عفونت ادراری چیست و بر اثر چه عواملی به وجود می‌آید؟

عفونت‌ ادراری، دومین عفونت شایع در کودکان است؛ به طوری که حدود ۸ درصد از دختران و ۲ درصد از پسران، حداقل یک بار در طول حیات خود این عفونت را در دوران کودکی تجربه می‌کنند. این بیماری باعث اتساع حالب و مثانه، بزرگ شدن کلیه‌ها و افزیش جریان خون کلیوی و در نهایت عفونت کلیه می‌شود. عفونت اداری در کودکان در صورتی که به درستی تشخیص و درمان نشود می‌تواند عوارض شدید و غیرقابل جبرانی از جمله اختلال عملکرد کلیوی و هیپرتانسیون (پرفشاری خون) ایجاد کند. کودکان اغلب به دلیل عدم رعایت بهداشت دچار این بیماری می‌شوند. مسائل بهداشتی در ابتلا به عفونت ادراری نوزادان و کودکان نقش مهمی دارد. به طور مثال؛ اگر شستن دستگاه تناسلی نوزاد دختر از عقب به جلو انجام شود، باکتری‌های ناحیۀ مقعد به قسمت مجرای ادراری منتقل می‌شوند. این کار ممکن است باعث بروز علائم عفونت در نوزادان دختر شود. به صورت طبیعی در ناحیۀ مقعد باکتری‌های زیادی وجود دارند. با هر بار دفع مدفوع باکتری‌های زیادی از این ناحیه خارج می‌شوند. به دلیل نزدیکی مجرای خروج ادرار به مقعد، خصوصاً در دختران، بسیاری از این باکتری‌ها می‌توانند به مجرای ادراری منتقل شوند و ایجاد بیماری کنند. به طور کلی باکتری‌های پوست با مدفوع آن‌ها وارد مجرای ادرار شده و تکثیر می‌شوند. این میکروب‌ها می‌توانند باعث عفونت در دستگاه ادراری شوند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد پسران کمتر از یک سال و دختران کمتر از چهار سال در معرض بالاترین خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند. همچنین ختنه نشدن پسران خطر ابتلا به عفونت ادراری را 4 تا 10 برابر افزایش می‌دهد.

عفونت ادراری در کودکان دارای چه علائم و نشانه‌های است؟

کودک ممکن استدر ابتدا نتواند مشکل خود را به خوبی بازگو کند. عفونت ادراری در کودکان می‌تواند بدون علامت باشد و والدین کودک نیز متوجه آن نشوند. این عفونت می‌تواند با علائم مختلفی ظاهر شود. در سنین مختلف هم این علائم متفاوت هستند. به طور کلی کودکان ممکن است علائمی مانند تب، درد در ناحیه شکم یا کمر، ادرار دردناک یا سوزش، تکرر ادرار یا بوی بد ادرار، اسهال استفراغ و ضعف و بی‌حالی داشته باشند. در نوزادان و کودکان خردسال، علائم ممکن است غیرمستقیم باشد و به صورت بی‌اشتهایی، تحریک‌پذیری یا تب بدون علت مشخص بروز کند. کودکان بزرگتر که دچار التهاب مثانه هستند ممکن است از درد شکم و لگن شکایت داشته باشند. همچنین ممکن است تعداد دفعات ادرار افزایش پیدا کند. اگر کلیه‌ها درگیر شده باشند ممکن است درد پهلوها یا درد قسمت تحتانی کمر ایجاد شود. گریه کردن در موقع ادرار یا هرگونه علامت دیگری در زمان ادرار که سبب قطره قطره آمدن ادرار شود،نیز علامت دیگر عفونت ادراری است.

در مورد تشخیص عفونت ادراری در کودکان هم توضیح می‌دهید؟

برای تشخیص نوع باکتری و سایر علائم عفونت، آزمایش ادرار (کامل و کشت ادرار) تجویز می‌شود. در برخی موارد، آزمایش‌های بیشتری مانند سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی ممکن است برای تجزیه و تحلیل و تعیین میزان عفونت مورد نیاز باشد. عفونت ادراری مانند سرماخوردگی نیست که وقتی درمان شد بتوان دارو را قطع کرد. اگر کودکی عفونت ادراری پیدا کرد حتماً نیاز دارد که به صورت طولانی‌مدت؛ البته بسته به نظر پزشک تحت بررسی قرار گیرد که شامل عکس، سونوگرافی و آزمایش‌های مکرر است. به دلیل اینکه هر بار عفونت ادراری به سلول‌های کلیه صدمه می‌زند و باعث می‌شود سلول‌ها از بین بروند. سلول‌های کلیه سلول‌های هستند که وقتی از بین می‌روند مجدداً ترمیم نمی‌شوند؛ از این رو باید عفونت ادراری را در کودکان جدی گرفت.

روش درمان عفونت ادراری در کودکان چگونه است؟

روش درمان اصلی عفونت ادراری با تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها آغاز می‌شود. نوع و مقدار آنتی‌بیوتیک نیز بستگی به نوع باکتری عامل عفونت و سن کودک دارد تا بتواند باکتری‌ها را از بین ببرد. برای عفونت‌های خفیف، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت خوراکی تجویز شوند، در حالی که عفونت‌های شدیدتر ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان و دریافت آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی هم داشته باشند. کودکان مبتلا معمولاً بین 3 تا 10 روز آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند و پس از اتمام دارو، آزمایش ادراری دیگری انجام می‌شود تا پزشک از بهبودی کامل کودک مطلع شود.

در مورد راه‌های پیشگیری از عفونت‌های ادراری هم توضیح می‌دهید؟

-به کودک آموزش دهید هنگام ادرار، مثانه خود را کاملاً تخلیه کند.

-به فرزندان دختر آموزش دهید پس از رفتن به دستشویی، ناحیه تناسلی خود را از جلو به عقب پاک کنند تا از انتشار میکروب‌ها از مقعد به مجرای ادرار جلوگیری به عمل آید.

-از یبوست پیشگیری کنید.

-تعویض بهنگام پوشک در نوزادان و کودکان نوپا از گسترش باکتری‌هایی که باعث عفونت ادراری می‌شوند، جلوگیری می‌کند.

-آموزش بهداشت به فرزندان در سنین یادگیری نیز بسیار مهم است.

-دختران در سنین مدرسه باید از حمام حباب و صابون‌های قوی و محرک اجتناب کنند. همچنین باید لباس زیر نخی بپوشند تا امکان تهویه هوا وجود داشته باشد، زیرا احتمال رشد باکتری‌ها با لباس زیر نخی کمتر است.

-بچه‌ها باید یاد بگیرند که نباید ادرار خود را نگه دارند و هنگامی که احساس نیاز کردند حتماً به دستشویی بروند. ماندن ادرار در مثانه، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند.

-از فرزندان خود بخواهید مقدار زیادی آب بنوشند. این کار به دفع باکتری‌ها از دستگاه ادراری کمک می‌کند.