ماهیت کار در این روزها و تجربیات حاصل از آن، یک تحول عمیق را نشان می‌دهد که توسط فناوری دیجیتال، جهانی‌شدن و پویایی‌های اجتماعی متغیر در حال هدایت است. یکی از نتایج قابل توجه این تغییر، افزایش قراردادهای کاری غیرسنتی مانند فریلنسینگ (freelancing)، مشاغل گیک و دیگر اشکال کارهای موقت است. برخلاف اشتغال سنتی که با مشاغل پایدار با قراردادهای بلندمدت و مزایای ارائه‌شده توسط کارفرما مشخص می‌شود، کارهای غیرسنتی اغلب فاقد شبکه ایمنی ثابت هستند. این موضوع چالش‌های مهمی را برای سیستم‌های امنیت اجتماعی موجود که عمدتاً بر اساس اشتغال تمام‌وقت و دائمی طراحی شده‌اند، به وجود می‌آورد. مشکل این است که چگونه این ساختارهای سنتی تامین اجتماعی می‌توانند برای ارائه حفاظت مناسب به کارگران در نقش‌های غیرسنتی سازگار شوند و در عین حال پایداری مالی را حفظ کنند.
رشد کارهای غیرسنتی
کارهای غیرسنتی که اغلب به عنوان «کارهای گیک» شناخته می‌شوند، شامل قراردادهای فریلنس، مشاوره مستقل، کارهای موقتی و مشاغل مبتنی بر پلتفرم مانند خدمات حمل و نقل یا تحویل است. طبق تحقیقات، این بخش در دهه گذشته به طور قابل توجهی رشد کرده است؛ به عنوان مثال، گزارشی از سازمان بین‌المللی کار (ILO) تخمین می‌زند که کارهای گیک از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ بیش از ۲۵ درصد در سطح جهانی گسترش یافته است. جذابیت انعطاف‌پذیری، خودمختاری و امکان درآمد بالاتر میلیون‌ها کارگر را به این حوزه کشانده است. با این حال، این آزادی هزینه‌ای به همراه دارد، زیرا بسیاری از کارگران غیرسنتی خود را بدون دسترسی مداوم به مزایای تامین اجتماعی مانند بازنشستگی، بیمه درمانی، حفاظت از بیکاری و پوشش ناتوانی می‌بینند.
چالش‌های کلیدی پیش روی سیستم‌های امنیت اجتماعی
شکاف‌های پوشش: سیستم‌های سنتی امنیت اجتماعی اغلب به مشارکت کارفرمایان برای تأمین بازنشستگی، مزایای بیکاری و مراقبت‌های بهداشتی متکی هستند. کارگران غیرسنتی که اغلب به عنوان پیمانکاران مستقل طبقه‌بندی می‌شوند، معمولاً از این مزایای تأمین‌شده توسط کارفرما مستثنی هستند، در نتیجه، ممکن است آنها در هنگام بیماری یا رکود اقتصادی فاقد حفاظت از درآمد باشند و پس‌انداز بازنشستگی کافی نداشته باشند.
درآمد و مشارکت‌های ناپایدار: کارگران گیک اغلب درآمدهای نوسانی را تجربه می‌کنند که مشارکت منظم در طرح‌های امنیت اجتماعی را دشوار می‌کند. زمانی که مشارکت داوطلبانه باشد، همان‌طور که اغلب برای فریلنسرها اتفاق می‌افتد، نرخ‌های مشارکت به شدت کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ توسط اتحادیه اروپا نشان داد که تنها ۱۵ درصد از کارگران گیک به طور منظم در یک طرح بازنشستگی مشارکت می‌کنند.
مشکلات طبقه‌بندی: بسیاری از کارگران مبتنی بر پلتفرم با ابهامات قانونی در مورد وضعیت اشتغال خود مواجه هستند. آیا آنها کارمندانی با مزایا هستند یا پیمانکاران مستقل؟ چالش‌های قانونی در کشورهایی مانند ایالات متحده، کانادا و بریتانیا پیچیدگی‌های تعیین طبقه‌بندی مناسب برای کارگران گیک را نشان می‌دهد. این ابهامات شکاف‌هایی ایجاد می‌کند که هم حفاظت از کارگران و هم مشارکت در سیستم‌های تامین اجتماعی را کاهش می‌دهد.
کمبود مزایای قابل جابجایی: مزایای سنتی تامین اجتماعی معمولاً به یک کارفرما یا شغل خاص مرتبط است و باعث می‌شود در زمانی که کارگران به طور مکرر بین مشاغل گیک یا پروژه‌های فریلنس جابجا می‌شوند، غیرقابل دسترس باشد. کمبود قابلیت جابجایی مزایا، کارگران گیک را از انباشت مزایا در طول زمان دلسرد می‌کند و منجر به ناامنی اقتصادی بیشتر در بلندمدت می‌شود.
