اهمیت بهداشت محیط بیمارستان در سلامت افراد جامعه ما را بر آن داشت تا گفتگویی داشته باشیم با مهندس محسن فرهادی، معاون مرکز سلامت محیط‌کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در ادامه می‌خوانید.

لطفا بفرمایید کنترل بهداشت محیط در بیمارستان‌ها چگونه انجام می‌شود؟

در بیمارستان‌ها واحدهای نظارتی مختلف در حال فعالیت هستند و یکی از مهمترین کارهای آنان کنترل رعایت بهداشت محیط در بیمارستان‌ها و موسسات پزشکی است. در بیمارستان‌ها یک کارشناس بهداشت محیط به طورمستقل و مستمر وجود دارد که نظارت اولیه را بر روی رعایت بهداشت که عمدتا شامل کنترل آب، فاضلاب، پسماند تولیدی و پسماند بیمارستانی، رعایت بهداشت محیط در بخش‌ها، آزمایشگاه‌ها، رادیولوژی، اتاق عمل و تمام واحدهایی است که مشغول ارائه خدمات به بیماران هستند را انجام می دهد. سطح بعدی کارشناس بهداشت محیط مستقر در مرکز جامع خدمات سلامت است که نظارت بیرونی دارد. در واقع قدم اولیه که شامل نظارت درونی و در واقع خود کنترلی است که توسط خود بیمارستان انجام می‌شود.

آیا وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نظارتی برکار این کارشناسان دارد ؟

بله برای اینکه مامتوجه شویم که آیا این نظارت ها صحیح انجام می شود یا خیر. بازرس بهداشت محیط ما که دولتی است وارد بیمارستان می شود ودر دوره های مختلف بازدید هایی را انجام می دهد. معمولا بواسطه کمبود نیرو و حجم کار سعی می کنیم در هر فصلی یک بار چک کنترل تصادفی در بیمارستان ها انجام شود. شبکه بهداشت ودرمان شهرستان هم نظارت مستقیم و تصادفی بربهداشت محیط بیمارستان دارد و بر کار بازرس خودش هم کنترل نظارتی اعمال می کند و در نهایت معاونت بهداشت است که از طریق استان انجام می شود و علاوه بر نظارت های دوره ای ، نظارتهای تیم منتخب که متشکل از بازرسان در تیم اعتبار بخشی حوزه درمان هستند که در واقع بیمارستان را از نظر پاس کردن سنجه های مرتبط با بهداشت محیط رتبه بندی های می کنند . آخرین نظارت هم که بر عهده اداره سلامت محیط و کار بیمارستان های وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است که طبیعتا نظارت های دوره ای ما به یک علت خاصی است که می تواند در سطح هر استان و شهرستان و همچنین مراکز خدمات جامع اعمال شود.

