به گزارش آتیه آنلاین، اقتصاد ایران با مسائل ساختاری متعددی از جمله اتکا به درآمدهای نفتی، تحریم‌های بین‌المللی، تورم و جمعیت جوان و رو به رشد با تمایل فرصت‌های بیشتر اشتغال، مواجه است؛ بنابراین استراتژی‌های اشتغالزایی در کشور ما باید متناسب با شرایط خاص آن باشد.

شاخص‌های کلیدی ایجاد شغل

برای توسعه استراتژی‌های اشتغال هدفمند، نظارت بر شاخص‌های اقتصادی خاصی که بر ایجاد شغل تأثیر می‌گذارند، ضروری است. از جمله این شاخص‌ها می‌توان به نرخ بیکاری، نرخ مشارکت نیروی کار، رشد اقتصادی، تروم و رشد دستمزد و سرمایه‌‎گذاری خارجی اشاره کرد.

نرخ بیکاری؛ نرخ بیکاری کشور ما شاخصی حیاتی برای سلامت کلی بازار کار است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری بین ۹ تا ۱۵ درصد در نوسان است و بیکاری جوانان اغلب از ۲۵ درصد فراتر می‌رود؛ پرداختن به این نابرابری برای استراتژی‌های ایجاد شغل بسیار مهم است.

نرخ مشارکت نیروی کار؛ نرخ مشارکت نیروی کار نشاندهنده درصدی از جمعیت در سن کار است که به‌طور فعال به دنبال کار هستند. برای کشور ما مشارکت، به‌ویژه در میان زنان ۱۷ تا ۲۰ درصد برآورد می‌شود و نسبتاً پایین است؛ در چنین شرایطی یکی از مهمترین استراتژی‌ها ایجاد شغل فراگیر و افزایش نرخ مشارکت در تمام گروه‌های جنسیتی است.

رشد اقتصادی؛ ایجاد شغل با رشد اقتصادی گره خورده است. وابستگی شدید اقتصاد ایران به صادرات نفت آن را در برابر نوسانات قیمتی و تحریم‌ها آسیب‌پذیر کرده است. برای ایجاد اشتغال پایدار، تقویت بخش‌های غیرنفتی مانند فناوری، گردشگری، کشاورزی و تولید ضروری است؛ نرخ رشد در این بخش‌ها شاخص کلیدی فرصت‌های شغلی بالقوه محسوب می‌شود.

تورم و رشد دستمزد؛ تورم بالا با سابقه طولانی در کشور ما، قدرت خرید را از بین می‌برد و کسب و کارها را از ایجاد مشاغل پایدار باز می‌دارد. پیگیری رشد دستمزد در مقایسه با نرخ تورم برای اطمینان از اینکه ایجاد شغل منجر به امنیت اقتصادی معنادار برای کارگران می‌شود، ضروری است.

سرمایه‌گذاری خارجی؛ سرمایه‌گذاری خارجی عامل مهمی برای رشد اقتصادی و ایجاد شغل به‌ویژه در صنایع در حال توسعه است. وضعیت ژئوپلیتیکی ایران اما سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را محدود کرده است. در این میان اصلاحات سیاستی با هدف جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید کمک می‌کند.

الزامات ایجاد شغل در ایران

به باور کارشناسان اقتصادی، برای ایجاد شغل موثر، سیاست‌گذاران و کارآفرینان باید استراتژی‌هایی را در سطح اقتصاد کلان و اقتصاد خرد اتخاذ کنند. این موارد باید با قوانین و مقررات ملی به‌ویژه قانون کار ایران همسو باشد. در این زمینه توجه به برخی الزامات برای ایجاد اشتغال در ایران نظی تنوع اقتصادی، دسترسی به سرمایه و نظارت مستمر و تسهیل شده ضروری است.

تنوع اقتصادی؛ اتکای ایران به درآمدهای نفتی، تنوع را در سایر بخش‌ها متوقف کرده و دولت بر لزوم توسعه بخش‌های غیرنفتی مانند فناوری، کشاورزی و گردشگری تاکید کرده است. سیاست‌گذاران باید مشوق هایی مانند معافیت‌های مالیاتی و یارانه‌ها را برای تشویق سرمایه‌گذاری در این صنایع ارائه کنند. کارآفرینان نیز به نوبه خود باید بر ایجاد کسب و کارهایی تمرکز کنند که با این بخش‌های در حال رشد هماهنگ باشند.

دسترسی به سرمایه؛ یکی از بزرگترین موانع ایجاد اشتغال در ایران عدم دسترسی به منابع مالی مقرون به‌صرفه است. نرخ بهره بالا و دسترسی محدود به اعتبار، راه‌اندازی یا گسترش کسب و کار را برای کارآفرینان دشوار می‌کند. سیاست‌گذاران نیاز به اصلاح مقررات بانکی و تسهیل دسترسی آسان‌تر به سرمایه، احتمالاً از طریق ایجاد برنامه‌های وام با حمایت دولت یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر دارند.

نظارت مستمر و تسهیل شده؛ ساده‌سازی شرایط نظارتی برای ایجاد شغل ضروری است. فرآیندهای پیچیده از جمله مراحل مربوط به ثبت کسب و کار، قراردادهای کار می‌توانند کارآفرینان را از سرمایه‌گذاری بازدارد. اصلاحات اخیر در قانون تجارت ایران مانند «قانون بهبود محیط کسب و کار» با هدف کاهش این موانع انجام شده است.

ایجاد شغل در کشور ما نیازمند رویکردی چند وجهی شامل اصلاحات سیاستی و ابتکارات کارآفرینی و به‌طور همزمان حمایت گسترده از نیروی کار است. ایران با تمرکز بر تنوع اقتصادی، بهبود دسترسی به سرمایه، ساده‌سازی مقررات و نوسازی آموزش نیروی کار، می‌تواند فرصت‌های شغلی بیشتری برای جمعیت خود ایجاد کند. قوانین موجود، مانند قانون کار پایه و اساس این تلاش‌ها را فراهم می‌کند، اما اصلاحات بیشتری برای انطباق با نیازهای در حال تحول اقتصاد مورد نیاز است.

سیاست‌گذاران باید به تشویق مشارکت‌های دولتی و خصوصی، ترویج تجارت بین‌المللی و حمایت از کارآفرینی در بخش‌های فراتر از نفت ادامه دهند. از سوی دیگر، کارآفرینان باید از فرصت‌های موجود در بخش‌های غیرنفتی استفاده کنند، از برنامه‌های حمایتی دولت استفاده و استراتژی‌های تجاری خود را با اهداف اقتصادی کشور هماهنگ کنند. این تلاش‌ها با هم می‌توانند چالش‌های بیکاری را برطرف، تاب‌آوری اقتصادی را تقویت و معیشت را در سراسر ایران بهبود دهند.

لیلا آذر