- در مورد عدم تعادل در سالمندان و علل آن توضیح می‌دهید؟

با افزایش سن و بروز تغییرات فیزیولوژیکی فراوان در بدن، توانایی‌های جسمی افراد کاهش پیدا می‌کند. همین امر موجب می‌شود سالمندان مجبور شوند با مشکلات متنوعی دست و پنجه نرم کنند. یکی از چالش‌هایی که افراد ممکن است در سنین پیری با آن مواجه شوند، عدم تعادل در راه رفتن است. عدم تعادل در راه رفتن سالمندان می‌تواند علائم و دلایل بسیاری داشته باشد. یکی از مهمترین نگرانی‌ها در مورد افراد سالمند، زمین خوردن است که اکثراً به عدم تعادل در آنان بازمی گردد. طبق آمار موجود هر سال تعداد زیادی سالمند دچار این عارضه می‌شوند و تقریباً از هر ۵ نفر سالمند یک نفر دچار آسیب جدی می شوند. از هر فرد ۶۵ سال و بالاتر یک نفر از این اتفاق رنج می‌برد اما وقوع این اتفاق می تواند برای سالمند خطرناک باشد؛ چرا که زمین خوردن ضمن ایجاد درد و آسیب می تواند باعث عدم تحرک و کاهش کیفیت زندگی افراد شود.

- تعادل در راه رفتن به چه عواملی بستگی دارد و دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

تعادل در راه رفتن به عوامل زیادی بستگی دارد و مستلزم قابلیت سیستم های حسی مختلف بدن است. این در حالی است که بیماری‌های مختلف در سالمندان این سیستم‌ها را تحت تاثیر قرار می دهد و در عملکرد این سیستم ها تاثیر منفی می‌گذارد. تعادل به قدرت عضلانی و سلامت مفاصل افراد هم بستگی دارد در حالی که زندگی کم‌تحرک و بیماری‌های استخوانی می‌تواند قدرت تحرک و پایه حمایتی بدن را کم کنند. کنترل تعادل همچنین به قسمت‌های مختلف مغز بستگی دارد. مغز باید اطلاعات را بررسی و تفسیر و راهبردهای تعادلی مناسب را انتخاب کند. با افزایش سن پردازش کندتر می شود که منجر به واکنش‌های کند در افراد می شود. علائم اختلال تعادل عبارتند از: تاری دید، سردرگمی یا سرگردانی، سرگیجه یا احساس چرخش، سبکی سر، غش یا احساس شناور بودن، افتادن یا احساس زمین خوردن.

- آیا حفظ عدم تعادل از مهمترین علل زمین خوردن در سالمندان است؟

علت مشخصی در زمین خوردن سالمندان وجود ندارد. افراد مسن با گیجی مزمن یا عدم تعادل روبه‌رو هستند. سالمندانی که این مشکلات را تجربه می‌کنند دو تا سه برابر در معرض خطر افتادن هستند اما این گیجی و سرگیجه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ دلایلی مانند اختلالات گوش داخلی، مشکلات سیستم عصبی مرکزی، مشکلات قلبی و عروقی، عفونت، ریتم تنفس در اثر حملات اضطرابی یا عوارض جانبی داروها یا رژیم غذایی نامناسب. ابتلا به بیماری‌های مانند: بیماری پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس)، سکته مغزی و نوروپاتی محیطی نیز می‌تواند توانایی سیستم عصبی مرکزی را برای کنترل تعادل و هماهنگی مختل کند. برای رسیدن به تشخیص صحیح معمولاً یک چکاب کامل به منظور بررسی این موضوع صورت می گیرد . اما به طور کلی اکثر مردم با رسیدن به سن سالمندی حواسی مانند بینایی و شنوایی خود را تا حدودی از دست می دهند. سیستم تعادلی و دهلیزی هم به تدریج با افزایش سن به طور بالقوه خطر عدم تعادل در افراد را افزایش می دهد. اگرچه مشکل عدم تعادل در افراد می تواند پیچیده باشد اما روش‌های احتیاط هم وجود دارد.

