به گزارش آتیه آنلاین، در محدوده زمانی یک‌سال منتهی به انتهای فصل پاییز سال‌جاری، به طور مشخص کاهش ۰.۷ درصدی نرخ اشتغال ناقص در کشور را شاهد بوده‌ایم. مطابق داده‌های طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز ۱۴۰۳، با توجه به کاهش ۱۶۷ هزار نفری مربوط به اشتغال ناقص، این آمار از حدود ۲ میلیون و ۸ هزرا نفر در سه‌ماهه سوم سال قبل به بیش از یک میلیون و ۸۴۱ هزار نفر در فصل مشابه امسال رسیده است.
خروج بیشتر مردان از فضای اشتغال ناقص
همچنین براساس بخش دیگری از خروجی تحولات حوزه اشتغال ناقص در کشور، روند کاهشی این شاخص در مردان بسیار ملموس‌تر از تغییرات حوزه اشتغال زنان است. به این واسطه در بازه یک‌سال اخیر کاهش ۰.۷ درصدی اشتغال ناقص مردان و کاهش ۰.۱ درصدی این شاخص در حوزه بازار کار زنان رخ داده است.
در مدت اشاره شده حدود ۱۲۹ هزار مرد و بالغ بر ۳۸ هزار زن شاغل از چرخه اشتغال ناقص خارج شده‌اند؛ به این معنی که یا موفق به فعالیت در حوزه اشتغال رسمی شده یا در جمع کارجویان قرار گرفته‌اند. طبق داده‌های مرکز آمار ایران، تعداد مردان فعال در حوزه اشتغال از حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در پاییز سال گذشته به بیش از یک میلیون ۶۷۱ هزار نفر در پایان آذرماه سال‌جاری رسیده است. همچنین آمار زنان شاغل در حوزه اشتغال ناقص نیز از ۲۰۸ هزار نفر در سه‌ماهه سوم سال قبل به حدود ۱۷۰ هزار نفر در پاییز امسال رسیده است.
تغییرات اشتغال ناقص در شهر و روستا
تغییرات شاخص اشتغال ناقص در مناطق شهری و روستایی حاکی از کاهش قابل توجه آمار این شاخص در شهرها در بازه زمانی یک‌سال منتهی به انتهای پاییز امسال است. به این واسطه در فاصله فصول پاییز ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به ترتیب در شهرها و روستاها ۰.۹ درصد و ۰.۴ درصد کاهش اشتغال ناقص اتفاق افتاده است. بنابراین مناطق شهری نسبت به روستاها در راستای بهبود وضعیت اشتغال و کاهش داده‌های اشتغال ناقص موفق‌تر عمل کرده‌اند.
طبق خروجی مرکز آمار ایران، در حال حاضر حدود یک میلیون و ۱۵۹ هزار نفر از شهرنشینان و بیش از ۶۸۲ هزرا نفر از ساکنان روستاها در حوزه اشتغال ناقص فعالیت دارند؛ این در حالی است که سال گذشته آمار بالغ بر یک میلیون و ۳۰۳ هزار نفری شاغلان شهری و ۷۰۴ هزار نفری برای افراد شاغل در روستاها در حوزه اشتغال ناقص ثبت شده است.
به عبارتی در یک سال گذشته حدود ۱۴۵ هزار نفر از شهرنشینان و بالغ بر ۲۲ هزار نفر از روستاییان شاغل در اشتغال ناقص از این آمار خارج شده‌اند.
چه اشتغال ناقص محسوب می‌شود؟
بر اساس تعاریف رسمی بین‌المللی حوزه کار و اشتغال، افراد دارای اشتغال ناقص، همه افراد شاغلی را شامل می‌شود که در هفته مرجع (هفته موردنظر در آمارهای محاسبه شده)، در محل کار حاضر یا غایب موقت بوده و به دلایل اقتصادی مانند رکود کسب و کارها، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، فصل غیرکاری و برخی دلایل دیگر، کمتر از ۴۴ ساعت هفتگی به فعالیت مشغول بوده یا خواستار و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مورد اشاره بوده‌اند.
