به گزارش آتیه‌آنلاین، سازمان تأمین‌اجتماعی به‌عنوان نهادی که پوشش ریسک‌های زندگی بیمه‌شدگان را برعهده دارد، نسبت به ارائه خدمات این نوع عمل‌ها بی‌توجه نبوده و با پوشش بیمه‌ای و ارائه رایگان در مراکز ملکی، بیمه‌شدگان را در مقابل هزینه‌های این عمل‌ها حمایت می‌کند. به‌نحوی که این سازمان در سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۷۸هزار و ۴۸۷ عمل جراحی کوچک در مراکز ملکی ارائه کرده است. برای نشان دادن اهمیت برخورداری از خدمات جراحی‌های سرپایی، ویژگی این عمل‌ها، وسایل و تجهیزات مورد نیاز و مهم‌ترین مسائل پزشکان جراح، گفت‌وگویی را با دکتر بهروز هوشمند، متخصص جراحی عمومی و لاپاراسکوپی بیمارستان تأمین‌اجتماعی فارابی مشهد انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

عمل جراحی سرپایی چیست و به چه عمل‌هایی گفته می‌شود؟

عمل‌های جراحی سرپایی (Outpatient Surgery) اعمالی است که قابلیت انجام آن در مطب‌ها و درمانگاه‌ها وجود دارد؛ به شرط آنکه مرکز درمانی از تجهیزات فنی مناسب برخوردار و درصورت وقوع بحران امکان رسیدگی فوری به بیمار را دارا باشد. با توجه به اینکه انجام هر عمل با ریسک همراه است، ضرورت همکاری یک گروه یا بیمارستان پشتیبان با مرکز وجود دارد تا درصورت وقوع عوارض ناخواسته و غیرقابل پیش‌بینی یا قابل پیش‌بینی، خدمات مورد نیاز را ارائه دهد. یکی دیگر از مسائل مهم در ارائه خدمات جراحی‌های سرپایی، داشتن مجوز از وزارت بهداشت است. هر مرکز درمانی سرپایی نمی‌تواند به‌صورت خودخواسته نسبت به ارائه خدمات جراحی اقدام کند.

در عمل‌های جراحی سرپایی از چه روش‌هایی برای بیهوشی استفاده می‌شود؟

عمل‌های جراحی سرپایی معمولاً نیازی به بیهوشی ندارد. اساساً در انجام این عمل‌ها براساس قوانین نظام سلامت، حق استفاده از داروهای بیهوشی وجود ندارد و برای بیمار از هیچ روش بیهوشی استفاده نمی‌شود. اما شرایط باید به‌گونه‌ای مهیا شود تا درصورت بروز عوارض و ضرورت انجام بیهوشی، بیمار به مراکز درمانی دارای مجوز بیهوشی مانند دی‌کلینیک‌ها، دی‌کرها و بیمارستان‌ها ارجاع شود. آنچه در عمل‌های جراحی سرپایی برای کاهش درد بیمار استفاده می‌شود، داروهای تسکین‌دهنده و بی‌دردی موضعی است که به‌صورت تزریقی، خوراکی و استعمالی استفاده می‌شود.

عمل‌های جراحی سرپایی شامل چه اعمالی است؟

می‌توان گفت عمل‌های سرپایی، اعمال کوچکی است که با بی‌حسی انجام می‌شود. بسیاری از مشکلات و زوائد پوستی از جمله انواع خال‌ها، زگیل و میخچه با عمل سرپایی برداشته می‌شود. همچنین جراحی‌ ناخن‌های دست‌ و پا، توده‌های گوشتی و توده‌های چربی در این گروه عمل‌ها قرار می‌گیرد. هرچند در انجام عمل‌های سرپایی باید به شرایط بیمار نیز توجه کرد. بعضاً افرادی وجود دارند که در مواجهه با عمل‌ دچار اضطراب و عوارض ناشی از آن می‌شوند، تحمل بی‌حسی را ندارند و از مشاهده خون هراسناک می‌شوند. در نتیجه لازم است جراحی آن‌ها در شرایط بیهوشی انجام شود. بنابراین نمی‌توان برای عمل‌های جراحی سرپایی به دستورالعمل‌های مشخصی اکتفا کرد و باید توجه داشت تمام اعمال سرپایی را نمی‌توان در مطب‌ها یا درمانگاه‌ها انجام داد. تأکید می‌کنم که هر کلینیک یا مرکزی باید بیمارستان پشتیبان هم داشته باشد تا درصورت بروز حوادث و بحران بتواند بیمار و جراح را حمایت کند.