ممکن است در مورد مراحل کنترل بهداشت محیط در بیمارستان توضیحاتی بفرمایید؟

طبیعتا بیمارستان باید طوری خدمات به بیمار ارائه کند که بیمار تنها عامل بیماری خودش را درمان کند و بر اثر مراجعه به بیمارستان و گرفتن خدمات بستری یا جراحی مبتلا به بیماری عفونی نشود. برای اینکه از سرایت بیماری عفونی جلوگیری شود یکی از ارکان اساسی، رعایت بهداشت محیط در بیمارستان‌ها است. همکاران ما بدون اینکه مردم در جریان باشند کنترل‌های زیادی را در این مورد انجام می‌دهند که شامل کنترل آب شبکه بیمارستان است به طوریکه آب سالم باید وجود داشته باشد چه برای درمان و چه برای کسانی که به عنوان بیمار یا ارباب‌رجوع مراجعه می‌کنند. این کنترل شامل کلر زنی و کنترل وضعیت میکروبی و شیمیایی آب است. به طور مرتب هم شبکه آب باید کنترل شود. فاضلاب تولیدی باید به سیستم فاضلاب شهری وصل باشد یا خود بیمارستان فاضلاب اختصاصی داشته باشد که باید بر اساس استانداردهای لازم انجام شود. فضاهای بهداشت محیط از سطوح گرفته تا تخت‌های بیمارستانی مدام باید مورد کنترل قرار بگیرد. ما از دوران کرونا هم یاد گرفته‌ایم مردم وقتی به بیمارستان مراجعه می‌کنند باید بدانند برخی از سطوح به‌ویژه در بخش‌های که بیمار عفونی و یا بیماری که مشکل تنفسی دارد آلوده است و ممکن است بیماری به‌راحتی به دیگران منتقل شود. از اینرو باید رعایت بهداشت شخصی را کنند. بیمارستان باید از نظر تهویه هوا هم کنترل شود. علاوه بر تهویه‌ایی که در اتاق عمل وجود دارد و فیلترهایی که برای بوی اتاق عمل یا بخش‌های عفونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هوای تازه باید از طریق صنعتی وارد بیمارستان شود چون بیمارستان جایی است که نمی‌توان در و پنجره‌هایش را همیشه باز بگذارند تا تهویه هوا انجام شود. کنترل بعدی که باید در بهداشت محیط انجام شود بهداشت مواد غذایی برای بیماران و همراهان آنان است. برای عموم مردم هم رستوران و کافی شاپ‌هایی وجود دارند که سلامت غذاهایشان تحت کنترل ما است. خصوصا آشپزخانه مرکزی بیمارستان که هم از نظر تهیه مواد اولیه و هم سلامت مواد غذایی که بدست بیمار یا همراه او می‌رسد بازرسی می‌شود. سطوح خصوصا جاهایی که بیماران تردد می‌کنند مدام باید ضد عفونی و گندزدایی و نمونه‌برداری شود.

بیماران چگونه باید بهداشت محیط فردی را رعایت کنند؟

کسی که بیمار می‌شود اختیاری از خودش ندارد طبیعتا برای رعایت سلامت بیمار از نظر بهداشت محیط تیم خدمات‌دهنده که شامل پرسنل بیمارستان هستند باید بهداشت سلامت فرد را با سرویس‌های بهداشتی تمیز و ضد عفونی شده، تعویض ملحفه، لحاف‌ها و بالش‌هایی که باید برای هر بیمار عوض شود انجام می‌دهند. اگر رختشورخانه در بیمارستان وجود دارد البسه باید خوب شسته شود و در صورتی که عفونی باشد باید در رختشورخانه عفونی شسته و ضدعفونی شود. همراهان بیمار و یا کسانی که برای ملاقات به بیمارستان می‌روند باید مراقب باشند دست‌هایشان را خوب بشویند و زمانی که می‌خواهند به عیادت بیمار ناتوانی بروند باید حتما از سلامت خودشان مطمئن داشته باشند زیرا که او آسیب‌پذیر است. کماکان ما بیماری‌های تنفسی حتی کرونا و آنفلونزا را داریم اگر به بیمارستان و مراکز درمانی می‌روید و احساس می‌کنید شلوغ است و ممکن است مدت طولانی درآنجا باشید کماکان از ماسک استفاده کنید.

مدیریت صحیح پسماندها در بیمارستان چگونه باید باشد؟

یکی از ارکان مهم بهداشت بیمارستان‌ها مدیریت صحیح پسماند است و متولیان امر که پرستاران، سایر پرسنل و کارکنان آزمایشگاه هستند که این پسماندها را ایجاد می‌کنند. آنها باید دقت کنند که تفکیک پسماند به دقت صورت بگیرد. پسماندهای عفونی از غیرعفونی جدا و در ظروف مخصوص خود قرار بگیرد. این کار نه تنها در اقتصاد سلامت هزینه‌هایشان را کاهش می‌دهد بلکه بار بیماری‌های ناشی از آن را هم کم می‌کند و از آلوده‌شدن محیط بیمارستان جلوگیری می‌کند.