به عبارتی اشتغال ناقص به عنوان مفهومی گسترده منعکس‌کننده استفاده ناقص از ظرفیت تولید جمعیت شاغل است و موارد ناشی از ضعف سیستم اقتصادی ملی یا محلی را نیز شامل می‌شود؛ این مفهوم به فرصت‌های شغلی جایگزینی اشاره دارد که کارجویان آماده پیوستن به آن هستند. با نگاه به اینکه اشتغال ناقص یکی از مفاهیم تکمیل‌کننده نرخ بیکاری است، این موضوع سه رده کلی شامل اشتغال ناقص زمانی، اشتغال ناقص مهارتی و اشتغال ناقص درآمدی را شامل می‌شود؛ این نوع اشتغال در قالب‌های مهارتی و درآمدی نیز به‌عنوان اشتغال نامناسب شناخته می‌شوند.
ارتباط اشتغال ناقص و وضعیت اقتصاد
براساس محاسبات حوزه اقتصاد تولید، یکی از دلایل گسترش اشتغال ناقص، رکود اقتصادی حاکم بر فضای کسب و کار و تولید است. حتی گاهی به دلیل ناامیدی افراد از یافتن فرصت شغلی بهتر، در زمان رکود اقتصادی با نرخ بیکاری پایین مواجه‌ایم، اما نکته اینجا است که افراد متقاضی شغل(شاغلان ناقص) در کارهایی با کارایی پایین اشتغال دارند.
اشتغال ناقص یکی از پدیده‌های رایج اقتصاد کلان در کشورهای در حال توسعه به‌شمار می‌رود و از نظر موضوعات توسعه‌ای این پدیده یکی از دلایل فقر در این کشورها محسوب می‌شود. به طور کلی این شاخص حالت‌های متعددی دارد، در وضعیت نخست چنانچه فرد در شغلی باشد که تخصص آن را ندارد، به عنوان رانندگی تاکسی توسط یک مهندس عمران، نوعی از اشتغال ناقص محسوب می‌شود. حالت دوم زمانی که نیروی کار مایل باشد در هفته بیشتر از مدت زمان کنونی کار کند، این حالت مبنای محاسبه در ایران است. همچنین حالت سوم نیز در وقتی است که کار فرمایان برای اجتناب از برخی مسائل مانند بیمه، از پذیرش کارگران تمام وقت صرف نظر کنند.
اشتغال ناقص و شاغلان غیررسمی
ارتباط فضای کار غیررسمی و شکل‌گیری و افزایش اشتغال ناقص را نمی‌توان انکار کرد؛ به عبارتی با رشد فضای غیررسمی اشتغال و کاهش امکان رصد و پایش فضای کسب و کار، طبیعتاً زمینه و بستر برای رشد اشتغال ناقص نیز فراهم می‌شود. از طرفی با افزایش همزمان اشتغال غیررسمی و ناقص، آسیب به نیروی کار از طریق تضییع حقوق قانونی کارگران اتفاق می‌افتد.
«فتح‌الله بیات» رئیس اتحادیه کارگران و پیمانی کشور، در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین درباره ارتباط بین اشتغال غیررسمی و ناقص گفت: اشتغال ناقص در حوزه اقتصاد غیررسمی شکل می‌گیرد؛ براساس معیارهای موجود در حوزه روابط کار، «شاغلان غیررسمی»، نیروی کار بدون پوشش بیمه و حمایت‌های اجتماعی محسوب می‌شوند و دستمزد آنان به صورت کارمزدی، مزد ساعتی یا پورسانتی پرداخت می‌شود. همچنین افراد شاغل در حوزه فعالیت اشتغال ناقص به دو دسته خویش‌فرما یا تحت اشتغال کارفرما تقسیم می‌شوند اما محرومیت از بیمه، وجه مشترک آنان به‌شمار می‌رود.
این فعال و کارشناس بازار کار با تاکید بر اینکه کارفرمایان معمولاً کارگران غیررسمی را بیمه نمی‌کنند، راهکار ساماندهی بازار کار و کاهش آمار اشتغال ناقص را «غیررسمی‌زدایی» دانست و افزود: باید به سمت رسمی‌سازی شاغلان کارگری حرکت کنیم.
وی همچنین اضافه کرد: ایجاد فرصت‌های شغلی رسمی و بیمه شده منافع بسیار برای نیروی کار و اقتصاد کشور دارد. از طرفی پوشش بیمه‌ای، درمانی و مستمری بازنشستگی بخشی از مزایای جامعه کارگری بیمه‌شده شاغل در حوزه اشتغال رسمی و غیرناقص است. از سوی دیگر منافع اشتغال رسمی و دارای شرایط قانونی علاوه بر فضای کسب و کار و اقتصاد تولید به واسطه تقویت منابع به سازمان‌های بیمه‌ای نظیر تأمین اجتماعی نیز می‌رسد.
نظر شما