دکتر نسرین خالقی، متخصص گوارش و کبد در مورد هپاتیت و انواع آن میگوید: «هپاتیت به التهاب کبدی گفته میشود که معمولاً توسط الکل، مواد شیمیایی و همچنین انواع ویروسها ایجاد میشود. تاکنون شش نوع ویروس هپاتیت (A)، (B)، (C)، (D)، (E) و (G) در جهان شناسایی شده است. این ویروسها به تنهایی و در بعضی مواقع ترکیبی از آنها باعث هپاتیت در شخص میشوند. انتقال این بیماری توسط خون و عواملی مانند سرنگ آلوده، تزریق خون، و همچنین توسط زخم و خراش انجام میشود.»
این بیماری به دو گروه اصلی هپاتیت ویروسی و غیرویروسی تقسیم میشود؛ هپاتیت ویروسی (که عامل ۹۰ درصد موارد هپاتیت حاد است) و هپاتیت غیرویروسی (که بر اثر مصرف مواد سمی برای کبد ایجاد میشود.)
انوع هپاتیت
هپاتیت (A): این نوع هپاتیت ویروسی وخامت کمتری نسبت به انواع دیگر دارد. معمولاً بدن طی چند هفته با آن مقابله میکند و ایمنی ایجاد میشود. ویروس هپاتیت (A) از طریق آب یا غذای آلوده منتقل میشود و ممکن است ویروس در مدفوع بیمار وجود داشته باشد و به دلیل رعایت نکردن بهداشت از طریق تماس با افراد دیگر یا مواد غذایی سرایت کند. این نوع هپاتیت مانند سایر ویروسهای هپاتیت باعث بیماری مزمن کبدی یا آسیب پایدار کبدی نمیشود، اما در طول عفونت هپاتیت (A) بهندرت میتواند باعث نارسایی حاد کبد شود که تهدیدکننده زندگی است. این بیماری از طریق آب و غذای آلوده، تماس جنسی با فرد آلوده، تماس دستهای آلوده با دهان، مصرف سبزیجات نشسته و استفاده از ظروف مشترک منتقل میشود.
هپاتیت (B): رایجترین و البته مرگبارترین نوع هپاتیت است. ویروس هپاتیت (B) از طریق روابط جنسی و خون منتقل میشود و میزان عفونی شدن آن ۵۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر از ویروس ایدز است. استفاده از سرنگ آلوده هم یکی از مهمترین راههای انتقال محسوب میشود. بیشتر افراد مبتلا میتوانند با بیماری مقابله کنند و تنها حدود پنج درصد آلوده به ویروس و ناقل باقی میمانند. افراد ناقل علائم بیماری را ندارند، اما در معرض خطر جدی ابتلا به سیروز و سرطان کبد هستند. ویروس هپاتیت (B) میتواند طی زایمان از طریق مادر ناقل به نوزاد منتقل شود. درمان این هپاتیت طولانیمدت است؛ چراکه ویروس این بیماری خود را در میان سلولها پنهان میکند. بنابراین افراد مبتلا به هپاتیت (B)، باید مراقب این نکته باشند و روند درمان خود را هرگز
متوقف نکنند.
او با بیان این مطلب که ناقلان میتوانند مثل بقیه مردم زندگی کنند، میافزاید: «خوشبختانه تماسهای عادی و روزمره مانند دست دادن، کار کردن در یک اتاق، معاشرت با دوستان، همکلاسیها و افراد فامیل خطری برای دیگران ندارد. این در حالی است که ناقلان میتوانند ازدواج کنند، اما همسر آنان باید علیه بیماری واکسینه شده باشد و از تأثیر مثبت واکسن نیز مطمئن شوند. در گذشته این بیماری از مادران باردار به فرزندان منتقل میشد، اما از ۳۰ سال گذشته که واکسیناسیون علیه این بیماری در نوزادان صورت گرفته و مادران باردار نیز غربالگری میشوند، موارد انتقال از مادر به فرزند بسیار اندک شده است.»
هپاتیت (C): هپاتیت (C) موذیترین نوع هپاتیت ویروسی محسوب میشود زیرا ویروس بسیار مقاومی عامل بیماری است و تا ۸۰ درصد موارد ابتلا به عفونت، مزمن میشوند. هپاتیت (C) نخستین علت پیوند کبد است و هنوز واکسنی ندارد. ریسک فاکتور ابتلا در ایران بهطور عمده اعتیاد تزریقی، خالکوبی، استفاده از تیغ مشترک، داشتن شرکای جنسی متعدد، دریافت خون و همودیالیز است.
