تحقیقات نشان می‌دهد به طور متوسط کودکان در روز ۷ ساعت از زمان خود را صرف تماشای صفحه نمایش می‌کنند و تقریباً ۵ ساعت جلوی تلویزیون قرار دارند. این در حالی است که این میزان بیش از زمان توصیه شده توسط آکادمی اطفال است. نتایج برخی مطالعات در کشور نیز نشان می‌دهد ۹۷ درصد از نوجوانان و ۶۶ درصد از کودکان 3 تا 5 سال از موبایل و تبلت استفاده می‌کنند. از نظر پزشکی نیز اعتیاد کودک به استفاده از تکنولوژی باعث آسیب مغزی در او می‌شود، از این رو باید برای درمان آن، اقدامات لازم را به عمل آورد. اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا گفت‌وگویی داشته باشیم با دکتر علی فرجام؛ روانشناس اجتماعی که در پی می‌آید .
در مورد اعتیاد کودکان به استفاده از تکنولوژی توضیح می‌دهید؟
امروزه با رشد تکنولوژی و اینترنت، اعتیاد به اینترنت به یک نگرانی در بین خانواده‌ها تبدل شده است. این در حالی است که استفاده از تکنولوژی‌های جدید شمشیر دولبه است که از طرفی کودکان را خلاق‌تر و آنها را تشویق می‌کند تا فرایند یادگیری را به خوبی طی کنند و از سوی دیگر این موضوع دارای جنبه‌های منفی نیز است که یکی از آنها اعتیاد به مصرف اینترنت است. واقعیت این است والدین باید به کودکان خود مهارت استفاده از تکنولوژی‌های نوین را آموزش دهند و از همه مهمتر از آنها در برابر فضای ناامن اینترنت نیز محافظت کنند. کودکان معتاد به اینترنت اغلب در ابتدا مجذوب بازی‌های آنلاین و در ادامه نیز به استفاده از شبکه‌های اجتماعی مختلف وابسته می‌شوند. بررسی‌های انجام شده در این زمینه در کشور حاکی از آن است 10 تا 20 درصد کودکان به علت اعتیاد به بازی‌های اینترنتی دچار اختلالات رفتاری می‌شوند. در حال حاضر ما کودکانی را داریم که به علت اعتیاد به تکنولوژی، دچار روان‌پریشی شده‌اند. این در حالی است که روان‌پریشی با کمبود روابط عاطفی، مهارت‌های اجتماعی ضعیف و فقدان همدلی به وجود می‌آید که در نهایت، کودک تبدیل به شخصیتی ضداجتماعی و متمایل به رفتاری خشونت‌بار می‌شود. واقعیت این است اعتیاد اینترنتی مانند وابستگی دارویی و سایر موارد اعتیاد موجب تغییرات شیمیایی در مغز می‌شود و مشکلات اجتماعی متعددی را برای کودک به وجود می‌آورد، به طوری که کودک دیگر حاضر نیست بازی را تمام کند و گوشی گوشی همراه یا تبلت را به والدین خود بسپارد. در دسترس بودن تبلت و گوشی‌های همراه باعث شده کودکان بازی‌های روزمره، دست‌جمعی و گذشته خود را فراموش کنند و تنها به بازی‌های کامپیوتری روی بیاورند؛ بازی‌هایی که در آنها خشونت موج می‌زند.
بازی‌های خشن چه اثرات مخربی بر رفتار کودکان دارد؟
وقتی کودکان می‌بینند افراد در بازی‌های کامپیوتری با استفاده از خشونت و سلاح‌های پرقدرت به هر مشکلی فائق می‌آیند به این باور غلط می‌رسند که خشونت آسان‌ترین راه برای حل بسیاری از مشکلات است. عدم تشخیص درست بین دنیای واقعی و فیلم و بازی باعث می‌شود آنها موضوعات تخیلی را به دنیای واقعی خود ربط دهند. متأسفانه برخی از والدین نیز برای آرام نگه داشتن کودکانشان، تلفنهای همراه خود را در اختیار کودکان قرار می‌دهند؛ بدون اینکه از محتوای بازی‌هایی آن اطلاعی داشته باشند.
