دکتر مسعود داوودی، متخصص بیماری‌های پوست و مو و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌اله در گفتگو با آتیه‌آنلاین به پرسش‌های بیشتری درباره خال پاسخ داده است:
لطفا بفرمایید خال چیست و دارای چند نوع است؟
خال از نظر علمی یک ساختار طبیعی پوست است که افزایش و تعداد دارد به عنوان مثال اگر سلول‌های رنگدانه‌ساز که ملانوسیت نام دارند گسترش پیدا کنند به خال‌های ملانوسیتی معروف می‌شوند و اگر ضایعه قرمز رنگ عروقی گسترش پیدا کند خال عروقی و همچنین خال‌های رنگدانه‌ای مربوط به بافت همبند و چیزی که بیشتر دیده می‌شود همان خال‌هایی است که در اثر افزایش سلول‌های رنگدانه‌ای ظاهر می‌شود. کسانی که دارای پوست روشن‌تری هستند معمولا تعداد بیشتری از خال‌های ملانوسیتی را دارند و کسانی که پوست تیره‌تری دارند تعداد کمتری دارند.
آیا آنچه مردم از آن به عنوان ماه‌گرفتگی نام می‌برند نیز جزو خال‌ها محسوب می‌شود؟
بله ماه‌گرفتگی یک اختلال مادرزادی، بی‌نظمی خوش‌خیمی بر روی پوست است که در زمان تولد یا در مدت کوتاهی پس از تولد، معمولاً در ماه اول ظاهر می‌شود. آنها می‌توانند در هر نقطه بر روی پوست رخ دهند و چون آنها شبیه خال نیستند مردم از آن به عنوان ماه‌گرفتگی نام می‌برند. خال‌های عروقی یا ماه‌گرفتگی ارجحیتی در نژاد و رنگ و پوست ندارند.
لطفا در مورد خال‌های مادرزادی توضیحاتی بفرمایید؟
در بعضی از خانواده‌ها میزان خال بیشتر است. خال‌های که در بدو تولد وجود دارند و یا اینکه در ماه‌های اول ظاهر می‌شوند اصطلاحا خال‌های مادرزادی گفته می‌شود خال‌هایی که بعد از یک ماهگی ظاهر می‌شوند با توجه به اینکه علت ژنتیکی دارند خال‌های اکتسابی نامیده می‌شوند. اکثر خال‌های ملانوسیتی در سال‌های دبستان ظاهر می‌شوند و در سنین بالاتر تعداد این خال‌ها کمتر می‌شود. کسانی که بعد از ۳۰ سالگی متوجه خال می‌شوند بهتر است که خال را به پزشک نشان دهند.
چه عواملی در بروز خال‌ها موثر هستند؟
بروز خال ژنتیکی است ولی یکسری از عوامل هستند که می‌توانند بروز این خال‌ها را جلو بیندازد یکی از این عوامل تماس با نور ماورا بنفش آفتاب و یا استفاده از دستگاه سولاریوم که بروز ضایعه را تسریع می‌کند. بعضی از مشاغل هم هستند که افراد با مواد شیمیایی سر و کار دارند. مثلا کسانی که در کارخانه‌های ساخت حشره‌کش‌ها فعالیت می‌کنند ممکن است در اثر تماس با مواد شیمیایی خال‌هایشان سریع‌تر ظاهر شوند.
لطفا در مورد خال‌های خوش‌خیم و بدخیم توضیحاتی بفرمایید؟
خال‌ها ضایعات مسطح یا برجسته‌ای روی پوست هستند که اندازه و رنگ‌های مختلفی دارند. اغلب آنها خوش‌خیم هستند و اگر مشکلی ایجاد نکنند، به دستکاری و جراحی نیاز ندارند. علت رنگی بودن آنها هم این است که از خانواده ملانوسیت‌ها هستند. (ملانوسیت‌ها سلول‌های حاوی رنگدانه هستند) این سلول‌ها ممکن است در دوران جنینی در لایه پوستی باقی بمانند و با افزایش سن، عوامل محیطی و... به رنگ‌های مختلفی درآیند. بعضی از افراد به‌طور ژنتیکی خال‌های زیادی در سراسر بدن دارند که ممکن است تا ۱۰۰ خال هم برسد. بعضی از خال‌ها از همان بدو تولد وجود دارند. بعضی هم طی سالیان ایجاد می‌شوند. خال‌ها تحت‌تاثیر محیط مثل اشعه آفتاب قرار می‌گیرند. بنابراین یک راه جلوگیری از بروز خال جدید محافظت از پوست در برابر اشعه آفتاب است. البته این روش صددرصدی نیست. خال‌هایی که تغییر شکل و رنگ دهند یا رشد فزاینده‌ای داشته باشند، دچار خونریزی، خارش و زخم شوند یا تغییراتی در حاشیه آنها ایجاد شود، مشکوک‌اند و به بررسی نیاز دارند. همچنین به خال‌های ملانوسیتی بزرگ که مادرزادی هستند باید توجه خاصی داشت زیرا که شانس این را دارند که تبدیل به خال‌های بدخیم شوند و اگر ابعداد این خال‌ها به یک اندازه یک کف دست یا بیشتر باشد خوب است که با پزشک مشاوره شود.