چگونه سیستم‌های تامین اجتماعی می‌توانند تکامل یابند
برای مقابله با این چالش‌ها، سیستم‌های تامین باید تغییرات اساسی را تجربه کنند تا نسبت به کارگران در ساختارهای غیرسنتی اشتغال که اکنون بخش بزرگی از افراد شاغل را تشکیل می‌دهند بهتر پاسخگو باشند. چندین رویکرد می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد از جمله ایجاد سیستم‌های مزایای فراگیر با قابلیت جایجایی، الزام به مشارکت پلتفرم‌های اینترنتی، مدل‌های مشارکت انعطاف‌پذیر برای کارگران با درآمد ناپایدار، یکپارچه‌سازی ابزارهای دیجیتال برای مدیریت بهتر، اصلاحات قانونی و سیاستی برای طبقه‌بندی کارگران که در زیر به بررسی این موارد می‌پردازیم.
ایجاد سیستم‌های مزایای فراگیر با قابلیت جایجایی
سیستم‌های تامین اجتماعی باید از مدل‌های متمرکز بر کارفرما به مدل‌های متمرکز بر کارگر تکامل پیدا کنند. این تغییر شامل ایجاد سیستم‌های مزایای جهانی (فراگیر) است که بدون توجه به وضعیت اشتغال فرد، پوشش ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، یک صندوق تامین اجتماعی جهانی می‌تواند منابع را از مجموعه‌ای از بسترها، از جمله پلتفرم‌های گیک، کارگران خوداشتغال و یارانه‌های دولتی جمع‌آوری کرده و مزایای اساسی مانند مراقبت‌های بهداشتی، بازنشستگی و بیمه بیکاری را فراهم کند. مزایای قابل جابجایی می‌توانند با حرکت کارگر از شغلی به شغل دیگر همراه شوند و به کارگران اجازه دهند بدون توجه به تغییرات شغلی، مشارکت و مزایا را انباشت کنند.
الزام به مشارکت پلتفرم‌های اینترنتی
دولت‌ها می‌توانند پلتفرم‌های گیک را ملزم به مشارکت در سیستم‌های تامین اجتماعی به نمایندگی از کارگران خود کنند، حتی اگر به عنوان پیمانکاران مستقل طبقه‌بندی شوند. به عنوان مثال، در کالیفرنیا، لایحه مجمع ۵ (AB۵) تلاش کرد تا کارگران گیک را به عنوان کارمند طبقه‌بندی کرده و مشارکت کارفرما را الزامی کند، اگرچه با مقاومت قابل توجه و چالش‌های قانونی مواجه شد. با وجود بحث‌ها، چارچوب‌های مشابه می‌توانند به صورت جهانی اصلاح و سازگار شوند تا اطمینان حاصل شود که پلتفرم‌ها مسئولیت رفاه کارگران را به اشتراک می‌گذارند.
مدل‌های مشارکت انعطاف‌پذیر برای کارگران با درآمد ناپایدار
برای مقابله با مشکل درآمدهای نوسانی، سیستم‌های امنیت اجتماعی می‌توانند مدل‌های مشارکت انعطاف‌پذیری را معرفی کنند که بر اساس درآمد کارگر تنظیم شوند. به عنوان مثال، مشارکت‌ها می‌توانند به عنوان درصدی از درآمد محاسبه شوند و این امکان را برای کارگران گیک فراهم کنند که در ماه‌های با درآمد بالا مشارکت کنند و در دوره‌های با درآمد پایین پوشش را حفظ نمایند؛ امکانی که می‌تواند با مشوق‌های پس‌انداز دولتی یا اعتبارهای مالیاتی بیشتر تقویت شود.
یکپارچه‌سازی ابزارهای دیجیتال برای مدیریت بهتر
پلتفرم‌های دیجیتال و فناوری بلاکچین می‌توانند مدیریت مزایای تامین اجتماعی را مدرن کرده و دسترسی به آن را برای کارگران غیرسنتی آسان‌تر کنند. بلاکچین می‌تواند سوابق شفاف و غیرقابل تغییر از مشارکت‌ها و مزایا را ارائه دهد و اطمینان حاصل کند که کارگران گیک اعتلارات خود را به درستی دریافت می‌کنند. پلتفرم‌های دیجیتال همچنین می‌توانند فرآیند ثبت نام، مشارکت و دسترسی به مزایا را ساده کرده و نرخ‌های مشارکت را در میان کارگران جوان و آشنا به فناوری افزایش دهند.