خالقی با بیان این مطلب که عامل بیماری هپاتیت ویروس است و در ابتدا میتواند مثل یک سرماخوردگی بروز کند میافزاید: «بیماری مزمن هپاتیت (C) بر عکس سرماخوردگی معمولی به دلیل از کار افتادن کبد و سخت بودن درمان میتواند حیات بیمار را تهدید کند.»
علائم هپاتیت
این متخصص گوارش و کبد با اشاره به این مطلب که انواع مختلف هپاتیت معمولاً با علائمی که ذکر میشود، همراه نیست یادآوری میکند: «در بسیاری موارد بیماری سالها بهطور خاموش پیشرفت میکند یا با علائم شبهآنفولانزا مانند تب، درد عضلات، خستگی و سردرد تشخیص داده میشود که معمولاً با آسیبهای جدی همراه است. از دیگر علائم میتوان به تب یا تعریق شبانه،کاهش اشتها و لاغر شدن، حالت تهوع، دردهای شکمی، بخصوص در سمت راست، زرد شدن پوست و قرنیه چشم، تیره شدن رنگ ادرار، ظاهر شدن لکههای قرمز روی پوست، خونریزی بینی و گیجی غالباً منجر به کما، تورم شکم و پاها، سردرگمی، گیجی، خونریزی سریع و تحلیل رفتن عضلات اشاره کرد. بیشتر مبتلایان به هپاتیت از نوع (C) و (B) علائم خاصی ندارند. البته برخی بیماران علائم عفونت ویروسی را نشان میدهند که شامل خستگی، دلدرد، درد عضلانی،تهوع و بیاشتهایی است اما در موارد پیشرفته بیماری علائم نارسایی کبدی بروز میکند که شامل تورم شکم و اندامها، یرقان و خونریزیهای گوارشی است.
تنها ۳۰ درصد مبتلایان هپاتیت (C) و ۳۰ درصد مبتلایان هپاتیت (B) از بیماری خود باخبرند و از آنجا که بیشتر بیماران هپاتیت (C) را افراد پرخطر (عمدتاً معتادان تزریقی) تشکیل میدهند، تنها کمتر از ۱۰ درصد مبتلایان پس از اطلاع از بیماری، اقدام به درمان میکنند. این در حالی است درمان هپاتیت (C) میتواند میزان مرگومیر ناشی از آن را تا حد چشمگیری کاهش دهد و از بار بیماری در جامعه بکاهد.او میگوید: «اگر هپاتیت به موقع تشخیص داده نشود یا درمان مناسب انجام نگیرد، میتواند عامل بروز عوارض بسیار جدی باشد. یکی از رایجترین عوارض نوع مزمن این بیماری عفونی، سیروز است. این یک زخم کبدی است که با بیوپسی (نمونهبرداری) پیدا میشود. تهاجمات مکرر ویروسها، مواد سمی و دیگر عوامل بیماریزا به بافتهای کبد آسیب میرساند و در نهایت جریان خون مطلوب در این اندام را مختل میکند که به آن سیروز (التهاب شدید کبدی )گفته میشود.»واکسنهایی برای محافظت در برابر هپاتیت (A) و (B) وجود دارد. سازمان جهانی بهداشت واکسیناسیون هپاتیت (A) را برای همه کودکان ۱۲ تا ۲۳ماهه و بزرگسالانی که قصد سفر یا کار در مناطقی با شیوع هپاتیت (A) و یا عوامل خطر دیگری دارند توصیه میکند.
التهاب کبد را در اصطلاح پزشکی «هپاتیت» مینامند که در بیشتر موارد ناشی از عفونت ویروسی است، این بیماری دارای گونههای متفاوت و عوارض خاص خود است. از این رو علائم بیماری با توجه به علت این بیماری در افراد مختلف با هم متفاوت است. هپاتیت در صورت عدم کنترل و درمان میتواند کشنده باشد؛ چراکه موجب تخریب بافت کبد میشود. آخرین بررسیهای سازمان بهداشت جهانی حاکی از این است که حدود ۳۱۸ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به هپاتیت (B) هستند. بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی سالانه ۵ تا ۱۰ هزار ایرانی بر اثر ابتلا به این بیماری جان خودشان را از دست میدهند. هپاتیت که به ویروس خاموش هم معروف است زمانی علائمش آشکار میشود که نارسایی کبد ایجاد شده باشد. این در حالی است که با انجام دادن سالیانه آزمایشهای کبدی و واکسیناسیون میتوان از بروز این بیماری پیشگیری کرد.
نظر شما