خال‌های که خطرناک نیستند دارای اندازه منظم هستند به طوری که اندازه آنها کوچکتر از ۶ میلی متر و رنگشان هم یکنواخت است ولی خالی که خودبه‌خود زخم شود را حتما باید به پزشک نشان داد. متاسفانه خال‌های سرطانی درد و خارش ندارند و خیلی از وقت‌ها ممکن است که بیماران دیر مراجعه کنند و این دیرکردن در بعضی از انواع سرطان پوست کار را سخت‌تر می‌کند. یکی از خطرناک‌ترین سرطان‌های پوست که بدخیم است و دومین سرطان کشنده هم است با علائم خال‌هایی است که شکل نامنظم ، زخم و ترشح و نبود رنگ یکنواخت هستند. افراد به محض مشاهده این خال‌ها باید حتما به پزشک مراجعه کنند.
آیا دستکاری خال باعث سرطانی شدن آن می‌شود؟
دستکاری خال نمی‌تواند آن را تبدیل به خال خطرناک و سرطانی کند. منتها مشکل زمانی پیش می‌آید که ضایعه‌ایی که از همان اول سرطانی است دیر برداشته می‌شود از اینرو فرد فکر می‌کند که با برداشتن خال دچار سرطان شده است این در حالی است که از اول خال سرطانی بوده است. معمولا در مورد خال‌هایی که ابعداشان اندازه یک کف دست است نگرانی وجود دارد و توسط جراح باید برداشته شود اما خال‌های دیگر که بدخیم نیستند نیازی به جراحی ندارند.
آیا خال‌هایی که دارای مو هستند خطرناک هستند؟
خال‌هایی که مو دارند مطلقا خطرناک نیستند زیرا که نظم طبیعی پوست را بهم نمی‌زنند. اگر خال مو داشته باشد نشان‌دهنده این است که این خال برهم زننده پوست نیست از اینرو خال‌های برجسته و مودار خطرناک نیستند. اگر خال تغییر شکل پیدا کرد باید به آن توجه شود البته منظور از تغییر شکل، تغییر در عرض چند ماه است وگرنه خال‌هایی که در پوست وجود دارند که بعد از گذشت ۱۰ سال ممکن است برجسته‌تر شوند و کم‌کم هم رنگشان را از دست بدهند این تغییرات کلی است اما تغییرات خال در طی چند ماه خطرناک است.
با چه روش‌هایی می‌توان خال‌ها را برداشت؟
خال‌ها با روش‌های مختلفی مانند سوزاندن، لیزر، تراشیدن سطح خال و... برداشته می‌شوند. اگر بعد از برداشتن ضایعه، خال دوباره عود کند، خال جدید حتما به نمونه‌برداری نیاز دارد. خال‌هایی که سطح وسیعی از پوست را اشغال کرده‌اند یا در نقاط مهمی از بدن مانند پلک قرار دارند که با دست زدن به آنها احتمال آسیب‌رسیدن به پلک چشم وجود دارد نباید دستکاری شوند.
برای برداشتن خال باید به متخصص پوست مراجعه کرد یا جراح پلاستیک؟
به طور کلی جراحی‌هایی که نیاز به بیهوشی دارند را متخصصان پوست انجام نمی‌دهند و بیماران باید به متخصصان دیگری مثل جراحان پلاستیک ارجاع داده می‌شوند. این جراحی‌ها به مراکز تخصصی مجهز نیاز دارند و بیماران باید آگاه باشند که جراحی‌های همواره با بیهوشی را در مراکز غیرمعتبر و بدون تجهیزات انجام ندهند.
با چه روش‌هایی می‌توان خال‌ها را برداشت؟
خال‌ها با روش‌های مختلفی مانند سوزاندن، لیزر، تراشیدن سطح خال و... برداشته می‌شوند. اگر بعد از برداشتن ضایعه، خال دوباره عود کند، خال جدید حتما به نمونه‌برداری نیاز دارد. خال‌هایی که سطح وسیعی از پوست را اشغال کرده‌اند یا در نقاط مهمی از بدن مانند پلک قرار دارند که با دست زدن به آنها احتمال آسیب‌رسیدن به پلک چشم وجود دارد نباید دستکاری شوند.
نظر شما