

ممکن است بفرمایید دندانپزشکان در معرض چه بیماری‌های جسمی هستند؟

دندانپزشکی از نظر دردهای عضلانی اسکلتی یک حرفه پرخطر است. عادت‌های غلط و نامناسب کاری آن هم به صورت تکراری از علل عمده بروز مشکلات در حرفه دندانپزشکی است. . شیوع دردهای عضلانی اسکلتی به واسطه وضعیت‌های ناصحیح طولانی مدت به بدن بیشتر آسیب می‌زند. نتایج بررسی‌ها حاکی از این است که شایعترین مشکل دندانپزشکان کمر درد و بعد از آن، درد گردن، شانه، مچ دست است که باعث کاهش عمر خدمات مفید فرد می‌شود. در مطالعات مختلف میان جمعیت دندان پزشکان، ۶۹ درصد آنان ازمشکلات گردن، ۶۵ درصد از مشکلات کمر و ۶۰ درصد از مشکلات اندام فوقانی شکایت داشتند که این مشکلات سالانه باعث از دست دادن ساعات کار زیادی در میان این قشر می‌شود. نشانه‌های ناشی از تغییرات دژنراتیو گردنی (بیماری شایع درد گردن و بازو است و زمانی ایجاد می‌شود که یک یا چند دیسک در ستون فقرات گردنی به دلیل سایش و پارگی شروع به شکستن کند) در بین دندانپزشکان بسیار شایع است، وضعیت ستون فقرات حین کار و فشارهای وارده به آن، عدم انجام ورزش‌های دوره‌ای و چپ دست بودن گروهی از دندانپزشکان به افزایش خطرات و عوارض ناشی از این بیماری کمک می‌کند. دردهای گردنی در اثر کار طولانی مدت در دندانپزشکان جزو عوامل خطرزای هستند که باعث آسیب‌های شغلی می‌شوند. این عوامل همچنین سبب استرس‌های ذهنی، آسیب‌های کششی و کاهش کیفیت کار می‌شود. از دیگر بیماری‌های جسمی می‌توان به بیماری‌های قلبی عروقی، زخم کولیت، فشار خون و فشارچشم اشاره کرد. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که بیماری‌های عروق کرونر و فشار خون بالا در دندانپزشکان شایع است. همچنین دندانپزشکان نسبت به پزشکان عمومی دو برابر بیشتر با اختلالات عصبی دست به گریبان هستند. ناسازگاری زناشویی، الکل، اعتیاد به مواد مخدر و افسردگی هم در آنان بیشتر از سایر پزشکان است.

چه توصیه‌ای برای دندانپزشکان دارید؟

ورزش‌های هفتگی، رعایت اصول کاری و در نظر گرفتن مسائل شغلی در دندانپزشکان در کاهش علائم و نشانه‌های گردنی موثر است. اما در مورد فرسودگی شغلی به دندانپزشکان توصیه می‌کنم که روند زندگی خود را کنترل کنند و برنامه‌ریزی صحیحی داشته باشند. حجم کاری خود را کم کنند و استراحت کافی داشته باشند و با انجام دادن یوگا و مدیتیشن و گوش‌دادن به موسیقی استرس خود را کنترل کنند و زمانی را هم به علاقمندی‌های خود اختصاص دهید.