روماتیسم مفصلی چیست و علل به وجود آمدن آن کدام است؟

روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی مزمن با منشاء اتوایمیون (خودایمنی) است که به طور خاص مفاصل بدن را درگیر می‌سازد. در این بیماری مفاصل متورم و دچار التهاب و درد می‌شود. علل دقیق روماتیسم مفصلی ناشناخته ‌است اما آنچه مشخص است اختلالی در ایمنی سلول و ایمنی عمومی بدن وجود دارد؛ به شکلی که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های خودی حمله می‌کند. در گذشته‌های دور تصور می‌شد فقط افرادی که در نقاط مرطوب زندگی می‌کنند، دچار عوارض روماتیسم می‌شوند، اما امروزه ثابت شده در همه جا، این بیماری دیده می‌شود. بر اساس بررسی‌های علمی، بیش از ۱۰۰ نوع بیماری روماتیسمی با علائم متفاوت در دنیا به ثبت رسیده است. دلایل ابتلا به رماتیسم مفصلی عبارتند از: عامل ژنتیک و سابقه خانوادگی، جنسیت که بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود، سن (افرادی که در بازه سنی بین ۴۰ تا ۶۰ سال قرار دارند بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند)، افزایش وزن، کم‌تحرکی، مصرف دخانیات و محیط (وجود مواد شیمیایی سمی یا عفونت در محیطی که فرد در آن قرار دارد).

بیماری‌ روماتیسم مفصلی دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

این بیماری‌ براساس محل و نوع درگیری بافت یا ارگان‌های بدن، نام‌ها و علائم متفاوتی دارند. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن که دچار اختلال عملکردی شده، به سلول‌های خودی در غشای مفصلی حمله می‌کند و باعث التهاب در آن می‌شود. غشای مفصلی در این حالت تحریک و ضخیم می‌شود و مایع مفصلی غیرطبیعی تولید می‌کند که نتیجه همه این اختلالات، تورم و درد مفاصل است. از ‏مهم‌ترین علائم روماتیسم مفصلی می‌توان به درد در مفصل، التهاب، تب و قرمزی مفصل، سختی مفصل به‌ویژه هنگام صبح، خستگی و کمبود انرژی، کم‌اشتهایی، کاهش وزن، دمای بالای بدن یا تب، تعرق، چشم‌های خشک در نتیجه التهاب و درد قفسه سینه در نتیجه التهاب. این بیماری می‌تواند هر مفصلی را در بدن درگیر کند؛ حتی مفاصل کوچک دست و پا. هر دو سمت بدن معمولاً با هم درگیر می‌شوند، اما همیشه این‌طور نیست.

در این بیماری چه فعالیت‌هایی برای بیماران مفید و چه فعالیت‌هایی مضر است؟

فعالیت‌هایی که فشار ناگهانی روی مفصل درگیر وارد می‌کند مانند دویدن و بازی تنیس علائم مفصلی را بدتر و التهاب و تورم آن را بیشتر می‌کند. فعالیت‌های کمک ‌کننده شامل ورزش‌هایی است که عضلات جلو و ران را تقویت می‌کند که در نتیجه مفاصل زانو و ران محافظت می‌شوند. در صورتی که مفاصل شما آنچنان آسیب دیده و یا دردناک هستند که به شما اجازه نمی‌دهند فعالیت‌هایی چون راه رفتن را انجام دهید، شنا کردن یا ورزش‌های آبی انتخاب بهتری برای فعال نگاه داشتن شما است.

چگونه خشکی و درد مفصل را کاهش دهیم؟

بسیاری از افراد که بیماری‌های مفصلی دارند، پس از مدتی به دلیل خشکی مفصل از استراحت و یا نشستن به مدت طولانی شکایت دارند؛ به ویژه هنگامی که بیش از نشستن به طور فعال از مفاصل درگیر خود کار کشیده باشند. بیشتر بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی از خشکی پس از استراحت شکایت دارند. این موارد از علائم شایع مشکلات مفصلی است. اگر لازم است برای مدت طولانی بنشینید، وضعیت نشستن و قرارگیری خود را چنان تنظیم کنید تا از این خشکی پیشگیری شود، وضعیت دستان خود را تغییر دهید و پاهای خود را بکشید. این حرکات ملایم ممکن است در کاهش خشکی مؤثر باشد. خشکی مفاصل در شرایطی که طی چندین روز به طور مکرر از مفصل استفاده شود، افزایش خواهد یافت.

چه درمان‌هایی برای کاهش درد مفصل مؤثر است؟

در حال حاضر داروهایی زیادی برای درد مفصل التهابی وجود دارد که بیشتر انها بی‌خطرند و به خوبی تحمل می‌شوند اما هیچ دارویی که به طور کامل بدون عوارض جانبی باشد وجود ندارد. اگر علائم بیمار تکرارشونده و مستمر است باید با پزشک خود درباره اینکه چه دارویی و به چه میزانی مفید است، مشورت کنید. در صورتی که درد بیمار گاه و به دنبال فعالیت های خارج از برنامه روزانه و غیرمعمول روی می‌دهد می‌توان از یک یا دو قرص استامینوفن استفاده کرد. برخی از بیماران آسپرین را ترجیح می‌دهند اما اگر علائم بیماری طول کشید و وابسته به فعالیت‌هایی است که فرد در تمام اوقات آن را انجام نمی‌دهد می‌توان از داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی مانند بروفن و ناپروکسن استفاده کرد و در صورتی که علائم بیمار بیشتر طول کشید و شدید بود احتمالاً بیمار درگیری مفصلی شدیدتری دارد و ممکن است به مقدار بیشتری دارو نیاز داشته باشد. یافتن درمان مناسب، مؤثر و کم‌خطر برای دردهای مفصلی التهابی کاری پیچیده است و ممکن است سال‌ها به طول انجامد. این در حالی است که پزشک با توجه به شرایط بیمار بهترین روش درمان را برای او تجویز می‌کند.