آپنه خواب چیست و در اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟

آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است که به علت نرسیدن اکسیژن کافی به فرد به وجود می‌آید. هنگامی که فرد با صدای بلند خروپف می‌کند و بعد از یک خواب کامل هنوز هم احساس خستگی، کسالت و افسردگی طی روز دارد زیرا ممکن است طی یک ساعت بیش از ۳۰ بار از خواب بیدار شود از این رو کیفیت زندگی بیمار بسیار پایین و راندمان کاریش هم پایین است. تنفس او به طور مکرر در طول خواب متوقف و دوباره آغاز می‌شود. فاکتورهایی که خطر ابتلا به آپنه خواب را افزایش می‌دهد عبارتند از:

- پیری بافت‌های بدن که یکی از مهمترین علل آن کاهش اکسیژن است.

- چاقی: چاقی خطر ابتلا به آپنه خواب را افزایش می‌دهد؛ زیرا رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می‌تواند راه تنفس را مسدود کند. افرادی که گردن ضخیم‌تری دارند ممکن است مجرای تنفسی باریک‌تری هم داشته باشند. لوزه یا آدنوییدها (توده‌ای از بافت لنفاوی است که در پشت حفره بینی، در سقف نازوفارنکس، جایی که بینی با گلو ترکیب می‌شود، قرار دارد و مجرای تنفسی را مسدود کنند) و همچنین استفاده از آرامبخش‌ها باعث شل شدن عضلات گلو می‌شود و می‌تواند آپنه خواب را بدتر کند. لازم به ذکر است افراد سیگاری ۳ برابر بیش از افراد غیر سیگاری مبتلا به این بیماری می‌شوند؛ زیرا سیگار می‌تواند میزان التهاب و احتباس مایعات را در مجاری هوایی فوقانی افزایش دهد. همچنین باعث می‌شود اکسیژن خون پایین افتد. کاهش اکسیژن به بدن فرد آسیب می‌زند و باعث مرگ و یا ناتوانی در فرد می‌شود.

آپنه خواب دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

در این حالت برای مدتی تنفس متوقف و به دنبال آن یک روند تنفسی همراه با سروصدا آغاز می‌شود، خروپف با صدای بلند، نفس‌نفس زدن هنگام خواب، بیدار شدن با دهان خشک یا گلو درد، چندین بار در شب بیدار شدن برای ادرار، سردرد صبحگاهی، مشکلات خواب (بی‌خوابی)، خواب‌آلودگی و خستگی بیش‌ازحد روزانه، مشکل تمرکز هنگام بیداری، تحریک‌پذیری، سردرد و سوزش سردل نیز از دیگر علائم این بیماری است.

در مورد انواع آپنه خواب هم توضیح می‌دهید؟

انواع اصلی آپنه خواب عبارتند از:

آپنه خواب انسدادی: که به علت شل شدن عضلات گلو به وجود می‌آید. هنگامی که این عضلات شل می‌شوند تنفس راه هوایی را باریک می‌کند و در نتیجه سطح اکسیژن فرد کاهش پیدا می‌کند و مغز زمانی که دچار کمبود اکسیژن می‌شود و پروسه خواب را مختل می‌کند تا بتواند راه هوایی خود را باز کند. این بیداری مختصر است و فرد دچار احساس خفگی می‌شود.

آپنه خواب مرکزی: این نوع آپنه زمانی اتفاق می‌افتد که مغز سیگنال‌های مناسبی را به عضلات کنترل‌کننده تنفس ارسال نمی‌کند.

سندرم آپنه خواب پیچیده: این سندرم زمانی اتفاق می‌افتد که فرد همزمان به دو آپنه انسدادی و مرکزی مبتلا شده باشد.

آیا آپنه خواب قابل درمان است؟

درمان آپنه خواب بستگی به مسیر تنفسی دارد. اولاً باید فرد لاغر شود. از مصرف داروی که باعث تضعیف عضلات تنفسی می‌شود خودداری کند، اگر لوزه بزرگی دارد یا مسیر تنفسی‌اش را آدنوییدها بسته‌اند باید جراحی شود یا اصلاح فک انجام شود تا فرد به راحتی بتواند بخوابد و مشکلات تنفسی نداشته باشد یا اینکه از دستگاه‌های سی پپ یا بای پپ استفاده شود که فشار مثبت اکسیژن را برای فرد در زمان آپنه ایجاد می‌کند و مانع ایجاد هیپوکسی یا کمبود اکسیژن هنگام خواب می‌شود. یکی دیگر از درمان‌های موفق مشکل وقفه تنفسی خواب، استفاده از دستگاه‌های پروتز دهانی برای تعدیل موقعیت فک و دندان و استفاده از این درمان غیرتهاجمی است. این درمان با جلو پایین کشیدن فک پایین باعث باز ماندن مسیر تنفسی می‌شود.

در مورد عوارض این بیماری هم توضیح می‌دهید؟

تلاشی که فرد برای نفس کشیدن می‌کند منجر به وجود آمدن صدای خروپف و خرناس می‌شود. شاید این صداها برای خود فرد آزاردهنده نباشد اما قطعاً افت اکسیژن و وقفه‌های تنفسی هنگام خواب می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ زیرا زمانی که ما به صورت مدام در معرض کمبود اکسیژن شبانه قرار می‌گیریم بافت‌هایمان شروع به آسیب دیدن می‌کنند و تنگی عروق، نارسایی قلب و سکته‌های مغزی در این شرایط اتفاق می‌افتد. همه اینها روند پیر شدن و ناتوانی را تسریع می‌کند. برای اینکه ما بتوانیم ارزیابی کاملی از فرد داشته باشیم باید یکسری اقدامات را انجام دهیم. توصیه می‌کنیم افرادی که طی روز خواب آلوده هستند و مدام چرت می‌زنند، افرادی که تصادف و حوادث رانندگی دارند، افرادی که در خواب خروپف می‌کنند، افرادی که فشار خون بالا دارند و افرادی که دچار سکته‌های مغزی و قلبی می‌شوند حتماً از نظر وجود وقفه تنفسی زمان خواب ارزیابی شوند که شامل گرفتن شرح حال از بیمار و بررسی راه‌های هوایی بیمار و گرفتن تست خواب یا پلی سومنوگرافی برای وقفه‌های تنفسی است و اگر از یک میزان بیشتر باشد بیمار مستلزم درمان است.