به گزارش آتیه‌آنلاین، سازمان تأمین‌اجتماعی در یکی دو دهه اخیر، قدم در وادی خدمات الکترونیک گذاشت و گام‌های مؤثری را در این زمینه طی کرد. اقدامات این سازمان در راستای ارائه خدمات الکترونیک، چگونگی شکل‌گیری اطلاعات و دستیابی به پرونده سلامت‌ الکترونیک تأمین‌اجتماعی در مراکز ملکی این نهاد، موضوع گفت‌وگویی است که با شهرام طارمی، رییس اداره سلامت الکترونیک سازمان تأمین‌اجتماعی انجام داده‌ایم که پیش ‌رو دارید:

گفت‌وگو را می‌خواهم از جایگاه قانونی پرونده سلامت الکترونیک آغاز کنم. قانون در این زمینه چه می‌گوید؟

ماده (۸۸) قانون برنامه چهارم توسعه مصوب سال ۱۳۸۵ سرآغاز پروژه تشکیل پرونده سلامت الکترونیک در ایران با محوریت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی بود که بر اساس آن به وزارت بهداشت تکلیف شد نسبت به تشکیل پرونده سلامت الکترونیک اقدام کند. این طرح دارای ابعاد گوناگونی همچون سخت‌افزاری، نرم‌افزاری، زیرساخت و شبکه ارتباطی، استانداردهای الکترونیک حوزه سلامت، قوانین و مقررات درمان دیجیتال و کدینگ یکپارچه در حوزه سلامت است. طرح تشکیل پرونده سلامت الکترونیک به‌ عنوان بزرگترین پروژه ملی در حوزه سلامت کشور در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ‌ایران از زمان تصویب تاکنون در حال پیگیری و اجرا است.

اقدامات وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت کشور برای تسهیل در شکل‌گیری پرونده الکترونیک با انجام چه اقداماتی آغاز شد؟

وزارت بهداشت با فراهم کردن زیرساخ ت و استانداردهای سامانه سپاس (سامانه پرونده الکترونیک سلامت) به منظور تشکیل پرونده سلامت الکترونیک نقش مؤثری ایفا کرد. باید اشاره کنم تبادل اطلاعات بین سامانه‌های گوناگون سلامت الکترونیک مستلزم وجود کدینگ واحد در سامانه‌های سلامت الکترونیک؛ به‌ویژه حوزه دارو، دستور مصرف، خدمات پاراکلینیک و بیماری‌ها است که در این‌باره نیز وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کدینگ مربوطه را بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی تدوین کرده و برای استفاده در سامانه‌های سلامت الکترونیک در کشور اشاعه داده که سازمان تأمین‌اجتماعی نیز نقش بسزایی در تدوین کدینگ مذکور داشته است.

همان‌طور که اشاره کردید، تشکیل پرونده الکترونیک نیازمند بسترسازی مناسب و اقدامات زیربنایی برای الکترونیک شدن خدمات در حوزه‌های گوناگون است. سازمان تأمین‌اجتماعی در این زمینه تاکنون چه اقداماتی انجام داده است؟

سازمان در راستای طرح تشکیل پرونده سلامت الکترونیک از ۱۵ سال گذشته تاکنون طراحی، ساخت و توسعه سامانه‌های مدیریت اطلاعات بیمارستانی (HIS)، سامانه‌های مدیریت خدمات آزمایشگاهی و مدیریت نسخ داروخانه‌ها را با استفاده از توان کارشناسی داخلی انجام داده و پیشرفت بسیار ارزشمندی در این زمینه داشته است؛ به طوری که هم‌اکنون اغلب مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی نسبت به ثبت اطلاعات و ارائه خدمات به صورت الکترونیک اقدام می‌کنند. این نحوه ارائه خدمات به نوبه خود منجر به ارتقاء کیفیت و کاهش هزینه‌های خدمات درمانی شده و علاوه بر آن، اقبال توجه نظام سلامت به حوزه فناوری اطلاعات در ارتقاء رتبه کشورمان در شاخص‌های جهانی بهداشت نیز نقش بسزایی داشته است.

سازمان تأمین‌اجتماعی در حوزه خدمات الکترونیک، چه مسیری را طی کرده و چه دستاوردهایی داشته است؟

سازمان تأمین‌اجتماعی به‌ عنوان یک نهاد پیشرو در حوزه فناوری اطلاعات و سلامت الکترونیک، گام‌های بسیار بلندی در راستای هوشمندسازی فرایندهای درمانی برداشته است. اکنون ۴۰۴ مرکز درمانی ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی از یک سامانه واحد مدیریت اطلاعات بیمارستانی استفاده می‌کنند که این موضوع خود مایه افتخار است. این طرح از جمله پروژه‌های بسیار عظیم در مقیاس کشوری محسوب می‌شود که با توان کارشناسی داخلی در سازمان تأمین‌اجتماعی پیاده‌سازی شد.

از سوی دیگر، سازمان تأمین‌اجتماعی با طراحی و ساخت سامانه نسخه‌نویسی الکترونیک و حذف نسخ کاغذی به ‌عنوان اولین نهاد ارائه‌دهنده نسخه‌نویسی الکترونیک در سطح ملی اقدام کرده که به عنوان طرح برتر موفق از سوی اتحادیه بین‌المللی تأمین‌اجتماعی (ISSA) انتخاب شد.

