مهدی مهدی‌پور در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین با بیان اینکه در دنیا بیش از ۷۰ سال است که محصولات ارگانیک تولید می‌شود، با اشاره به تاریخچه تولید این محصولات، افزود: پس از ورود کودها و سموم شیمیایی در چرخه تولیدات کشاورزی، عده‌ای از تولید کنندگان در دنیا به فکر پرورش محصولات سالم، بدون دخالت مواد شیمیایی افتادند و به دنبال آن ان‌جی‌اویی شکل گرفت که این هدف را دنبال کند. در اروپا، انجمن خاک انگلستان اولین نهادی است که کشاورزی ارگانیک را راه‌اندازی کرد.

وی ادامه داد: با تشکیل انجمن‌ها، شیوه تولید محصولات ارگانیک استاندارد سازی شد و رفته‌رفته رویه بین‌المللی تولید این نوع محصولات تعریف و به دنیا عرضه شد. این شیوه عمل توانست با جلب اعتماد مردم، درخواست برای مصرف اینگونه مواد را در کشورها افزایش دهد.

این مهندس کشاورزی گفت: در کشور ما نیز از اوایل سال ۱۳۸۰ کشاورزی ارگانیک بنیان گذاشته شد و با توجه به رونق بازار صادرات این محصولات، فعالیت در این حوزه نظر برخی کشاورزان را به خود جلب کرد. همچنین عواملی مانند گسترش اطلاعات عمومی نسبت به اثرات مخرب کودهای شیمیایی بر سلامت که می‌توانست عامل بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج باشد، توجه به محصولات ارگانیک قوت گرفت و از سال ۱۳۸۵ انجمنی تحت عنوان انجمن ارگانیک در اتاق بازرگانی ایران شکل گرفت و استانداردهای ملی ارگانیک تعریف شد.

مهدی‌پور اضافه کرد: درحال حاضر فعالیت در حوزه محصولات ارگانیک به جایگاهی رسیده است که بیش از ۱۰۰ محصول درحال تولید است که هم صادر و نیز در بازار داخلی مصرف می‌شود.

4 اصل تولید محصولات ارکانیک

او با بیان اینکه فرآیند تولید محصولات ارگانیک برپایه چهار اصل «اکولوژی»، «سلامت»، «مراقبت» و «انصاف و عدالت» قرار دارد، افزود: هنگامی که برنامه‌ریزی‌های حوزه کشاورزی ارگانیک شکل گرفت، یکی از اصولی که به آن توجه شد، همراستا شدن اقدامات با حفظ محیط زیست و سیستم اکولوژی است؛ زیرا اساس فعالیت کشاورزی ارگانیک متکی بر حفظ طبیعت و مواهب خدادادی است تا نظم اکولوژی برهم نخورد.

رئیس هیات‌مدیره شرکت بازرسی و گواهی محصولات ارگانیک، ادامه داد: برای مثال؛ می‌دانیم ریشه بسیاری از گیاهان در خاک قرار دارد؛ اما در کشاورزی مدرن ریشه برخی از گیاهان را برای پرورش در آب قرار می‌دهند. این شیوه در کشاورزی ارگانیک پذیرفته نیست؛ زیرا فلسفه این نوع کشاورزی با هرگونه تغییر در ماهیت طبیعی گیاهان و موجودات زیست‌محیطی مخالف است.

مهدی‌پور با اشاره به اصول «سلامت»، به عنوان یکی دیگر از محورهای فعالیت کشاورزی ارگانیک، گفت: در این نگرش، تنها حفظ سلامت مصرف کننده مورد نظر نیست؛ بلکه مفهوم سلامت معنایی عام‌تر و کلی‌تر دارد و به معنای حفظ سلامت تمامی عوامل و زنجیره تولید محصول را دربر می‌گیرد.

او اضافه کرد: توجه به سلامت محیط زیست و حتی سلامت باکتری‌های خاک اهمیت دارد و اقدامات باید طوری انجام شود که باکتری‌های مفید که در خاک و ریشه گیاهان وجود دارد و به جذب عناصر کمک می‌کند، سالم باقی بماند تا گیاهی که از آن خاک رشد می‌کند و محصولی که به دست می‌آید، سالم باشد. همچنین پس از برداشت نیز سلامت محصول حفظ شود تا به دست مصرف کننده برسد.

