به گزارش آتیه آنلاین؛ احمد شکاری، سعید حسنی، مهدی گیلکی، هانی گیلکی، طلا حسین ابراهیمی، مجتبی اکبری و علی ابراهیمی تازه‌ترین قربانیان حادثه نشت گاز در معدن زغال سنگ دامغان هستند. هفت کارگری که نامشان به لیست صدها کارگر دیگری که در سالهای اخیر جان خود را در اعماق معادن زغال‌سنگ از دست داده‌اند، اضافه شد. جان‌های شریفی که قربانی فقدان ایمنی معادن واگذار شده به بخش خصوصی می‌شوند و خانواده‌های زیادی را تا ابد داغدار می‌کنند.

حوادث کار در معادن زغال‌سنگ ایران عمدتاً به دلایل مختلفی رخ می‌دهند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از فرسودگی تجهیزات و عدم رعایت استانداردهای ایمنی، عدم آموزش کافی کارگران، شرایط محیطی سخت، نظارت ضعیف، فشارهای اقتصادی و کمبود منابع و بی‌توجهی به مسائل بهداشتی و رفاهی کارگران. به باور کارشناسان ایمنی، حل این مشکلات نیازمند توجه بیشتر به بهبود شرایط کار، به‌روزرسانی تجهیزات، آموزش‌های ایمنی مستمر، و نظارت‌های دقیق بر شرایط کاری است.

در همین رابطه، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که اخیرا و با تمرکز بر حادثه معدن طبس تهیه شده، به بررسی حوادث ناشی از کار و حقوق اجتماعی کارگران معادن پرداخته است. بر اساس این گزارش، در حال‌ حاضر حوادث شغلی، سومین علت مرگ‌ومیر در جهان و دومین در ایران پس از تصادف‌های جاده‌ای محسوب‌ می‌شود.

در این گزارش تصریح شده که مطالعات و شواهد مختلف مؤید خطرناک‌تر بودن کار در بخش معدن به نسبت بسیاری دیگر از مشاغل است. در این زمینه، بروز حوادث متعدد کار در معادن در۶ ماهه اول سال ۱۴۰۳ و نرخ افزایشی آن به نسبت سال‌های پیش از آن و افزایش قابل‌توجه تعداد جان‌باختگان این حوادث، هشداری جدی و فراخوان مجددی بر بازبینی سیاست‌های مربوط به ایمنی کار و حقوق تأمین اجتماعی کارگران است.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تلاش شده‌ تا با مروری بر پیشینه قوانین در حوزه حوادث ناشی از کار و ایمنی معادن، به مبانی حقوق اجتماعی کارگران در حوادث ناشی از کار در سه حوزه پیشگیری، توان‌بخشی و جبران خسارت پرداخته شود. همچنین با شرح کوتاهی از حادثه معدن زغال‌سنگ معدن‌جوی طبس، به مهم‌ترین عوامل ایجاد آن و همچنین راهکارهایی برای پیشگیری از رخداد حوادث مشابه، اشاره شده است.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، مهم‌ترین عوامل ایجاد حادثه در این معدن فقدان سیستم مانیتورینگ و گازسنجی خودکار در معدن و عدم انجام عملیات گاززدایی و ناکارآمدی ساختار بازرسی از معدن ذکر شده است.

در بخش یافته‌های کلیدی هم بیان شده که بنابر گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال ۱۴۰۰، حوادث معدن در ایران ۲.۳ % کل حوادث ناشی از کار در این سال را تشکیل می‌دهد و از مجموع ۴۵۵ مورد فوت ناشی از حوادث کار، حدود ۸% (۳۵ نفر) مربوط به حوادث معدن بوده است.

در ادامه این گزارش با تأکید بر این نکته که در سال۱۴۰۰ ۲۷۰ مورد معدن در کشور دچار حادثه شده‌اند و مجموعاً ۱، ۴۴۶ نفر از کارکنان آن‌ها دچار حادثه شده‌اند، توضیح داده شده که استهلاک دستگاه‌های ایمنی و فنی استخراج معادن، روش‌های سنتی و غیرمکانیزه استخراج و افزایش عمق بهره‌برداری معادن در سال‌های گذشته، بالقوه قابلیت بروز و تشدید این دسته از حوادث را افزایش داده است.

در بخش دیگری از این گزارش گفته شده که از میان مجموعه حوادثی که در معادن رقم خورده، تعداد حوادث در معادن زغال‌سنگ در سال ۱۴۰۰ با ۳۶۸ مورد حادثه رتبه دوم پرحادثه‌ترین معادن را به‌دست آورده است. بنابراین معادن زغال‌سنگ در سالیان اخیر جزو پرحادثه‌ترین معادن از نظر تعداد حوادث به‌ حساب می‌آید.

همچنین ۲۵.۴ درصد از افراد آسیب‌دیده در معادن در حال بهره‌برداری کشور مربوط به معادن زغال‌سنگ بوده، اما به‌رغم حادثه‌خیز بودن معادن نسبت به سایر صنایع، در سال ۱۴۰۱ به‌طور متوسط از هر معدن ۱.۸ بار بازرسی انجام شده‌ است.

در جمع‌بندی این بخش بیان شده که در موضوع بازرسی عملکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بعد کمّی و کیفی دارای ضعف‌هایی است.

در این گزارش همچنین اشاره شده که در راستای حمایت از افراد در زمان بروز حوادث ناشی از کار و بیماری؛ پیشگیری، توان‌بخشی و جبران خسارت سه هدفی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

در ادامه این گزارش تصریح شده که در مورد پیشگیری قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری و نظارت و بازرسی اصولی باید مورد توجه قرار گیرد. در مورد خدمات توان‌بخشی نیز طبق ماده (۷۰) قانون تأمین اجتماعی ارائه مزایای ازکارافتادگی به بیمه‌شدگانی که غیرقابل علاج تشخیص داده شوند، منوط به انجام خدمات توان‌بخشی شده‌ است. بااین‌حال به‌نظر می‌رسد توجه به حوزه توان‌بخشی باید در دستور کار قرار گیرد.

درخصوص جبران خسارت نیز حمایت‌های تأمین اجتماعی در ایران در زمان حادثه ناشی از کار به‌طور خاص عبارتند از: مستمری ازکارافتادگی کلی ناشی از کار، مستمری ازکارافتادگی جزئی ناشی از کار، غرامت مقطوع نقص عضو و همچنین مستمری بازماندگی در صورت مرگ در پی حادثه ناشی از کار.

در این گزارش راهکارهایی هم به سیاست‌گذاران ارائه شده است. در توضیح این راهکار بیان شده که آموزش سلامت کار و تقویت دانش و مهارت‌های ایمنی کارگران، کارفرمایان و بازرسان، تأمین، نوسازی و استانداردسازی دستگاه‌ها و تجهیزات استخراج و ایمنی معادن، اصلاح ساختار نظارت و بازرسی بر ایمنی کارگاه‌ها و معادن کشور، ضرورت بازنگری، تفکیک و اولویت‌بندی در آیین‌نامه ایمنی معادن و اصلاح قوانین بازرسی و مسئولیت‌های حقوقی بازرسان از جمله پیشنهادهایی است که باید اعمال شود.