بی‌شک اجرای طرح‌هایی در مقیاس ملی و کشوری، نیازمند همیاری و مشارکت سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با آن طرح است. نقش سازمان تأمین‌اجتماعی را در تحقق طرح پرونده سلامت الکترونیک، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سازمان تأمین‌اجتماعی در راستای اجرای طرح ملی سلامت الکترونیک همواره با وزارت بهداشت همسو و هماهنگ بوده است. برای مثال در تدوین کدینگ استاندارد در حوزه سلامت الکترونیک این وزارتخانه با سایر سازمان‌های ملی و بین‌المللی همکاری علمی ‌و اجرایی داشته است. در حال حاضر کلیه کدهای ابلاغی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سامانه‌های سلامت الکترونیک سازمان تأمین‌اجتماعی پیاده‌سازی شده است. از طرفی به دنبال پیاده‌سازی سامانه مدیریت اطلاعات بیمارستانی و یکپارچه در مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی، تبادل اطلاعات درمانی مراجعه‌کننده‌ها بین مراکز ملکی سازمان به صورت الکترونیک فراهم شده که این اقدام منجر به تشکیل پرونده سلامت الکترونیک بیماران در حوزه مراکز درمانی ملکی سازمان شد و دسترسی درمانگران را به اطلاعات درمانی بیماران میسر کرد. به عبارت دیگر، پرونده سلامت الکترونیک بیماران تأمین‌اجتماعی که به مراکز ملکی مراجعه کرده‌اند، به صورت یکپارچه و کشوری در سطح سازمان تأمین‌اجتماعی تشکیل شده و این دستاورد به نوبه خود افزایش کیفیت خدمات درمانی و کاهش خطاهای طبی را به وجود آورده است.

نحوه دسترسی به اطلاعات بیماران در پرونده سلامت الکترونیک در تأمین‌اجتماعی چگونه است و تا چه حد می‌تواند جنبه‌های محرمانگی اطلاعات را حفظ کند؟

قبل از پاسخ به این سؤال، لازم است یادآوری کنم سامانه پرونده سلامت الکترونیک تنها یک نرم‌افزار نیست بلکه یک پایگاه اطلاعاتی است که تمامی ‌سوابق درمانی افراد جامعه را از طریق دریافت اطلاعات از سامانه‌های الکترونیک ارائه‌دهنده خدمات درمانی سرپایی، بستری، آزمایشگاهی، تصویربرداری، فیزیوتراپی و دارودهی به صورت هوشمند در خود ذخیر می‌کند. از این‌رو دریافت اطلاعات درمانی از این پایگاه به صورت فردمحور انجام می‌شود و این‌طور نیست که اطلاعات درمانی به صورت تجمیعی استخراج شود. این شیوه کمک می‌کند تا محرمانگی اطلاعات حفظ شود. باید اشاره کنم بسیاری از کشورهای پیشرو در تحقق برنامه‌های سلامت الکترونیک، نسبت به تدوین، تصویب و درج قوانین مربوط به سلامت الکترونیک در مجموعه قوانین کشورهای خود اقدام کرده‌اند که این قوانین با توسعه فناوری‌های الکترونیک به طور مستمر به‌روزرسانی می‌شود. انجام چنین اقداماتی در کشور ما نیز ضروری است تا همراستا با توسعه فناوری در حوزه سلامت ‌الکتروینک، قوانین آن نیز تدوین شود.

جمع‌آوری اطلاعات در پرونده سلامت الکترونیک افراد، چگونه انجام می‌شود؟

تشکیل پرونده سلامت الکترونیک جامع، مستلزم درج تمامی‌ سوابق درمانی و مراقبتی افراد جامعه در این پایگاه است. این اقدام مستلزم ارسال اطلاعات ‌بیماران از سوی پزشکان و درمانگران و سایر ارائه‌دهندگان خدمات مانند آزمایشگاه‌ها، داروخانه‌ها، مراکز تصویربرداری و حتی مراکز توانبخشی به سامانه پرونده سلامت الکترونیک است که در این صورت تمامی ‌سوابق درمانی افراد جامعه از قبل از تولد تا زمان مرگ در این پایگاه اطلاعاتی نگهداری خواهد شد.

در حال حاضر تشکیل پرونده سلامت‌الکترونیک در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

هم‌اکنون اطلاعات خدمات درمانی ارائه شده در مراکز درمانی بیمارستانی به سامانه سپاس وزارت بهداشت ارسال می‌شود و خدمات درمانی و مراقبتی ارائه شده به افراد جامعه در مطب‌ها، آزمایشگاه‌ها، داروخانه‌ها، فیزیوتراپی، مراکز تصویربرداری و حتی مراکز ارائه خدمات طب سنتی به سامانه سپاس ارسال نمی‌شود. همچنین خدمات درمانی، تشخیصی و آزمایشگاهی قبل از بارداری و حین بارداری مربوط به زمان قبل از تولد نیز در پرونده الکترونیک به سامانه سپاس ارسال نمی‌شود. از این‌رو، پرونده سلامت الکترونیک نیازمند تکامل اطلاعاتی است تا بتواند در فرایندهای تشخیصی و درمانی کارا و اثربخش باشد.

به طور حتم تشکیل پرونده سلامت الکترونیک می‌تواند انقلابی را در عرصه درمان کشور ایجاد کند...

بله همین‌طور است. می‌توان گفت پرونده سلامت الکترونیک به نوعی نقطه عطف درمان هوشمند در کشور به شمار می‌رود و تکمیل این طرح ملی مستلزم ارسال الکترونیک تمامی‌ خدمات درمانی در سطوح مختلف مکانی و حتی «دورا پزشکی» به این سامانه و تشکیل پرونده سلامت الکترونیک جامع است. این اقدام نیازمند بسترسازی مناسب و نیز همیاری سازمان‌ها و نهادهای گوناگون در زمینه تکمیل اطلاعات است که خوشبختانه سازمان تأمین‌اجتماعی در این زمینه، همگام با سیاست‌های نظام سلامت پیش می‌رود.