- آیا اختلال تعادل درمان می شود؟

مهارت حفظ تعادل در سالمندان به وضعیت جسمانی خوب آنها بستگی دارد بنابراین رژیم غذایی، سبک زندگی سالم مانند ورزش، پیاده روی، تمرینات قدرتی به جلوگیری از اختلال تعادل بسیار کمک می کند. کار درمانی برای اختلال تعادل نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلالات تعادل دارد از این رو افراد مسن باید معاینه دوره ای شوند و تست اختلال تعادل در آنان ضروری است. درمان علت اختلال تعادل و انجام تمرین‌های تخصصی و اصولی جزو برنامه درمانی است. اگر نوع خاصی از دارو باعث از بین رفتن تعادل شود، پزشک ممکن است بتواند میزان مصرف دارو را کاهش دهد یا گزینه‌های جایگزین را تجویز کند. اگر فرد مبتلا به عفونت گوش و عدم تعادل به علت عفونت باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی تجویز کند.

- راه‌های پیشگیری از عدم تعادل در سالمندان چیست؟

ورزش و تمرین منظم: تمرین منظم سبب افزایش قدرت عضلات و تعادل بدن می‌شود. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، تمرینات قوی عضلات، یوگا و تمرینات تعادلی بسیار مفید است. ورزش بیشترین تأثیر را در جلوگیری از درد دارد و برای افرادی که دچار آرتروز شدید هستند که باعث کاهش‌ دامنه حرکتی‌شان شده نیز بسیار مفید است. توصیه می‌شود این افراد تا آنجا که می‌توانند تحرک عضو را حفظ کنند. بی‌تحرکی باعث ضعف عضلات می‌شود و عضلات همان رفلکس‌های باقیمانده را هم از دست می‌دهند. تحرک باید با میزان توانایی متعادل شود. پیاده‌روی در سطح صاف نیز لازم است.

استفاده از کمک‌های حرکتی: استفاده از کمک‌های حرکتی مانند عصاهای پشتیبان می‌تواند به ارائه ثبات بیشتر هنگام راه رفتن کمک کند و خطر افتادن را کاهش دهد. اگرچه برخی سالمندان ممکن است نسبت به استفاده از عصا مقاوم باشند، این ابزار می‌تواند تاثیر مثبتی بر روی فعالیت‌های روزمره آنان داشته باشد. همچنین بالابرها و وسایل کمکی مشابه هم می تواند در حفظ تعادل و پایداری هنگام حرکت مؤثر باشد.

بررسی داروها: برخی داروها می توانند سبب سرگیجه و ناتوانی در سالمندان شوند. برخی داروهایی که افراد سالمند باید آن‌ها را مصرف کنند و عوارضی مانند سرگیجه، عدم تعادل در راه رفتن و ناتوانی در حرکت را به همراه دارند عبارتند از: داروهای کنترل فشار خون، داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب و داروهای قلبی و عروقی.

ایمنی در خانه: بررسی و برطرف کردن عوامل خطرناک در خانه مانند فرش لغزنده، سطوح ناهموار و دیگر موارد نیز می تواند تعادل سالمند را به هم زند.

استفاده از عینک یا لنز: اگر سالمند مشکل بینایی دارد باید از عینک و لنز استفاده کند تا بتواند بهتر و دقیق‌تر تعادل خود را حفظ کند.

روشنایی مناسب: محیط زندگی سالمند باید به خوبی روشن باشد تا محیط را ببیند و بهتر حرکت کند. سالمندان برای انجام کارهایی که قبلاً می‌توانستند با نور کمتری انجام دهند به نور بیشتری نیاز دارند. سالمندان ۳ برابر افراد جوان به نور نیاز دارند. به همین دلیل است که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها معمولا سعی می‌کنند خانه را چراغانی کنند زیرا با نور کم نمی‌توانند خوب ببینند و خوب ندیدن باعث زمین خوردن آنان می‌شود.