اصلاحات قانونی و سیاستی برای طبقه‌بندی کارگران
اصلاحات سیاستی برای حل مشکلات طبقه‌بندی ضروری است. معیارهای واضح و قابل اجرا به صورت جهانی که رابطه بین کارگران گیک و پلتفرم‌ها را تعریف کنند، تخصیص منصفانه‌تر مزایا و مشارکت‌ها را ممکن می‌سازد. چارچوب‌های قانونی که طبقه‌بندی‌های ترکیبی را معرفی می‌کنند (طبقه‌بندی که یک کارگر را هم به عنوان مستقل و هم تا حدی کارمند به رسمیت می‌شناسد) می‌توانند سطح پایه‌ای از تامین اجتماعی را تضمین کنند در حالی که ماهیت انعطاف‌پذیر کار گیک هم حفظ می‌شود.
مطالعات موردی و نمونه‌های بین‌المللی
چندین کشور شروع به بررسی راه‌هایی برای ادغام کارگران گیگ در سیستم‌های تامین اجتماعی کرده‌اند. به عنوان مثال، در فرانسه، قوانینی وضع شده که پلتفرم‌های گیگ را ملزم می‌کند تا به نمایندگی از کارگران خود به بیمه اجتماعی کمک کنند. این مدل مسئولیت دوگانه کارگر و پلتفرم را به رسمیت می‌شناسد و اطمینان حاصل می‌کند که کارگران گیگ به بیمه سلامت و مزایای بازنشستگی دسترسی دارند.
در دانمارک، رویکردی انعطاف‌پذیرتر در تامین اجتماعی اتخاذ شده که در آن کارگران مستقل می‌توانند در برنامه‌های حمایت‌شده دولتی که برنامه‌های بازنشستگی و بیمه بیکاری ارائه می‌دهد، شرکت نمایند. این برنامه‌ها برای سازگاری با الگوهای درآمد متغیر کارگران گیگ طراحی شده و به آنها اجازه می‌دهد تا مشارکت‌های متناسب را انجام دهند.
در هند، دولت طرح‌هایی را برای کارگران غیررسمی و گیگ، مانند پورتال e-Shram، راه‌اندازی کرده است که هدف آن ایجاد یک پایگاه ملی برای کارگران گیگ و غیررسمی است. این ابتکار به کارگران کمک می‌کند تا به مزایایی مانند بیمه حوادث دسترسی پیدا کنند و چارچوبی برای ادغام آینده در برنامه‌های گسترده‌تر تامین اجتماعی ایجاد می‌کند. به طور مشابه، کشورهایی مانند کانادا برنامه‌های مزایای قابل‌حمل را آزمایش کرده‌اند که به کارگران اجازه می‌دهد مزایای خود را از یک پلتفرم گیگ به پلتفرم دیگر منتقل کنند و پایداری و پوشش بلندمدت را ترویج دهند.
نمونه نوآورانه دیگر، مدل (Contribute-As-You-Earn) در سنگاپور برای افراد خوداشتغال است. این برنامه به طور خودکار بخشی از درآمد کارگر را برای مشارکت در حساب‌های تأمین اجتماعی کسر می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که بدون دردسر اداری، پس‌اندازهای مداوم انجام شود. این رویکرد در رفع چالش مشارکت‌های نامنظم کارگران گیگ امیدبخش بوده است.
اجرای تعهد به عدالت
حرکت به سمت ترتیبات کاری غیرسنتی نیاز فوری به تطبیق سیستم‌های تأمین اجتماعی با یک بازار کار در حال تغییر را ایجاد کرده است. اطمینان از اینکه کارگران گیگ به مزایای اساسی تأمین اجتماعی دسترسی دارند، نه تنها مسئله عدالت است بلکه به ثبات اقتصادی نیز کمک می‌کند. با اتخاذ سیاست‌های نوآورانه، مانند مشارکت اجباری پلتفرم‌ها، مدل‌های پرداخت انعطاف‌پذیر و حساب‌های مزایای قابل‌حمل، دولت‌ها می‌توانند یک شبکه ایمنی جامع‌تر ایجاد کنند. این تغییرات تضمین می‌کند که همه کارگران، صرف‌نظر از ساختار اشتغال آنها، در یک بازار کار پویا محافظت شوند.
فراتر از ملاحظات اقتصادی، ادغام کارگران گیگ در سیستم‌های تأمین اجتماعی نمایانگر تعهد گسترده‌تر به عدالت و انصاف اجتماعی است. اقتصاد گیگ برای مشارکت میلیون‌ها کارگری که مستحق همان سطح امنیت هستند، شکوفا می‌شود. یک سیستم اصلاح‌شده نه تنها خطرات فردی را برای کارگران کاهش می‌دهد بلکه مقاومت اجتماعی را در برابر عدم قطعیت‌های اقتصادی نیز تقویت می‌کند؛ از این رو با سیاست‌های مناسب و تلاش‌های مشترک، آینده کار می‌تواند برای همه فراگیر، منصفانه و امن باشد.
نظر شما