به گزارش آتیه آنلاین، تعداد معادن زغال‌سنگ فعال کشور به عدد ۱۰۰ می‌رسد که این معادن به طور مستقیم، اشتغال ۱۴ هزار نفر را تامین می‌کنند. این رقم به طور تقریبی ۱۱ درصد از سهم اشتغال معادن کشور را شامل می‌شود. میزان ذخایر قطعی زغال‌سنگ در کشور در حال حاضر حدود ۱.۱۳ میلیارد تن شامل ۸۷۰ میلیون تن «کک شو» و بقیه حرارتی برآورد می‌شود. اما مسأله اینجا است که ۹۵ درصد از معادن ذغال‌سنگ کشور به شیوه‌ای سنتی اداره می‌شوند، به عبارت صحیح‌تر، از ۱۰۰ معدن زغال‌سنگ کشور، ۹۵ معدن سنتی و تنها ۵ معدن، مکانیزه و صنعتی هستند.

براساس آمارهای رسمی، ۵ معدن مکانیزه زغال‌سنگ در کشور وجود دارد اما ۱۰ آبان ماه، یک ماه و چند روز بعد از حادثه دلخراش معدنجوی طبس که منجر به فوت ۵۳ کارگر شد،

«داریوش افتخاری» رئیس خانه معدن استان خراسان جنوبی در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی، آماری متفاوت از معادن مکانیزه کشور اعلام کرد. او با بیان اینکه ۱۰۱ معدن زغال سنگ در کشور وجود دارد، بیان کرد: از این تعداد تنها یک معدن آن هم در طبس مکانیزه است و سایر معادن به صورت سنتی فعالیت می‌کنند. سال ۹۶ رئیس خانه معدن کشور طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که وضعیت معادن زغال‌سنگی کشور به لحاظ گاز خیزی و خطر انفجار بحرانی است و این هشدار داده شده است.

رئیس خانه معدن استان خراسان جنوبی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم این معادن را از حالت سنتی خارج کنیم باید هزینه کنیم، گفت: هزینه در صورتی جواب می‌دهد که معدن سود اقتصادی داشته باشد ولی چون معادن ما سود اقتصادی ندارند نمی‌شود در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد چون قیمت فروش زغال‌سنگ در کشور از فولاد و به صورت دستوری تعیین می‌شود.

به گفته افتخاری، مکانیزه کردن کامل معادن زغال‌سنگ کشور و خرید تجهیزات ایمنی، بیش از ۲۰ میلیون دلار بودجه می‌خواهد که در نتیجه بدون تامین اعتبار از سوی دولت ممکن نیست.

در هر حال، باید بپذیریم اکثریت قریب به اتفاق معادن کشور، سنتی اداره می‌شوند به این معنا که آماده‌سازی، بهره‌برداری و استخراج به صورت دستی و سنتی است؛ از قضا بررسی‌های ایمنی مثلاً گازسنجی نیز به شیوه‌ای سنتی انجام می‌شود. در معادن زغال‌سنگ مکانیزه، استخراج و برداشت، با دستگاه‌های مکانیزه است، علاوه بر این گازسنجی، هشدار مرکزی و اعلام خطر نیز مکانیزه است و از گازسنج‌های دستی استفاده نمی‌شود؛ ضمن اینکه این معادن مجهز به سیستم مانیتورینگ مرکزی هستند.

پیگیری‌ها نشان می‌دهد که تنها معدن زغال‌سنگ کاملاً مکانیزه در کشور، معدن پرورده یک طبس است؛ «علی مقدسی‌زاده» رئیس کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان خراسان جنوبی که خود کارگر این معدن است؛ در رابطه با تفاوت‌های این واحد معدنی با معادن همجوار از جمله پرورده ۳ که معدنجو در آنجا واقع شده، به آتیه آنلاین گفت: معادن مکانیزه به سیستم مانیتورینگ و گازسنجی هوشمند متصل‌اند و درنتیجه اعلان خطر در آن‌ها راحت‌تر صورت می‌گیرد و نرخ حوادث کار به حداقل یا حتی به صفر می‌رسد.

او ادامه داد: معادن زغال‌سنگ کشور باید مکانیزه شوند اما خرید تجهیزات مورد نیاز به بودجه زیادی نیاز دارد که عموم کارفرمایان بخش خصوصی، تامین آن را تقبل نمی‌کنند.

به گفته مقدسی‌زاده، در معدنجوی طبس، سیستم گازسنجی به صورت دستی و سنتی انجام می‌شده، سنسور هوشمند نداشته‌اند و گویا در روز حادثه در ۳۱ شهریورماه، گازسنج‌های دستی از شدت تراکم گاز از کار افتاده بودند ضمن اینکه به دلیل نبود سیستم مانیتورینگ مرکزی، نتوانستند به کارگران اعلان خطر دهند و در نتیجه کارگران دو بلوک B و C در حادثه انتشار گاز متان گرفتار شدند و بیشتر آن‌ها جان باختند.

بعد از حادثه معدنجوی طبس، «احمد میدری» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: «استانداردهای ایمنی معادن بازنگری خواهد شد و مکانیزه کردن معادن به عنوان یکی از رویکردهای کاهش مخاطرات و ارتقای استانداردهای ایمنی در معادن، مورد اهتمام جدی وزارتخانه قرار خواهد گرفت». در پی دستور وزیر کار، مقرر شد کمیته‌ای تخصصی به منظور بررسی استانداردهای ایمنی معادن در ایران و بازنگری موارد غیرکارآمد تشکیل شود.

بدون شک مکانیزه‌سازی معادن سنتی ذغال‌سنگ کشور و تامین تجهیزات به‌روز ایمنی، نرخ حوادث مرگبار را کاهش می‌دهد و از مرگ و میر کارگران جلوگیری می‌کند. آمارها نشان می‌دهد تنها در نیمه اول سال ۱۴۰۳ و قبل از بروز حادثه معدنجو، ۱۲ حادثه مختلف در معادن کشور رخ داده که این حوادث در مجموع منجر به فوت بیش از ۴۴ کارگر شده است؛ ۸۰ درصد این حوادث نیز در معادن بخش خصوصی اتفاق افتاده است. با این حساب باید بپذیریم، مکانیزه کردن این واحدهای معدنی و تأمین ایمنی آن‌ها تنها با حمایت‌های دولت امکان‌پذیر می‌شود؛ دولت پای کار نیاید، بخش خصوصی توان واردات تجهیزات میلیون‌ها دلاری را ندارد.