دیابت چیست و بر اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟
دیابت یا قند خون یک بیماری متابولیکی است که بر اثر آن تولید انسولین در بدن مختل یا متوقف می‌شود و فرد مبتلا به تزریق انسولین نیاز پیدا می‌کند. شایع‌ترین نوع این بیماری به «دیابت خاموش» مشهور است؛ چراکه فرد مبتلا می‌تواند سال‌ها از آن بی‌خبر باشد و همین موضوع باعث وارد آمدن آسیب‌های جدی دیگر به بدن و سلامت فرد می‌شود. در حال حاضر ۴ نوع دیابت وجود دارد. دیابت نوع یک بیشتر کودکان و نوجوانان و افراد زیر ۳۰ سال را مبتلا می‌کند. البته این‌طور نیست که کودکان و نوجوانان دیابت نوع ۲ نگیرند، اما شایع‌ترین دیابت در این سنین، نوع یک است. دیابت نوع ۲ شایع‌ترین نوع این بیماری است و بیشتر بزرگسالان بالای ۳۰ سال با آن درگیر می‌شوند. در کشور ما شایع‌ترین سن ابتلا به دیابت نوع ۲ در بازه سنی ۴۵ تا ۵۵ سال است. این در حالی است که میانگین جهانی آن ۵۵ تا ۶۵ سال است. نوع سوم دیابت بارداری است که زنان باردار به آن مبتلا می‌شوند. نوع چهارم، دیابت همراه با بیماری‌های دیگر است، یعنی شما به یک بیماری مبتلا می‌شوید و همان بیماری باعث دیابتی شدن شما هم می‌شود، مانند درگیر شدن با مشکلات کبد و...
در حال حاضر بیماران دیابتی با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند؟
ما در دیابت مشکلات دارویی نداریم اما مشکلی که وجود دارد این است که صنایع داروسازی داخلی اقدام به ساخت داروهایی کرده‌اند که مشابه آنها قبلاً از خارج از کشور وارد می‌شد، از این رو بیماران چون عادت کرده‌اند که حتماً از آن داروها استفاده کنند از این موضوع ناراضی هستند و می‌خواهند دوباره از آن داروها استفاده کنند که در بازار موجود نیست. به عنوان مثال انسولین‌های قلمی که کمپانی‌های خارجی وارد می‌کردند در حال حاضر کمتر وارد کشور می‌شود.
آیا کیفیت محصولات دارویی ساخت خارج با محصولات تولید داخلی برابر است؟
تفاوت چندانی بین داروهای تولید خارج و تولیدات ایرانی وجود ندارد و افرادی که از یک دارو استفاده می‌کنند یک هفته یا ده روز باید دقت کنند تا متوجه اثرات داروها شوند. در حال حاضر ما در کشور مشکل انسولین نداریم. فقط مشکل اینجاست که واردات داروهای خارجی کمتر شده است.
به جز موضوع دارو، بیماران دیابتی با چه مشکلات دیگری مواجه هستند؟
مشکل عمده بیماران دیابتی همان مشکلات ۳۵ سال قبل است. مشکل عمده این است سیاستگذاران بهداشتی و درمانی کشور و بیمه‌ها به موضوع آموزش و پیشگیری کمتر توجه می‌کنند.
در مورد پیشگیری از دیابت هم توضیح می‌دهید؟
به طور کلی پیشگیری از دیابت به سه دسته تقسیم می‌شود:
پیشگیری اولیه: به صورت پیشگیری یا به تأخیر انداختن آغاز دیابت نوع ۲ در بیماران پرخطر (بسیار چاق یا در مرحله پیش دیابتی) است که در این بیماران کاهش وزن باید صورت گیرد.
پیشگیری ثانویه: به صورت پیشگیری یا به تأخیر انداختن عوارض ناشی از دیابت در بیماران دیابتی و توسط کنترل مناسب قند خون است.
پیشگیری ثالثیه: به صورت درمان عوارض ناشی از دیابت (بیماری قلبی و عروقی و کلیوی و ...) در افراد دیابتی است و باید جلوی پیشرفت عارضه را گرفت.
