سرخک چیست و در اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟

سرخک نوعی عفونت حاد و به شدت مسری است که به طور معمول در کودکان ایجاد می‌شود. قبل از اجرای برنامه واکسیناسیون علیه سرخک، این بیماری در کودکان از شیوع بالایی برخوردار بود و بالغ بر 90 درصد افراد تا سن 20 سالگی به آن مبتلا می‌شدند. در حال حاضر نیز با وجود واکسیناسیون، سرخک هنوز عامل 10 درصد از مرگ کودکان زیر 5 سال در سطح جهان است و سالانه تعداد زیادی کودک را به کام مرگ می‌فرستد و به ندرت ممکن بود کسی در تمام طول عمر خود به این بیماری مبتلا نشود. این بیماری از طریق انسان به دیگر انسان‌ها انتقال می‌یابد و در واقع عامل مهمی غیر از انسان ندارد. انتقال ویروس سرخک از طریق تنفس و قطرات تنفسی است. قطرات آلوده همچنین ممکن است روی سطوح برای چند ساعت فعال و مسری باقی می‌ماند. افراد با قرار دادن انگشتان در دهان یا بینی خود و یا مالیدن چشم‌های خود پس از لمس کردن سطح آلوده، به ویروس آلوده می‌شوند. حدود ۹۰ درصد از افراد مستعد که در معرض شخص آلوده به ویروس قرار دارند، آلوده خواهند شد. این در حالی است که این بیماری مسری‌ترین عامل عفونی شناخته شده است؛ به نحوی که اگر فرد مبتلا در اتاق در بسته‌ای باشد و بعد از 10 دقیقه از اتاق خارج شود هر فردی که ایمنی کافی را نداشته باشد 5 دقیقه پس از او وارد اتاق شود به سرخک مبتلا می‌شود. این بیماری هنوز در کشور ما وجود دارد و گاهی به بروز اپیدمی نیز منجر می‌شود.

سرخک دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

دوره نهفتگی این بیماری دو هفته است و با کسالت عمومی، تب، حالت زکام، سرخ شدن چشم‌ها و سرفه آغاز می‌شود و ممکن است تب به 40 درجه هم برسد و به مدت سه روز ادامه یابد. در روز چهارم شروع بیماری، در حالی که علائم تنفسی به اوج شدت خود رسیده و تب بیمار از شدت بالایی برخوردار است بثورات پوستی در سطح بدن ظاهر می‌شود و لکه‌های پوستی قرمز این بیماری از پیشانی آغاز شده و تا اندام تحتانی نیز کشیده می‌شود. این بثورات پوستی پس از سه تا چهار روز به تدریج محو و موجب تغییر رنگ پوست می‌شود و در اغلب موارد بیماری به طور کامل بهبود می‌یابد.

در مورد عوارض سرخک هم توضیح می‌دهید؟

ویروس سزخک تمایل زیادی برای گرفتاری سیستم تنفسی فوقانی و تحتانی دارد. شایع‌ترین عارضه سرخک، عفونت گوش میانی است. عفونت ریه (پنومونی) خطرناک‌ترین عارضه و شایع‌ترین علت مرگ مبتلایان به سرخک است. از عوارض دیگر این بیماری می‌توان به برونشیت، حنجره یا کروپ انسفالیت (التهاب مغز) و مشکلات بارداری نیز اشاره کرد. عوارض بیماری در آقایان بیشتر از خانم‌ها است و شدت بیماری در سنین 12 تا 24 ماهگی از هر زمان دیگری بیشتر است. افرادی که ضعف سیستم ایمنی یا سوءتغذیه دارند بیشتر به عوارض سرخک مبتلا می‌شوند. کودکان زیر ۵ سال نیز بیشتر در معرض عوارض ناشی از سرخک هستند. این موارد می‌تواند شامل بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه، آنسفالیت و عفونت گوش باشد که می‌تواند منجر به کاهش شنوایی شود. سرخک می‌تواند به سرعت در سطح جامعه پخش شود و همه‌گیری ایجاد کند. این در حالی است که سرخک توانایی بروز فرم‌های شدید و حتی مرگ‌ومیر را هم دارد.

آیا می‌توان از بروز بیماری سرخک پیشگیری کرد؟

تزریق واکسن بهترین راه برای پیشگیری از سرخک است. دو دوز واکسن سرخک ۹۷ درصد منبع مطمئن در پیشگیری از عفونت سرخک مؤثر است. واکسن سرخک نوعی ویروس ضعیف شده است که برای تمام کودکانی که ممنوعیتی برای دریافت آن ندارند توصیه شده است. در حال حاضر دو واکسن برای این بیماری موجود است؛ واکسن MMR یک واکسن سه در یک است که می‌تواند فرد در برابر سرخک، اوریون و سرخجه محافظت کند. واکسن MMRV در برابر عفونت‌های مشابه واکسن MMR محافظت می‌کند و شامل محافظت در برابر آبله مرغان نیز می‌شود. کودکان می‌توانند اولین واکسن خود را در ۱۲ ماهگی و دوز دوم خود را نیز در سنین ۴ تا ۶ سالگی دریافت کنند. بزرگسالانی که هرگز واکسینه نشده‌اند هم می‌توانند واکسن تزریق کنند.

در مورد روش درمان این بیماری هم توضیح می‌دهید؟

هیچ روش درمان خاصی برای سرخک وجود ندارد. برخلاف عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های ویروسی به آنتی‌بیوتیک‌ها حساس نیستند. ویروس و علائم سرخک معمولاً حدود دو یا سه هفته ناپدید می‌شود اما معمولاً استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش تب، مایعات فراوان و مکمل‌های ویتامین A برای کودکان مبتلا به سرخک مفید است. از طرفی عوارض ناشی از سرخک در ارتباط با کمبود ویتامین A است؛ از این رو مصرف این ویتامین به کودکان مبتلا به سرخک توصیه می‌شود.