دکتر محمد زهرایی در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین با بیان اینکه استخوان‌ها بافت‌های سفت و خشن هستند، افزود: در ناحیه‌ای که مفصل وجود دارد، در سطح استخوان، روکش سفت و صیقلی به نام غضروف وجود دارد که سبب می‌شود استخوان بتواند به طور روان و بدون درد حرکت کند.

وی اظهار کرد: بنابر عللی غضروف‌ها شروع به تحلیل رفتن یا تخریب شدن می‌کنند و کاهش غضروف سبب می‌شود که حرکت مفصل روانی خود را از دست بدهد و با درد همراه شود که به این عارضه، ‌ استئوآرتریت یا سائیدگی مفصل یا آرتروز گفته می‌شود.

جراح استخوان و مفاصل با اشاره به علل تخریب یا کاهش غضروف، گفت: یک دسته از علت‌ها، مکانیکال است؛ براین اساس، فشارهایی که وارد مفصل می‌شود، بیش از توان تحمل بوده و این فشارهای غیرطبیعی سبب می‌شود تا غضروف تخریب شود.

زهرایی تصریح کرد: همچنین فشارهای غیرقرینه نیز تغذیه غضروف را مختل کرده و به تدریج غضروف مختل می‌شود. برای مثال، در مواردی مانند پای پرانتزی که در قسمتی از زانو فشار وارد می‌شود، انحراف ستون فقرات، گودی کمر و خم شدن گردن به طور مکرر، فشارها زیادی بر مفاصل وارد می‌شود که می‌تواند منجر به تحلیل و تخریب غضروف مفصل شود.

وی ادامه داد: یکی دیگر از علل مکانیکال، ایجاد شکستگی در ناحیه مفصل است که براساس شدت آسیب تخریب مفصل را در پی خواهد داشت و چنانچه ترمیم نشود، منجر به آرتروز می‌شود. این شکستگی اگر در نواحی زانو، هیپ، مچ پا، مچ دست و شانه رخ دهد امکان تخریب غضروف وجود دارد.

متخصص ارتوپدی عنوان کرد: یکی دیگر از عوامل مکانیکی منجر به آسیب غضروف، مربوط به مشکلات مادرزادی است و برای مثال ممکن است کسی به طور مادرزاد، دارای دفورمیتی (تغییرشکل) در مفصل، دفورمیتی مچ پا یا سایر نواحی مفصل باشد که منجر به ایجاد فشارهای غیرعادی در مفصل شده و در نهایت سبب تخریب غضروف مفصلی می‌شود.

عوامل التهابی ایجاد آرتروز

زهرایی افزود: دسته دیگر به وجود آورنده مشکلات غضروف، مربوط به عوامل التهابی است؛ در برخی از مواقع مفصل دچار ورم و التهاب می‌شود که این نیز می‌تواند تغذیه غضروف را مختل کرده و در درازمدت سائیدگی مفصل را به وجود آورد.

وی اظهار کرد: بیماری التهابی مفصل که روماتیسم مفصل نامیده می‌شود، نوعی بیماری خودایمنی است که منجر به اختلال تغذیه غضروف مفصلی شده و غضروف شروع به تخریب می‌کند.

جراح استخوان و مفاصل گفت: در برخی از موارد، ‌ التهاب مفصل ناشی از روماتیسم نیست؛ برخی از افراد ممکن است از سنین پایین دچار مشکلات خشکی مفصل در نواحی کمر، زانو، انگشت‌های دست و ... شوند که ناشی از روماتیسم نیست؛ اما زمینه التهاب مفصلی محسوب می‌شود و در اثر عواملی مانند سرما، رطوبت و کار زیاد وضعیت مفاصل آن‌ها بدتر می‌شود. این عارضه بسیار شایع بوده و از سنین جوانی افراد را درگیر می‌کند.

زهرایی تصریح کرد: در مجموع می‌توان گفت، عوامل مکانیکال ایجاد مشکلات مفصلی و عوامل التهابی می‌تواند تشدید کننده هم باشد؛ به این معنا که اگر غضروف مفصل به علت عوامل مکانیکال تخریب شود، یک علت التهابی به آن اضافه می‌شود و این علت التهابی سبب تخریب بیش از حد غضروف شده و باز هم علت مکانیکال به آن اضافه می‌شود. این دو وضعیت ممکن است ابتدا به تنهایی منجر به آسیب‌های غضروف شود؛ اما بعد هردو حالت، منجر به پیشرفت بیماری می‌شود.