پیشگیری اولیه این است که سعی کنیم شیوع دیابت را در کشور کاهش دهیم؛ به خصوص دیابت نوع ۲ که شایع‌ترین نوع دیابت در کشور است. طبیعتاً پیشگیری نوع ۱ که بیشتر کودکان و به ندرت بزرگسالان و کمتر از ۱۰ درصد از جمعیت دیابتی‌ها را تشکیل می‌دهند اما با آموزش تا ۹۰ درصد می‌توانیم از ابتلا به دیابت پیشگیری کنیم. اهداف پیشگیری در دیابت نوع ۲ بر روی کاهش وزن و کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی و عروقی کاهش از جمله فشار خون، افزایش چربی، چاقی متمرکز است. این در حالی است که کشورهای اروپایی تا ۸۳ درصد توانسته‌اند از بروز دیابت پیشگیری کنند. ما هم می‌توانیم پیشگیری کنیم تا تعداد دیابتی‌هایمان کاهش پیدا کنند. بعضی از بیماران در مرحله پیش‌دیابت قرار دارند که با برنامه‌ریزی و اقدامات مختلف می‌توانیم از ابتلای این افراد به دیابت جلوگیری کنیم. برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند تعداد افرادی که در مرحله پیش‌دیابت قرار دارند کاهش دهد و با کاهش این افراد بتوان امکانات مورد نیاز را برای دیابتی‌ها فراهم کرد. هزینه درمانی دیابت به ویژه برای بیمارانی که مبتلا به عوارض دیابت هستند، بسیار گران است؛ بنابراین اگر بتوانیم از شیوع دیابت پیشگیری کنیم، می‌توانیم دیابتی‌ها را با هزینه کمتر کنترل کنیم.
در مورد هزینه بیماران دیابتی هم توضیح می‌دهید؟
طبق برآوردها دیابت بیماری بسیار پرهزینه‌ای است و در بررسی‌هایی که انجام شد به نظر می‌رسد تا سال ۲۰۳۰ نزدیک به ۱ تریلیون دلار هزینه بر درمان و عوارض دیابت در دنیا باشد. ما در کشورمان آمار جدیدی نداریم، اما واقعیت این است که هزینه‌های درمان دیابت در کشور بالاست که در این زمینه باید چاره‌جویی شود. تعداد بیماران دیابتی کشور در ۲۵ سال گذشته چهار برابر شده، از این رو هرچه زودتر بیماری را به موقع شناسایی و درمان کنیم هزینه عوارض دیابت کاهش می‌یابد. اگر بودجه‌ای که به هزینه‌های درمانی اختصاص یافته را بپردازیم همیشه بودجه کمی خواهیم داشت، درنتیجه باید کاری کنیم که ۷۰ تا ۸۰ درصد دیابتی‌ها کنترل شود تا هزینه‌ای برایمان نداشته باشند.
دیابت دارای چه عوارضی است؟
اگر دیابت به درستی درمان و کنترل نشود، با گذشت زمان می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی در نقاط مختلف بدن شود. همان‌طور که اشاره شد، در این حالت سطح قند خون در بدن بالاست و از آنجا که خون در همه نقاط بدن جریان دارد، گلوکز اضافه به‌راحتی می‌تواند تأثیر منفی بر ارگان‌های مختلف بدن داشته باشد. عوارض ناشی از بیماری می‌تواند ناتوان‌کننده و حتی تهدیدکننده زندگی باشد. این عوارض عبارتند از: بیماری‌های قلبی و عروقی، آسیب عصبی نوروپاتی، ناراحتی‌های کلیوی، نفروپاتی، بیماری‌های چشم، رتینوپاتی، زخم دیابتی و کمای دیابتی.
در حال حاضر روش درمان خاصی برای دیابت وجود دارد؟
درمان قطعی برای دیابت هنوز وجود ندارد اما یکسری تحقیقات سلول درمانی بر روی بیماری دیابت انجام شده که در آینده امیدواریم محقق شود. در حال حاضر هم باید دیابت را مدیریت کرد؛ زیرا اگر فرد دیابتی همکاری لازم را با پزشک نداشته باشد نمی‌توان کاری برایش کرد. درمان دیابت بیمارمحور است و متأسفانه در کشور ما به آموزش بیماران دیابتی توجهی نمی‌شود. نه تنها بیماران دیابتی توجه نمی‌کنند بلکه متخصصان هم زحمت آموزش را بیمار را به خود نمی‌دهند؛ از این رو بیش از ۸۰ درصد از بیماران دیابتی ما بدکنترل هستند، به همین دلیل اغلب دچار عارضه می‌شوند و هزینه‌های هنگفتی را به کشور تحمیل می‌کنند.
نظر شما