در مورد بیماری ایدز و مراحل آن توضیح می‌دهید؟

 این ویروس در سال ۱۹۸۳ شناسایی و در سال ۱۹۸۴ به عنوان عامل بیماری ایدز شناخته شد. در واقع اشخاص مبتلا به عفونت HIV را بر اساس علائم بالینی و تعداد سلول‌های سفید بیمار طبقه‌بندی می‌کنند. سلولهای سفید خون انسان از گروه‌های مختلفی تشکیل شده که هر گروه وظیفه خاصی در مقابله و جلوگیری از عفونت برعهده دارند. در بیماری ایدز گروه لنفوسیت‌ها بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند، به طوری که با گذشت هرچه بیشتر از شروع بیماری، تعداد سلول‌های لنفوسیت بیمار شدیداً کاهش می‌یابد. البته بین سلول‌های لنفوسیت، دسته‌ای که گیرنده‌ای به نام CD۴ دارند بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند؛ چراکه ویروس HIV با تمایلی که به اتصال به این گیرنده سلولی دارد به آن متصل و خود را وارد سلول کرده و باعث اختلال در عملکرد آن می‌شود و سرانجام باعث نابودی آن خواهد شد. در واقع زمانی که تعداد این نوع از سلول‌های سفید خون به کمتر از ۲۰۰ عدد در هر میکرو لیتر برسد، بیماری ایدز به وجود می‌آید. ویروس HIV از زمان ورود به بدن تا زمان ایجاد بیماری ایدز مراحل مختلفی را سپری می‌کند. در مرحله ابتدایی یک عفونت اولیه ایجاد می‌شود که ممکن است از یکسری علائم حاد شروع شود و یا اینکه بدون علائم باشد. در مرحله بعد، بیمار وارد فاز بدون علامت می شود که ممکن است سال‌ها به طول انجامد. در مرحله انتهایی که مرحله پیشرفته بیماری است ایدز به وجود می‌آید که با ضعف شدید سیستم ایمنی بدن همراه است.

آیا آمار خاصی از بیماری ایدز در کشور وجود دارد؟

بر اساس بررسی‌های دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا پایان شش ماهه اول سال ۱۴۰۲ از بین افراد مبتلا به HIV شناسایی، ثبت و گزارش شده تعداد ۲۳ هزار و ۹۰۵ نفر زنده هستند که از این تعداد ۱۸ هزار و ۶۳۹ نفر خدمات مربوط به مراقبت و درمان HIV را دریافت کرده‌اند و تعداد ۱۷ هزار و ۷۱۱ نفر تحت درمان قرار دارند. در این آمار انتقال در ۱/۱۱ درصد موارد از طریق اعتیاد تزریقی، ۷/۵۸ درصد روابط جنسی، ۶/۰ درصد مادر به کودک و در ۶/۲۶ درصد راه احتمالی ابتلا بیان نشده و هیچ مورد ابتلای جدیدی از طریق خون و فرآورده‌های خونی ثبت نشده است.

در حال حاضر مهمترین راه ابتلا به ایدز کدام است؟

یکی از مهمترین و شایع‌ترین راه‌های انتقال این بیماری، تماس جنسی است که در حال حاضر مهمترین راه انتقال ایدز است. بررسی‌های انجام شده نشان داده تماس جنسی با جنس مخالف، احتمال انتقال عفونت از مرد به زن ۸ برابر بیش از امکان آن از زن به مرد است. از راه‌های دیگر می‌توان به استفاده از خون و یا فرآورده‌های خونی تزریقی، انتقال از مادر به فرزند در زمان بارداری و یا از راه شیر مادر و سرانجام انتقال عفونت در افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی از راه سرنگ مشترک اشاره کرد.

در مورد روش تشخیص این بیماری هم توضیح می‌دهید؟

برای تشخیص عفونت HIV نیاز به یافتن پادتن ضد ویروس HIV و یا شناسایی ویروس در خون است. پادتن علیه این ویروس از حدود هفته دوم تا هفته دوازدهم پس از عفونت در خون ظاهر می‌شود. تست استاندارد عفونت HIV که در جهان کاربرد دارد، الیزا است که در واقع روشی با حساسیت بالا برای یافتن آنتی‌بادی در خون است. افرادی که احتمال می‌دهند ویروس به طریقی وارد بدنشان شده باید آزمایش HIV انجام دهند. این آزمایش از طریق گرفتن خون انجام می‌شود و برای تشخیص قطعی باید ۳ بار این آزمایش تکرار شود. این آزمایش در همه مراکز بهداشتی و درمانی انجام می‌شود و کاملاً رایگان و محرمانه است. در صورتی که در آزمایش‌های اولیه جواب مثبت باشد بازهم به معنای ابتلا فرد به HIV نیست و ممکن است نشان‌دهنده این باشد که ردپای ویروس در بدن فرد وجود دارد. برای قطعیت بیشتر باید دو آزمایش تخصصی دیگر هم بر روی فرد انجام شود. اگر آزمایش‌ها مثبت بود فرد مبتلا به HIV شده و تحت درمان قرار می‌گیرد. ممکن است بیمار مبتلا به رغم اینکه ویروس در بدنش بوده تا سال‌ها هیچ علامتی نداشته باشد، از این رو آزمایش بسیار اهمیت دارد. 

آیا بیماری ایدز درمان می‌شود؟

تاکنون داروی مؤثری که بتواند این ویروس را به صورت کامل از بین ببرد شناخته نشده اما داروهایی وجود دارند که می‌توانند تعداد ویروس در خون را به شدت کم کنند و مانع پدید آمدن علائم مرحله ایدز شوند. بیماران مبتلا به HIV باید تا آخر عمر دارو مصرف کنند. این داروها به طور رایگان در مراکز بهداشت در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. بیماران به طور معمول حدود یک تا دو قرص در طی روز مصرف می‌کنند. در صورتی که بیماران مبتلا به HIV تحت درمان قرار گیرند در کنار این داروها، بیمار باید تحت مراقبت قرار گیرد تا عواملی که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی‌اش می‌شود نیز از بین برود.

چگونه می‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد؟

در حال حاضر بهترین و منطقی‌ترین راه پیشگیری از آلودگی به این ویروس، دوری از رفتارهای پرخطر است. همچنین آموزش راه‌های انتقال و کنترل اعتیاد، پرهیز از بی‌بندوباری جنسی و آزمایش‌های دقیق برای بیماریابی و درمان به موقع بیماران از ایجاد و گسترش عفونت و انتقال ویروس در جامعه جلوگیری می‌کنند.