به گزارش آتیه آنلاین، جنگ تجاری بین ایالات متحده و چین در حوزه تراشه وارد پنجمین سال خود شده است و به نظر می‌رسد که مداخله آمریکا در حال دادن نتیجه معکوس است: یک مطالعه اخیر که توسط «مرکز رصد فناوری‌های نوظهور» (ETO) انجام شده، نشان می‌دهد که چین بیش از دو برابر ایالات متحده در زمینه فناوری‌های نسل بعدی ساخت تراشه تحقیق انجام داده است.

ETO اشاره می‌کند که در بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، در سراسر جهان ۴۷۵,۰۰۰ مقاله درباره طراحی و ساخت تراشه منتشر شده است. از این حجم عظیم پژوهش، ۳۴ درصد توسط مؤسسات چینی تولید شده است، که در مقایسه با سهم ۱۵ درصد ایالات متحده و ۱۸ درصد اروپا، اختلاف چشمگیری را نشان می‌دهد. در حالی که تحقیقات مرتبط با ساخت تراشه به اندازه موضوعات داغی مانند هوش مصنوعی (AI) و مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs) مورد توجه قرار نگرفته است، به نظر می‌رسد که چین تمرکز خود را به طور کامل بر مطالعه آینده فناوری ساخت تراشه معطوف کرده است.

اگر فقط مقالاتی را در نظر بگیریم که در میان ۱۰ درصد برتر مقالات با بیشترین استناد قرار دارند، کیفیت تحقیقات منتشر شده از سوی چین نیز در سطح بسیار بالایی قرار دارد، در واقع ۵۰ درصد این مقالات متعلق به چین است، در حالی که سهم ایالات متحده و اروپا در این مقالات پر استناد به ترتیب ۲۲ درصد و ۱۷ درصد است. هند، ژاپن و کره جنوبی نیز به این دو شاخص تحقیقاتی کمک می‌کنند، اما هیچ‌یک از آن‌ها به حجم گسترده پژوهش‌های چین و تعداد بالای استنادهای آن نزدیک نیستند.

این آمارها به این معنا نیست که چین در حال حاضر از ایالات متحده پیشرفته‌تر است، اما نویسندگان این فراتحلیل معتقدند که احتمالاً در آینده نزدیک این اتفاق خواهد افتاد؛ «زکری آرنولد» از ETO در گفت‌وگو با مجله Nature اظهار داشت: «من مطمئن نیستم که تاکنون در هیچ حوزه‌ای چنین اختلافی را دیده باشیم... وقتی این حجم از فعالیت را می‌بینید، تصور اینکه این موضوع تأثیری بر توانایی فناورانه و در نهایت قابلیت تولیدی چین نداشته باشد، دشوار است.»

در مورد حوزه‌هایی که چین بر آن‌ها تمرکز دارد، «رایانش نورومورفیک» (پردازنده‌هایی که بر اساس ساختار نورون‌های مغزی طراحی شده‌اند) و «رایانش اُپتو الکتریکی» (که از نور برای انتقال داده درون تراشه‌ها استفاده می‌کند)، سهم عمده‌ای از پژوهش‌های مدرن این کشور را تشکیل می‌دهند. این فناوری‌ها در دسته «پس از قانون مور» (Post-Moore’s Law) قرار می‌گیرند، به این معنا که خارج از چارچوب سنتی کوچک‌تر کردن اندازه ترانزیستورها توسعه می‌یابند و در نتیجه، از محدودیت‌های اعمال‌شده بر صنعت نیمه‌رسانای چین مستثنی هستند. از آنجایی که این فناوری‌ها هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارند، تا زمانی که ایالات متحده نتواند پتنت‌های آن‌ها را قبل از چین به ثبت برساند، استراتژی استاندارد جنگ تراشه‌ای آمریکا یعنی ممنوعیت صادرات ابزارهای ساخت تراشه، برای جلوگیری از توسعه این نسل جدید تراشه‌ها بی‌اثر خواهد بود.

