فنلاند شاید شادترین کشور جهان باشد، اما یک امتیاز عالی دیگر نیز دارد؛ این کشور بزرگترین مصرف کننده قهوه در جهان است. جمعیت این کشور ۵.۶ میلیون نفر است‌ که بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی قهوه، این جمعیت معادل ۱۲ کیلوگرم یا حدود ۱۵۶۰ فنجان قهوه سرانه در سال آسیاب می‌کنند.

بر اساس گزارش Statista، با توجه به اینکه انتظار می‌رود بازار قهوه در سال ۲۰۲۴ درآمدی معادل ۴۸۷.۵ میلیون دلار داشته باشد، دستگاه‌های برشته‌کننده قهوه کشور فنلاند به راه‌حل‌های خلاقانه برای پاسخگویی به تقاضای بالا روی آورده‌اند. این نوآوری‌ها شامل استفاده از هوش مصنوعی برای تولید مخلوط قهوه است، آزمایشی که شرکت «کافا روستری» Kaffa Roastery مستقر در هلسینکی در هفته‌های اخیر انجام داده است.

این شرکت که سومین شرکت بزرگ قهوه در کشور است، با همکاری یک شرکت مشاوره هوش مصنوعی به نام «الو» Elev، برای ایجاد اولین ترکیب نوشیدنی این شرکت که توسط مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) تولید می‌شود، همکاری کرده است. کارکنان «کافا روستری» یک سری داده‌های مربوط به مزه و طعم را در اختیار مدل‌های زبانی ChatGPT و Copilot قرار دادند و این سوال را از هوش مصنوعی پرسیدند که کدام ترکیب از دانه‌ها آن طعم را تولید می‌کند. جواب هوش مصنوعی ترکیبی از چهار دانه مختلف را به همراه داشت – حرکتی غیرمتعارف در تولید قهوه که به شکل شگفت‌انگیزی موفق بود، چرا که کارکنان کافا بدون ایجاد هیچ تغییری در پیشنهادات هوش مصنوعی محصول جدید را تولید کردند.

«سوانت هامپف»، مدیر عامل و موسس «کافا» می‌گوید: «این آزمایش اولین گام برای دیدن چگونگی تاثیر هوش مصنوعی بر تولیدات ما در آینده است. من فکر می‌کنم هوش مصنوعی در دراز مدت چیزهای زیادی برای ارائه به ما دارد. ما به‌ویژه تحت تأثیر توصیف‌های طعم قهوه‌ای هستیم که ایجاد کرده است».

فنلاند فرهنگ قهوه بسیار قوی‌ای دارد، تا حدی به دلیل موقعیتش در شمال دایره قطب شمال، که روزهای طولانی را گاهی با ۱۹ ساعت نور خورشید در این منطقه ایجاد می‌کند؛ موضوعی که نیاز به جریان ثابت کافئین را برای ساکنان تبدیل به یک عادت روزانه کرده است. برخی از فنلاندی‌ها تا هشت فنجان در روز قهوه می‌نوشند. کافه‌های فنلاند نه تنها مکان‌هایی هستند که محلی‌ها می‌توانند نوشیدنی قهوه بخورند بلکه آنها مرکز خدمات مراقبت از کودکان نیز هستند، موضوعی که مصرف و فرهنگ قهوه را به عنوان نقطه کانونی در فرهنگ فنلاند تقویت می‌کند.

اما علیرغم شور و اشتیاق «کافا» به آزمایش قهوه، عطش اولیه نوشیدنی تولید شده توسط هوش مصنوعی، برای اولین‌ بار در این کشور شمالی شکل نگرفته است. کوکاکولا محصول خود به نام «Y۳۰۰۰» را در ماه سپتامبر عرضه کرد، نوشیدنی‌ای با طعم‌هایی که توسط هوش مصنوعی پیشنهاد شده بود و قرار است شبیه «طعم یک کوکاکولا از آینده» باشد. همچنین کارخانه ساخت نوشیدنی Species X مستقر در کلمبوس نیز در ماه فوریه دو محصول آبجو را به منوی خود اضافه کرد که از ترکیبات نامتعارف (متشکل از آناناس، توت فرنگی و لاکتوز ظریف) ایجاد شده و با کمک هوش مصنوعی تولید شده است.

شمشیر دو لبه تکنولوژی در تولید قهوه

صنعت قهوه فنلاند سال‌هاست که از فناوری‌های نو استقبال کرده است. مرکز تحقیقات فنی VTT فنلاند راهی برای رشد دانه‌های قهوه در آزمایشگاه با خیساندن سلول‌ها در مایعی حاوی آنزیم‌ها و مواد مغذی مورد نیاز برای رشد پیدا کرد. در واقع، تغییرات آب و هوایی، رشد قهوه را در مزارع سخت‌تر کرده است، زیرا گرما در مناطقی سابقا قابل کاشت دانه عربیکا، اکنون برای پرورش این گیاه نامطلوب شده است. سایر گونه‌های قهوه نیز مانند روبوستا می‌توانند در طیف وسیع‌تری از آب و هوا رشد کنند، اما در مقایسه با همتایان خود طعم ملایمی دارند. این صنعت همچنین با آلودگی خاک، جنگل‌زدایی و استفاده از درمان‌های شیمیایی دست و پنجه نرم می‌کند که همگی بر برداشت دانه‌های قهوه تأثیر می‌گذارند.

اما در حالی که مزارع دانه قهوه تنها می‌توانند چند نوع محصول در سال تولید کنند و با مشکلات پردازش پر زحمت محصول دست و پنجه نرم می‌کنند، دانشمندان فنلاندی می‌توانند دانه‌های قهوه تولید شده در آزمایشگاه را در حدود به مرحله برداشت برسانند. با این حال، تکثیر فناوری برای رشد قهوه در آزمایشگاه به این معنی نیست که این دانه‌ها آماده ورود به بازار انبوه هستند.

«هایکو ریشر» رئیس بیوتکنولوژی گیاهی در موسسه VTT و همکارانش در سال ۲۰۲۳ در مجله کشاورزی و شیمی مواد غذایی نوشتند: «اگرچه نمونه‌های قهوه آزماشیگاهی تولید شده دارای چندین ترکیب فعال بوی مشترک با قهوه‌های معمولی بودند، اما عطر و طعم کامل نمونه‌های قهوه سلولی نیازمند تلاش‌های بیشتر برای شباهت نزدیک به قهوه معمولی است».

در نهایت می‌توان گفت قهوه‌ای که در آزمایشگاه تولید می‌شود ممکن است به‌اندازه جایگزین‌های مزرعه‌ای آن خوش‌مزه نباشد، اما صورتی که تغییرات آب و هوایی آن را ضروری کند، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان با ایده استفاده از دانه‌های آن در آینده موافقت کرده‌اند.