در مورد عادات غذایی ناسالم کودکان توضیح می‌دهید؟
دوره کودکی مهمترین دوره زندگی برای دستیابی به رشد کافی و پایه‌ریزی برای تأمین سلامت در دوره‌های بعد زندگی است. در این دوره کودکان به دلیل عادات غذایی ناسالم در معرض کمبود مواد غذایی قرار می‌گیرند. عادات غذایی ناسالم طیف وسیعی از رفتارهای تغذیه‌ای را در بر می‌گیرد که شامل نداشتن تنوع غذایی، غذا خوردن بیشتر یا کمتر از نیاز کودک، مصرف مداوم خوراکی‌های ناسالم مانند غذاهای آماده، تنقلات مضر و نوشیدنی‌های گازدار است. عادات غذایی ناسالم باعث اختلالات رشد و توسعه، کاهش مقاومت بدن به بیماری‌ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن در کودکان می‌شود.
کودکان به چه مواد غذایی سالمی نیاز دارند؟
اولین نکته در تغذیه سالم کودکان، توجه به تعداد دفعات غذا است. کودکان به ۳ وعده غذایی اصلی در روز و ۱ تا ۳ وعده میان وعده نیاز دارند. والدین باید به سالم بودن میان وعده‌ها به اندازه وعده غذای اصلی توجه کنند. تنوع در غذا باعث می‌شود وعده‌های غذایی خوش‌طعم و لذت‌بخش شوند. باید والدین سعی کنند از انواع گروه‌های غذایی در برنامه غذایی کودک استفاده کنند. هر غذا ترکیب منحصر به‌فردی از مواد مغذی مختلف است. باید در بشقاب کودک از درشت‌مغذی‌ها (کربوهیدرات و پروتئین) و ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) استفاده شود. یک بشقاب سالم برای کودک باید هم دارای میوه‌ها و سبزیجات باشد و هم از غلات کامل و پروتئین در آنها استفاده شود. تأمین نیازهای خاص غذایی در دوره‌های مختلف باید مدنظر قرار گیرد. در بعضی از سنین مانند دوره نوجوانی نیاز بدن به کلسیم بسیار بالا است و نوجوان باید به مقدار فراوان لبنیات مصرف کند. در دوره کودکی همچنین دوران بلوغ دختران نیاز به آهن دارند و باید منابع غذایی آنها سرشار از آهن باشد. بدن کودکان به مقدار کافی به انواع سبزیجات و میوه‌ها نیاز دارد.
در مورد نقش خانواده در عادات غذایی ناسالم کودکان نیز توضیح می‌دهید؟
محیط خانوادگی نقش کلیدی در شکل‌گیری عادات غذایی کودک ایفا می‌کند و کودکان با مشاهده عادات غذایی دیگران، رفتارهای خوردن را تعریف می‌کنند. متأسفانه شرایط نامساعد اقتصادی باعث شده خانواده‌ها تمایلی به خوراندن غذای سالم به کودکان خود نداشته باشند و هرچه دست‌شان برسد به کودک می‌دهند. چنین خوراکی‌هایی به دلیل طعم خوشایند، قیمت نسبتاً پایین و راحتی (نیاز به پخت و پز یا آماده‌سازی) برای اکثر کودکان بسیار جذاب هستند. از آنجایی که کودکان معمولاً نمی‌دانند این نوع غذاها چگونه بر سلامت آنها تأثیر منفی می‌گذارد، ممکن است به راحتی در مصرف آنها افراط کنند و کاملاً به آنها وابسته شوند. والدین در تغذیه کودکان اهمال‌کاری می‌کنند و برای راحتی خودشان به کودک نوشابه‌های پرکالری، آبمیوه‌های غیرطبیعی، شیرکاکائوهای آماده، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، شکلات، پفک و چیپس، بیسکویت و... و برای پاداش هم به کودک غذاهای فست‌فود می‌دهند. این در حالی است کودکی که به طور مداوم فست‌فود و خوراکی‌های آماده و صنعتی مصرف می‌کند و در آینده هم گرایش به مصرف این خوراکی‌های ناسالم خواهد داشت.