اتاق عمل جراحی سرپایی باید از چه تجهیزات و امکاناتی برخوردار باشد؟

انجام این نوع عمل‌ها نیازمند برخورداری از برخی تجهیزات عمومی و تخصصی است. روش کار این‌گونه است که معمولاً پزشک پیش از عمل لوازم مورد نیاز جراحی را درخواست می‌کند تا تهیه شود. به‌طور کلی فراهم بودن یک تخت استاندارد که قابلیت تنظیم ارتفاع داشته باشد و نیز نور مناسب که تولید گرما نکند بسیار مهم است. همچنین وجود وسایلی مانند شان جراحی (پارچه استریل)، گان جراحی (لباس اتاق عمل) و وسایل جراحی، نیازهای اولیه جراحی را شامل می‌شود. باید توجه داشت که ملزومات جراحی باید به‌طور مرتب پایش شود تا حین جراحی مشکلی به‌وجود نیاید. برای مثال وسیله‌ای مانند «هموستات» که ابزاری برای کنترل خونریزی است، نباید معیوب باشد تا جراح بتواند به‌درستی کار خود را انجام دهد. مناسب بودن ابعاد اتاق جراحی و برخورداری از تهویه مناسب و فشار هوای مناسب نیز مهم است و هوای ساکن و آلوده شرایط جراحی را دشوار می‌کند.

از نظر نیروی انسانی چطور و افراد شاغل در اتاق عمل باید از چه مهارت‌هایی برخوردار باشند؟

ابتدا باید تأکید کنم که انجام جراحی یک کار تیمی است و همه اعضای کادر درمان از پرستار تا منشی و حتی نگهبان باید از مسئولیت حرفه‌ای خویش آگاه باشند. به‌ویژه باید پرستار باتجربه کنار دست جراح حضور داشته باشد تا وسایل جراحی را در اختیار او قرار دهد و بیماران توسط کادر درمان به‌درستی هدایت و از آموزش‌های لازم برخوردار شوند.

چه توصیه‌ای به بیماران قبل و بعد از عمل دارید؟

توصیه‌ها معمولاً به‌صورت مکتوب در اختیار بیماران قرار می‌گیرد و پیش از انجام عمل، برگه‌ای به بیمار داده می‌شود که حاوی رعایت نکات لازم قبل و پس از جراحی مانند استحمام، پوشیدن البسه مناسب و حضور یک همراه کنار بیمار است. همچنین توصیه می‌شود که بیمار آرامش خود را حفظ کند و درصورت لزوم داروی آرام‌بخش تجویز می‌شود. همراه داشتن داروهای مورد مصرف بیمار نیز یادآوری می‌شود. این اقدام از این جهت مهم است که بعضاً بیماران از عوارض مصرف داروها بی‌اطلاع هستند. برای مثال مصرف دارویی مانند آسپرین باید سه تا پنج روز قبل از عمل قطع شود، اما با موردی مواجه بودیم که بیمار تصور می‌کرد داروی مذکور نوعی ویتامین قلب است و نباید مصرف آن را قطع کند. باید توجه داشت آماده‌سازی بیمار برای جراحی بسیار مهم است و توجیه آن‌ها مبنی بر رعایت شرایط عمل می‌تواند وقت‌گیر باشد. این برگه همچنین دارای شماره تماسی است که به‌طور شبانه‌روزی پاسخگوی بیماران است. معتقدم حافظه شنوایی افراد بهتر از حافظه بینایی است و از این‌رو پیشنهادم این است که پیام‌ها علاوه بر ارائه مکتوب به‌صورت صوتی نیز اطلاع‌رسانی شود.