اقدامات آمریکا علیه بازار تراشه‌های چین عمدتاً با هدف محدود کردن توانایی این کشور در تولید تراشه‌های پیشرفته انجام شده است. از سال ۲۰۲۲، این محدودیت‌ها شامل هرگونه فناوری مربوط به تولید تراشه‌های کوچک‌تر از ۱۴ نانومتر بوده است. علاوه بر این، تأمین‌کنندگان بین‌المللی تجهیزات نیمه‌رسانا، از جمله شرکت ASML، به‌طور خاص از فروش فناوری‌های خود به شرکت‌های مرتبط با چین منع شده‌اند، که در عمل این کشور را محدود به تولید تراشه‌های قدیمی‌تر کرده است.

اما در حالی که صنعت نیمه‌رسانا خود را برای هجوم تراشه‌های بالغ (mature chips) به بازار جهانی از سوی چین و به لطف این مقررات، آماده می‌کند، چین ممکن است در نهایت به فناوری‌های ساخت تراشه‌ای فراتر از دانش و توانایی غرب نیز دست یابد. سازمان‌های تحقیقاتی چین هم‌اکنون تمامی ۸ جایگاه نخست در فهرست پرتأثیرترین گروه‌های تحقیقاتی جهان در زمینه ساخت تراشه را به خود اختصاص داده‌اند و نشانه‌ای از کاهش سرعت در روند تحقیقاتی آن‌ها دیده نمی‌شود. حجم عظیم پژوهش‌های پراستناد چین، نظریه‌های رایج ضد چین را که ادعا می‌کنند این کشور فقط از طریق سرقت فناوری و پژوهش‌های دیگران سود می‌برد، به چالش کشیده و رد می‌کند.

برتری چین در مقیاس تحقیقاتی نشان می‌دهد که تحریم‌های آمریکا به‌طور ناخواسته باعث سوق دادن مؤسسات چینی به سمت خودکفایی و نوآوری بیشتر شده است. این پدیده در تاریخ سابقه دارد. برای مثال، پیشرفت‌های شوروی در رقابت فضایی دهه ۱۹۵۰ تا حدی ناشی از محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی ایالات متحده بود که اتحاد جماهیر شوروی را مجبور به سرمایه‌گذاری سنگین در تحقیقات و توسعه داخلی کرد. امروز، ممکن است چین نیز در حال تجربه تحول مشابهی باشد؛ تحولی که این کشور را از یک دنباله‌روی سریع (fast-follower) به یک رهبر واقعی در برخی از جنبه‌های طراحی نیمه‌رسانا تبدیل کند.

علاوه بر این، در حالی که ایالات متحده همچنان از طریق شرکت‌هایی مانند Intel، NVIDIA و TSMC (که ۱۰۰ میلیارد دلار در تأسیسات تولیدی خود در آمریکا سرمایه‌گذاری کرده‌اند) در تولید نیمه‌رساناها برتری دارد، چین در حال سرمایه‌گذاری سنگین در معماری نسل پیشرفته پردازنده‌های RISC-V و تعهد به طراحی‌های متن‌باز (open-source) تراشه است. این رویکرد مسیر جایگزینی برای دور زدن محدودیت‌های زنجیره تأمین سنتی ایجاد می‌کند. گذار به طراحی‌های متن‌باز می‌تواند یک نقطه عطف اساسی باشد، زیرا همکاری گسترده‌تری را میان صنایع فناوری غیرغربی تسهیل کرده و وابستگی به مالکیت فکری آمریکا را کاهش می‌دهد.

علاوه بر این، رشد سریع چین در حوزه تحقیقاتی، پیامدهای مهمی برای جذب استعدادها دارد. چین در حال تربیت تعداد فزاینده‌ای از مهندسان متخصص در تولید نیمه‌رسانا است، در حالی که ایالات متحده با کمبود نیروهای متخصص در رشته‌های STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) مواجه است.

همان‌طور که هر دو کشور استراتژی‌های خود را تشدید می‌کنند، جنگ تراشه‌ها به یک رقابت چندوجهی تبدیل شده است؛ رقابتی که شامل برتری پژوهشی، ظرفیت تولید و نفوذ جهانی است. با ظهور پارادایم‌های جدید محاسباتی مانند رایانش کوانتومی و تراشه‌های نوری، پیشروی تهاجمی چین در تحقیقات ممکن است این کشور را در صف مقدم انقلاب فناوری بعدی قرار دهد. اینکه آیا ایالات متحده می‌تواند به این چالش پاسخ دهد بدون آنکه چین را بیش از پیش به سمت خودکفایی سوق دهد، یک پرسش باز باقی می‌ماند.