روش‌های درمان آرتروز

وی با اشاره به شیوه‌های درمان بیماری آرترزو، ادامه داد: اساس درمان آرتروز با علل مکانیکال، در قدم نخست، برداشته شدن فشار از روی مفصل است؛ برای این منظور باید مواردی رعایت شود؛ برای مثال از دوزانو نشستن در مشکلات زانویی یا خم و راست شدن در مشکلات کمردرد و گردن خود داری شود.

متخصص ارتوپدی عنوان کرد: در مرحله بعد لازم است عضلات اطراف مفصل قوی شود؛ برای این کار انجام حرکات ورزشی مناسب برای قوی کردن عضلات زانو، کمر و ورزش‌های سلامت ستون فقرات می‌تواند مفید واقع شود.

زهرایی افزود: سوم اینکه اگر انحرافی در کنار مفصل وجود دارد، باید با جراحی اصلاح شود؛ به این معنا که اگر در ناحیه زانو پارگی رباط و مینیسک ایجاد شده است لازم است ترمیم شود و در مجموع می‌توان گفت؛ مشکلات مکانیکی و فشار غیرعادی بر مفصل باید جبران شود.

وی با اشاره به درمان‌های آرتروز ناشی از عوامل التهابی، اظهار کرد: برای درمان مشکلات آرتروز ناشی از عوامل التهابی، داروهای ضد التهاب وجود دارد که ضمن بهتر شدن تغذیه غضروف، سبب ترمیم بافت، کاهش التهاب و ترمیم در مفصل می‌شود.

جراح استخوان و مفاصل گفت: اما مسئله این است؛ غضروفی که از بین رفته، بسیار سخت قابل ترمیم می‌شود و برخلاف استخوان که امکان ساخت و پیوند آن وجود دارد، ترمیم غضروف بسیار مشکل است و برای همین، مفصل‌هایی که از بین می‌رود باید تعویض شود و بسیاری از جراحی‌های تعویض مفصل زانو، لگن و سایر مفاصل برای این منظور انجام می‌شود. برای درمان مفاصل کوچک می‌توان مفصل را خشک کرد و از بین برد و استخوان دو طرف را به هم متصل کرد.

زهرایی درخصوص درمان‌های دارویی غضروف، تصریح کرد: یک سری از داروهای غضروف‌ساز وجود دارد که باید گفت معجزه نمی‌کند؛ اما داروهای مناسبی است به شرط اینکه امکان ترمیم مفصل وجود داشته باشد تا از داروی غضروف‌ساز کمک گرفته شود. برای این اقدام ابتدا باید مسائل مکانیکال به وجود آورنده آرتزور اصلاح شود؛ التهاب آن نیز از بین برود و سپس داروی غضروف‌ساز استفاده شود و تا زمانی که این عوامل برداشته نشود، دارو کمکی نمی‌کند.

شیوه‌های نوین ترمیم غضروف

وی با اشاره به روش‌های نوین درمان غضروف، ادامه داد: اخیرا ازفاکتورهای رشد پلاکتی برای مشکلات آرتروز استفاده می‌شود؛ به این معنا که از خون فرد پلاکت گرفته می‌شود و از پلاکت‌ها، فاکتور رشد انتخاب شده و وارد مفصل می‌شود. این روش همانند PRP که در قدیم انجام می‌شد، با شیوه‌های جدید اجرا شده و می‌تواند مقداری ترمیم در مفاصل ایجاد کند.

روش‌های پیشگیری از آرتروز

جراح استخوان و مفاصل زمینه‌های پیشگیری از آسیب‌های غضروف را در وحله نخست، برطرف کردن عوامل مکانیکال به وجود آورنده آسیب عنوان کرد و افزود: ابتدا باید فشارهای وارد آمده بر نواحی غضروف برداشته شود. همچنین انحرافات ایجاد شده در اطراف مفصل باید اصلاح شود و قوی کردن عضلات اطراف مفاصل نیز مهم است و برای مشکلات مفاصل ناشی از التهابات نیز می‌توان با مصرف دارو از پیشرفت بیماری پیشگیری کرد.

پوشش بیمه‌ای درمان‌های آرتروز

زهرایی با اشاره به پوشش بیمه‌ای هزینه‌های درمان مشکلات آرتروز، عنوان کرد: درحال حاضر داروهای غضروف‌ساز تحت پوشش بیمه قرار ندارد؛ اما داروهای ضدالتهاب و داروهای معمول این بیماری تحت پوشش بیمه قرار دارد. همچنین خدماتی مانند فیزیوتراپی و خدمات جراحی نیز از پوشش بیمه برخوردار است.