مواد ناسالم غذایی بخصوص پفک و چیپس دارای چه عوارضی برای کودکان است؟
بسیاری از خانواده بیشتر روی وعده‌های غذایی اصلی تمرکز دارند و به میان وعده و تنقلات سالم برای فرزند خود توجه نمی‌کنند که کار درستی نیست؛ زیرا برخی از کودکان، تنقلات سهم بیشتری از مصرف روزانه آنها را نسبت به سه وعده غذایی تشکیل می‌دهد. خوراکی‌هایی وجود دارند که در ظاهر مغذی و سالم به نظر می‌رسند، اما بسیاری از آنها با شکر، آرد تصفیه‌شده، افزودنی‌های شیمیایی و سدیم تهیه شده‌اند، به طوری که عوارض زیادی برای کودکان دارند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد عوارض مصرف چیپس به دلیل سدیم، چربی‌های ترانس و آکریلا مید (ماده اسیدی سرطان‌زا که هنگام سوختن، برشته شدن یا پختن مواد کربوهیدراتی غلات در درجه حرارت بالا در محصولاتی مانند نان، بیسکویت، کلوچه، برنج و سیب زمینی ایجاد می شود و مقدار این ماده در سیب زمینی سرخ شده و چیپس بیشتر است) عبارتند از: افزایش فشار خون، افزایش احتمال ابتلا به سرطان، افزایش احتمال سکته مغزی، افزایش وزن، ابتلا به افسردگی، افزایش احتمال ناباروری و افزایش احتمال به بیماری قلبی و عروقی. پفک در معده ۹ برابر حجم خود آب جذب می‌کند، از این رو با به وجود آمدن بی‌اشتهایی کاذب در کودک مانع از صرف غذا در وعده اصلی مانند ناهار یا شام توسط کودک می‌شود. عوارض پفک عبارتند از: سیری زودرس، بی‌انرژی بودن، بیش‌فعالی در کودکان، افزایش فشار خون، نفخ و تهوع، بیماری‌های قلبی و عروقی، چاقی و انواع سرطان.
چگونه می‌توان عادت غذایی سالم را جایگزین عادات ناسالم غذایی کرد؟
با توجه به اینکه تغییر عادات غذایی ناسالم به یکباره سخت است از این رو باید کودک را به تدریج و به طور مرحله‌ای به سبک تغذیه سالم رساند؛ به این ترتیب که عادات ناسالم مانند مصرف نوشیدنی‌های گازدار یا فست‌فودها به حدی کم شود که فقط در مواردی از آنها استفاده شود که مشکلی برای سلامت در بر نخواهد داشت. بر خلاف تصور این رفتارهای تغذیه‌ای سالم الزاماً به وقت و هزینه بالایی نیاز ندارد و فقط کافی است فرد کمی برنامه‌ریزی داشته باشد و مقداری خوراکی سالم مانند سبزیجات و انواع میوه خردشده مصرف کند. خشکبار و مغزها مانند برگ میوه‌ها یا نخودچی نیز به عنوان یک میان‌وعده سالم در تأمین نیازهای بدن نقش دارد و تمایل به شیرینی‌جات را کم می‌کند. همچنین برای اینکه نیاز به خرید ساندویچ و غذاهای چرب رستورانی وجود نداشته باشد، می‌توان هر روز غذاهای خانگی را حتی به شکل لقمه‌های کوچک به همراه داشت. امروزه انواع بیسکویت‌های سالم، شیر، ماست و لبنیات در بسته‌بندی‌های کوچک و تک‌وعده در بازار وجود دارد که می‌تواند جایگزین تنقلات ناسالم و فست‌فودها شود. یک عادت غذایی درست این است که سبزیجات بیشتری در کنار غذای‌تان مصرف کنید. وقتی در روی میز شام به جای برنج و خورشت بیشتر، کاهو یا کلم مصرف می‌کنید، میل شما برای مصرف غذای پرکالری کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، سبزیجات حاوی فیبر زیادی است که به عملکرد بهتر روده کمک زیادی می‌کند. اما فراموش نکنید نباید بشقاب سبزیجات خود را با سس فراوان آغشته کنید. در این صورت بیش از اینکه عادت غذایی سالم را در خود تقویت کرده باشید، خطر چرب شدن کبد را به وجود می‌آورید.
نظر شما