رئیس هیات‌مدیره شرکت بازرسی و گواهی محصولات ارگانیک، افزود: اصول دیگر «مراقبت» است؛ باید توجه داشت هرگونه تکنولوژی جدید در حوزه کشت‌وکار به طور سریع در کشاورزی ارگانیک به کار گرفته نمی‌شود بلکه پیش از استفاده، آزمایش و مطالعات لازم برای بررسی فرآیند محصولات از طریق این تکنولوژی جدید به عمل می‌آید تا ضوابط و اصول کشاورزی ارگانیک برهم نریزد.

مهدی‌پور با اشاره به اصل چهارم کشاورزی ارگانیک مبنی بر «انصاف و عدالت» ادامه داد: در کشاورزی ارگانیک باید عدل و انصاف برقرار شود؛ براین اساس در فرآیند تولید محصول تا بشقاب باید تمامی عوامل دخیل به حق خود برسند. باید حقوق کشاورز و حق کارگر به عدالت پرداخت شود و این‌طور نباشد که همه سود از آن دلال‌ها و واسطه‌ها شود.

وی گفت: براساس این اصل حتی حق زمین هم باید رعایت شود و این‌طور نباشد که هنگام کشت‌وکار به زمین مزروعی، فشار وارد آید و زمینی که پس از صدها سال ظرفیت رویش پیدا کرده، ظرف ۶- ۵ سال با برداشت‌های بیش از حد از بین برود. زیرا مطابق با اصول فلسفی کشاورزی ارگانیک، زمین، خاک، هوا و آب امانتی دست بشر است که باید به نسل‌های بعدی برسد.

رئیس هیات‌مدیره شرکت بازرسی و گواهی محصولات ارگانیک با اشاره به محصولاتی که در کشور به شیوه ارگانیک تهیه می‌شود، اضافه کرد: گل‌محمدی، گیاهان دارویی، گندم، ‌گوجه‌فرهنگی، پسته، ‌ خرما، عسل و ... از این دست محصولات زراعی و باغی را شامل می‌شود که درحال تولید است و برخی از این محصولات فرآوری می‌شود.

فرآوری محصولات ارگانیک

مهدی‌پور با بیان اینکه برای فرآوری محصولات ارگانیک استانداردها و قواعد خاصی وجود دارد، افزود: برای تبدیل یک محصول، نحوه انبارداری و نحوه فرآوری آن کنترل‌های لازم به عمل می‌آید و برای مثال از مواد نگهدارنده برای این نوع محصولات استفاده نمی‌شود تا بدون مداخلات مواد شیمیایی به دست مصرف کننده برسد.

او ادامه داد: برای نمونه، تولید خرما در باغ‌ها معمولا بدون استفاده از کود شیمیایی انجام می‌شود که تا این مرحله محصول طبیعی به دست می‌آید؛ اما برای نگهداری خرما از آفت‌کش‌هایی مانند گاز متیل استفاده می‌شود تا چنانچه لارو و حشروه‌ای در خرما باشد، از بین برود. این مواد شیمیایی خطرناک است که نباید به کار رود. اما روش‌های سلامت‌محوری وجود دارد که می‌توان جایگزین کرد؛ مانند اینکه خرما در سردخانه و در شرایط بهداشتی نگهداری شود یا از گاز CO۲ استفاده شود و با توجه به اینکه این روش‌ها هزینه‌بر است، تولید کنندگان این روش‌ها را استفاده نمی‌کنند.

کودهای ارگانیک

رئیس هیات‌مدیره شرکت بازرسی و گواهی محصولات ارگانیک با اشاره به کودهایی که در کشاورزی ارگانیک استفاده می‌شود، گفت: در کشاورزی ارگانیک، کودی به نام شیمیایی وجود ندارد؛ در عوض از مواد طبیعی برای کود استفاده می‌شود. این مواد می‌تواند باقی‌مانده پوست‌های میوه‌جات یا سبزی‌جات باشد که به صورت کمپوست درآمده و به عنوان کود به‌کار می‌رود.

مهدی‌پور اضافه کرد: در کشورهای پیشرفته تفکیک زباله‌های خانگی از مبدا یعنی از منازل انجام می‌شود و باقی‌مانده میوه‌ها و سبزیجات با زباله‌هایی مانند پلاستیک جمع‌آوری نمی‌شود و به این ترتیب مواد آلی که به خاک برمی‌گردد عاری از مواد شیمیایی است و محیط زیست آسیب نمی‌بیند و لازم است چنین اقداماتی در کشور ما نیز فرهنگ‌سازی شود.