میزان استقبال از جراحی‌های سرپایی چقدر است؟

این استقبال بسیار خوب است و خدمات جراحی سرپایی به تعداد بالا ارائه می‌شود. با توجه به اینکه درمان، پیشانی سازمان تأمین‌اجتماعی است، ضرورت گسترش مراکز جراحی سرپایی وجود دارد. با توجه به شلوغی بیمارستان‌ها که مراجعه‌کننده‌ها عموماً نیازمند دریافت خدمات بستری هستند، اگر کلینیک‌های مشخصی برای انجام عمل‌های سرپایی درنظر گرفته شود، هم ضرورت مراجعه این بیماران به مراکز بستری کم می‌شود و هم جایگاه خدمات تأمین‌اجتماعی ارتقا می‌یابد. برای مثال ایجاد کلینیک برای انجام جراحی‌هایی مانند ختنه که در کشور ما زیر پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی قرار دارد، علاوه بر امکان دسترسی آسان بیمه‌شدگان به این خدمت، در حوزه فرزندآوری به‌عنوان یک ضرورت در کشور می‌تواند نقش تشویقی داشته باشد.

اهمیت ارائه خدمات جراحی سرپایی به بیماران تأمین‌اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

برای پاسخ به این سؤال، ابتدا باید اشاره کنم که اعمال جراحی سرپایی معمولاً در بیمارستان‌های غیردولتی و دانشگاهی ارائه نمی‌شود و این عمل‌ها بیشتر در مطب‌ها، کلینیک‌ها و درمانگاه‌ها انجام می‌شود. مراجعه به این مراکز می‌تواند مستلزم تحمل بار هزینه‌های گزاف برای بیماران باشد و چنانچه سازمان به سمت گسترش خدمات جراحی سرپایی پیش برود، فرایند آن می‌تواند سبب کاهش هزینه‌های درمان شود. زیرا به‌ هر روی، بیماران این خدمات را در مراکز خصوصی دریافت کرده و سازمان نیز باید هزینه بیمه‌ای آن را پرداخت کند. از طرفی انجام این عمل‌ها در مراکز جراحی سرپایی به‌شرط برخورداری از یک مرکز پشتیبان، در پذیرش تعداد بیماران نیز مؤثر است؛ یک جراح در طول روز می‌تواند حدود ۲۰ عمل جراحی سرپایی انجام دهد. اما دریافت این خدمات در بیمارستان بیش از چهار یا پنج عمل را دربر نمی‌گیرد.

به سیاست‌هایی برای کاهش هزینه‌های جراحی سرپایی اشاره کردید، در حال حاضر انجام این عمل‌ها که در تأمین‌اجتماعی رایگان انجام می‌شود، در بخش‌های خصوصی چقدر هزینه دارد؟

این پرسش را می‌توانم با یک مثال پاسخ دهم؛ هفته قبل بیماری را که دارای توده‌های عصبی ارثی روی دست بود جراحی کرده و یکی از توده‌ها را برداشتیم. بیمار با یک هفته تأخیر مجدد مراجعه و اعلام کرد که یکی دیگر از توده‌ها را در یک بخش خصوصی جراحی کرده و مجبور به پرداخت حدود ۴ میلیون تومان هزینه شده است. در حالی که در این مرکز بدون پرداخت ریالی جراحی او انجام شد.

به‌عنوان یک جراح، با چه چالش‌های حرفه‌ای مواجه هستید؟

چالش اصلی و اساسی ما مسئله حق‌الزحمه جراحان است. در این مرکز به‌عنوان بخش جراحی که حدود ۱۰ تا ۱۱ جراح را مدیریت می‌کنم، می‌توانم بگویم که پایین بودن دریافتی‌ها سبب تحلیل انگیزه افراد می‌شود و بعضاً اعلام می‌کنند اگر بازنشسته شوند دریافتی آن‌ها با زمان فعلی که مشغول به فعالیت هستند، تفاوت چندانی نخواهد داشت و در نتیجه به فکر بازنشستگی هستند. انتظار داریم حق‌الزحمه جراحان و کادر درمان کافی و منطقی باشد. معتقدم پزشک لوکوموتیو قطار درمان است و بدون حمایت از لوکوموتیوران، امکان حرکت واگن‌های قطار نیز میسر نمی‌شود. از این‌رو بازنگری در پرداخت‌ها بسیار ضروری است. در حال حاضر حق‌الزحمه جراحان سرپایی هفت واحد جراحی محاسبه می‌شود که هزینه‌ای معادل ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان برای انجام اعمال است. در حالی که در بخش‌های خصوصی جراحان برای انجام این عمل‌ها حداقل ۲ میلیون تومان دریافت می‌کنند. به‌عبارت دیگر جراحان تأمین‌اجتماعی باید ۱۰ بیمار را عمل کنند تا معادل یک جراحی بخش خصوصی دریافتی داشته باشند.