در مورد اهمیت ویتامین‌ها در بدن توضیح می‌دهید؟

ویتامین در لغت به معنای «آمین حیاتی» است. این در حالی است که ویتامین‌ها انرژی‌زا نیستند و باعث افزایش وزن نمی‌شوند، اما باعث تنظیم سوخت‌وساز بدن می‌شوند، آزاد کردن انرژی را آسان‌تر و نقش بسیار مهمی در فرایند ساخته شدن استخوان‌ها و بافت‌های بدن ایفا می‌کنند. از طرف دیگر، ویتامین‌ها در بدن ساخته نمی‌شوند و باید از خارج وارد بدن شوند. نقش دیگر ویتامین‌ها محافظت از بدن در مقابل ترکیبات مضری است که آن‌ها را به نام «ریشه‌های آزاد ترکیبات آلی» می‌شناسیم. ریشه‌های آزاد باعث آسیب به غشاء سلول، اختلال در پیام‌های توارثی، رشد و افزایش غیرطبیعی سلول و عوارضی دیگر می‌شود.

چند نوع ویتامین وجود دارد؟

ویتامین‌ها به دو دسته محلول در چربی و محلول در آب تقسیم‌ می‌شوند. ویتامین‌های محلول در چربی شامل ویتامین‌های «A.D.E.F.K» و ویتامین‌های محلول در آب شامل «PP.BC1.B12.B6.B2.B1.C» اسید پانتوتنیک، ویتامین H و ویتامین P است.

علل کمبود فقر یا افزایش ویتامین‌ها چیست؟

سن فیزیولوژیک افراد و میزان نیاز آن‌ها، بیماری‌های گوارشی و غیرگوارشی، تغذیه‌ بد، مصرف برخی داروها و شرایط شغلی و محیط‌زیست از اصلی‌ترین علل اختلالات ویتامین در بدن است. تنها علت اختلالات ویتامین، کمبود آن‌ها در غذا نیست بلکه افزایش نیاز فرد در موقعیت‌های خاص مانند کودکی، رشدونمو، بلوغ، دوران بارداری، شیردهی و کهولت نیز می‌تواند باعث این اختلال شود. عدم جذب ویتامین‌ها در بیمارهای کبدی و گوارشی، بیماری‌های عفونی و انگلی، تغییرات متابولیکی و سوخت‌وساز بدن، نگهداری و طبخ غذا و مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها در درازمدت نیز می‌تواند باعث اختلالات ویتامین در بدن شود.

در مورد نقش ویتامین‌های محلول در چربی، کمبود و همچنین منابع آن‌ها نیز توضیح می‌دهید؟

ویتامین A از بتاکاروتن موجود در مواد گیاهی به دست می‌آید. هویج مهمترین منبع بتاکاروتن است. ویتامین A در ترکیب اصلی دید در تاریکی، پیشگیری‌ برخی از سرطان‌ها، ترشحات مخاطی، پیشگیری از عفونت‌ها، پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های چشمی، پوستی، کنترل اعمال حیاتی درون سلولی و واکنش‌های ایمنی بدن نقش دارد. این ویتامین در شیر، کره، پنیر، زرده تخم‌مرغ، جگر، غذاهای دریایی، کلم، کاهو و هویج وجود دارد.

افزایش ویتامین A عوارضی مانند: سرگیجه، سردرد، تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، خشکی و خارش پوست، خشکی و ریزش مو، تورم در استخوان‌های بلند، بزرگی کبد و حتی مرگ را در پی دارد.

ویتامین d محلول در چربی است که در غذاهای دریایی، زرده تخم‌مرغ، کره، شیر و لبنیات وجود دارد و پیش‌ساز آن استرول‌ها هستند که در معرض نور آفتاب به ویتامین d تبدیل می‌شوند. این ویتامین در استخوان‌سازی و جذب کلسیم و فسفر نقش مهمی برعهده دارد و کمبود آن باعث نرمی استخوان (استئو مالاسی) می‌شود. از عوارض مصرف بیش از حد آن می‌توان به کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، تشنگی شدید، اسهال یا یبوست، سردرد، حساسیت و رسوب مواد در کلیه، قلب و ریه اشاره کرد.

ویتامین K نقش اساسی در انعقاد خون دارد و کمبود آن زمان انعقاد و لخته شدن خون را طولانی می‌کند. این ویتامین در برگ تازه سبزیجات و جگر وجود دارد.

ویتامین E در فعالیت غدد جنسی، تقویت و ساخت عضلات، ازدیاد طول عمر، استحکام غشای سلولی، پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی، آب مروارید و سرطان‌ها نقش بسیار مهمی دارد. از عوارض کمبود آن می‌توان به اختلالات کبدی، تاری دید، آب مروارید، کم‌خونی، بدخیمی‌ها و بیماری‌های قلبی و عروقی اشاره کرد.

در مورد ویتامین‌های محلول در آب هم توضیح دهید.

ویتامین C از ویتامین‌های محلول در آب و از عوامل مهم سوخت‌وساز و در دفاع از بدن در برابر عفونت‌ها و سموم، پروتیئن‌سازی و پیشگیری از بدخیمی‌ها نقش مهمی دارد. این ویتامین در برابر حرارت از بین می‌رود و در مرکبات و سبزیجات، کلم، اسفناج، کاهو، سیب‌زمینی و جگر وجود دارد. هرچه میوه و سبزیجات تازه‌تر باشد ویتامین C آن‌ها بیشتر است و کمبود این ویتامین باعث بیماری‌های لثه و دهان و دندان و باعث ضعف بدن در مقابل عفونت‌ها و مسمومیت‌ها، اختلال در ساخت استخوان‌ها و خون‌سازی و ساخت هورمون‌های استروییدی می‌شود.

ویتامین B1 یا تیامین در پوست غلات، لبنیات، گوشت و مخمرها وجود دارد و کمبود آن باعث بی‌اشتهایی، اسهال، لاغری، کاهش حرارت بدن و عوارض عصبی، گرفتگی عضلات و بیماری کشنده بری‌بری می‌شود. ویتامین B2 در سوخت‌وساز و رشدونمو تأثیر زیادی دارد که در مخمر آبجو، گوشت، تخم‌مرغ، ماهی، جگر، نان، پنیر، گردو، حبوبات، مغزها و عسل وجود دارد. کمبود این ویتامین سبب عوارض پوستی مانند خشکی و شوره پوست، ریزش مو، توقف رشدونمو، ترک گوشه لب، اختلالات گوارشی و اختلال در جذب چربی می‌شود.

ویتامین B6 کمبود این ویتامین باعث ضعف اعصاب، عصبانی شدن زودهنگام، درد شکم و همچنین دشواری در راه رفتن می‌شود. ویتامین B6 مانند ویتامین B2 است.

ویتامین B12 نقش بسیار مهمی در درمان کم‌خونی دارد. این ویتامین در گوشت تازه، جگر و قلوه و تا حدی در لبنیات وجود دارد.

سایر ویتامین‌های محلول در آب نیز نقش و اهمیت کمتری در بدن دارند.