تماشای صحنه‌های خشونت‌آمیز چگونه بر رفتار اجتماعی کودکان تأثیر می‌گذارد؟
فراموش نکنید پاسخ‌های پرخاشگرانه با مشاهده یا تقلید آموخته می‌شوند. این در حالی است که هنگام انجام بازی یا تماشای بازی‌های خشونت‌آمیز، افزایشی در برانگیختگی هیجانی کودکان مشاهده می‌شود. بازی خشونت‌آمیز باعث می‌شود این پدیده به عنوان یک شیوه معمولی در زندگی معنا و مفهوم یابد. کودکانی که شاهد صحنه‌های خشونت‌بار هستند ممکن است حس همدردی و حتی مقابله و نگرانی از تماشای صحنه‌های خشن را در زندگی واقعی خود از دست بدهند. کودکانی که به تماشای صحنه‌های خشن عادت دارند نسبت به کودکانی که کمتر این صحنه‌ها را می‌بینند عکس‌العمل به مراتب معمول‌تری از خود نشان می‌دهند. بررسی‌ها نشان داده کودکانی که بیش از 20 ساعت در هفته با موبایل بازی می‌کنند در برخوردهای شخصی، خشونت و پرخاشگری بیشتری دارند.
والدین برای مصون ماندن فرزندشان از خطرات تکنولوژی باید چه راهکارهایی را اتخاذ کنند؟
والدین نقش اساسی و تأثیرگذاری در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی کودکان برعهده دارند که با وقت گذاشتن بیشتر برای کودک می‌توانند از فرزند خود مراقبت بیشتری کنند. کودکان زیر دو سال، به هیچ‌وجه نباید از ابزار دیجیتال مانند تلفن همراه هوشمند و تبلت استفاده کنند. این در حالی است که باید برای کودکان ۲ تا ۱۰ سال، حداکثر یک ساعت زمان استفاده از اینترنت در نظر گرفت و این میزان در سنین بالاتر و نوجوانی نباید به بیش از دو ساعت برسد. کودکان یکی از مهمترین اقشار آسیب‌پذیر جامعه در اعتیاد به اینترنت هستند. کودکان مبتلا به اعتیاد اینترنتی هر روز چندین ساعت را صرف بازی با گوشی‌های تلفن همراه و تبلت می‌کنند و توانایی انجام هیچ کنترلی بر رفتار خود را ندارند؛ از این رو والدین باید مکان‌های بیشتری برای تفریحات سالم و گذراندن اوقات فراغت آنان ایجاد کنند. آنها باید شرایطی را فراهم کنند تا کودک بتواند تفاوت بین تصویر و واقعیت را از هم تشخیص دهد. ایمن‌سازی فضای اینترنت برای کودکان موضوع مهمی است تا این گروه سنی، در حالی که از اینترنت برای یادگیری مهارت‌های مختلف، شرکت در کلاس‌ها، ارتباط برقرار کردن با دوستان و نزدیکان خود و همچنین سرگرم شدن استفاده می‌کنند، با محتوایی که برای سنشان مناسب نیست نیز مواجه و آشنا نشوند و خطری تهدیدشان نکند. متأسفانه کودکانی که دارای والدین شاغل هستند، همواره آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به اعتیاد اینترنتی دارند؛ چراکه والدین آنها در بیشترین ساعات روز سر کار هستند. هنگامی هم که به خانه می‌آیند، آنقدر خسته و درگیر کار خود و خانه هستند که دیگر فرصت همراهی فرزند خود را در اینترنت ندارند. این در حالی است که کودکان از عوارض و معایب استفاده بیش از حد از اینترنت آگاه نیستند و ممکن است با اعتیاد به آن، سلامت جسم و روح خود را به مخاطره اندازند. از این رو لازم است والدین در زمان استفاده کودکانشان از اینترنت در کنارشان قرار گیرند و بر کارهایشان نظارت کامل کنند.
نظر شما