به گزارش آتیه آنلاین، آمارها نشان می‌دهد که در قاره آفریقا، نزدیک به ۹۳ درصد از نیروی کار در معرض گرمای شدید قرار دارند. در شبه جزیره عربستان نیز بیش از ۸۳ درصد از کارگران با گرمای بیش از حد مواجه هستند. همچنین در اروپا و آسیای مرکزی، خطر گرمای شدید کارگران سریع‌تر از هر جای دیگری در جهان در حال افزایش است و از سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۷ درصد افزایش یافته است.

موسسه ملی بهداشت و ایمنی کار ایالات ‌متحده آمریکا، کارگرانی را که بیشتر در معرض خطر گرمای بیش از حد هستند را شامل آتش‌نشانان، کارگران نانوایی، کشاورزان، کارگران ساختمانی، معدنچیان، کارگران اتاق دیگ بخار، کارگران کارخانه و سایر افراد شناسایی می‌کند.

در گزارشی از سازمان بین‌المللی کار آمده که استرس گرمایی «قاتل نامرئی» است و می‌تواند با تاثیرگذاری بر کارگران منجر به بیماری‌هایی مانند گرمازدگی و حتی مرگ شود. در بلندمدت، کارگران به بیماری‌های مزمن جدی و ناتوان‌کننده مبتلا می‌شوند که بر سیستم‌های قلبی عروقی و تنفسی و همچنین کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد. سازمان بین‌المللی کار اعلام کرده ۲۶.۲ میلیون نفر به دلیل استرس گرمایی در محل کار با بیماری مزمن کلیوی زندگی می‌کنند.

در کشور ما نیز گرمازدگی و بروز مشکلات جسمانی برای نیروی کار در هوای بسیار گرم، یکی از معضلات رایج در تابستان هر سال است که امسال به دلیل گرمای بی‌سابقه، تشدید شده است. گرمازدگی در بدترین حالت می‌تواند به مرگ کارگر بینجامد؛ برای نمونه در روزهای میانی مرداد، یکی از نیروهای پالایشگاه اول مجتمع گاز پارس جنوبی در اثر گرمازدگی جان خود را از دست داد. این کارگر که ساعت‌های طولانی روی تجهیزات تعمیرات پالایشگاهی مشغول به کار بود، ابتدا دچار گرمازدگی و کاهش سطح هوشیاری شد و در نهایت پس از انتقال به بیمارستان محلی جان خود را از دست داد.

در گزارش سازمان جهانی کار در سال ۲۰۱۹ آمده است: «اگر دما به بالای ۳۵ درجه برسد، عملکرد و توانایی‌های فیزیکی کارگر را محدود می‌کند و اگر به بالای ۳۹ درجه برسد، می‌تواند به خستگی ناشی از گرما به‌ طور مداوم و در نهایت «مرگ کارگر» ختم شود. وقتی دما افزایش پیدا می‌کند، چیزی که اتفاق می‌افتد این است که بدن نمی‌تواند این گرمای اضافه را تحمل کند؛ چیزی که آن را با نام استرس گرمایی یا فشار گرما می‌شناسند».

براساس محاسبات سازمان جهانی کار، ضررهای اقتصادی ناشی از افزایش دما در حال رشد است. در سال ۱۹۹۵ استرس گرمایی چیزی در حدود ۲۸۰ بیلیون دلار ضرر اقتصادی زده است. پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال ۲۰۳۰ تا ۴/۲ تریلیون دلار افزایش خواهد یافت. بیشتر این زیان‌ها در کشورهای با درآمد کم اتفاق خواهد افتاد.

در بیشتر پروژه‌های نفت و گاز کشور که در جنوب واقع هستند، استرس گرمایی یا فشار گرما، یک عارضه بسیار متداول است؛ کارگرانی که در سایر نقاط کشور در فضای آزاد و در پروژه‌های شهری مشغول به کار هستند نیز در معرض تجربه‌های مشابه قرار دارند.

در این شرایط، وظیفه کارفرما چیست؛ چطور می‌توان از آسیب‌های وارده به کارگران در اثر گرمازدگی اجتناب کرد.

«شهرام غریب» کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار در پاسخ به این سوالات به «آتیه آنلاین» گفت: گرمازدگی یک حادثه کار بسیار متداول است و باید مانند حادثه کار با آن مواجه شد. اگر واقع‌بینانه به ماجرا نگاه کنیم خواهیم دید که ما نمی‌توانیم کار را به خاطر گرما در کشورهایی با موقعیت جغرافیایی مثل ایران تعطیل کنیم. اما می‌توان با دستورالعمل‌های خاص کار در ماه‌های گرم را به ساعات خنک‌تر یا به شیفت‌های شب منتقل کرد.

او با بیان اینکه در مسأله گرما باید به راه‌حل‌های کنترلی اندیشید، ادامه داد: در گرما باید شیفت‌های کاری کاهش یابد؛ ضمن اینکه آمادگی نفرات برای کار در گرما بسیار مهم است؛ سلامتی کارگران باید مرتباً چک شود و نیروهای دارای مشکلات جسمی یا سن بالا از قرار گرفتن در هوای آزاد و در معرض نور خورشید منع شوند.

به گفته غریب، تجهیزات و امکانات مورد نیاز کارگران باید در دسترس آن‌ها قرار بگیرد از جمله آب، آب‌لیمو و تجهیزات خنک‌کننده و در مواردی دوش‌های آب سرد.

او همچنین تأکید کرد: هرچند تعطیلی کار در تابستان در بسیاری از پروژه‌ها از جمله پروژه‌های نفت و گاز کشور ممکن نیست اما با اعمال کنترل، نظارت و تجهیز، می‌توان آسیب‌های ناشی از گرمازدگی را به حداقل رساند.

سازمان بین‌المللی کار اعلام کرده است که اقدامات ساده و موثری برای کاهش خطرات گرمای بیش از حد در محل کار مانند اطمینان از آبرسانی کافی و ایجاد مناطق استراحت خنک و سایه دار وجود دارد.

این سازمان کارفرمایان و نهادهای نظارتی را مسئول تامین این امکانات دانسته است؛ این در حالی است که ماده ۸۵ قانون کار نیز تبعیت از دستورالعمل‌های بهداشتی را وظیفه‌ کارفرمایان می‌داند. این ماده قانونی می‌گوید «برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری حرفه‌ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌شود، برای‌کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است» اما به گفته شهرام غریب، در برخی کارگاه‌های پیمانکاری این ضوابط و دستورالعمل‌ها رعایت نمی‌شود یا در این زمینه اهمال صورت می‌گیرد و از قضا در همین کارگاه‌ها است که جان کارگران در گرمای شدید تابستان در معرض خطر قرار می‌گیرد.