آخرین گزارش منتشر شده در زمستان ۱۴۰۳ از سوی مرکز آمار ایران حاکی از آن است که سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۳۸.۹ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است.

به گزارش آتیه آنلاین، طبق نتایج طرح آمارگیری نیروی‌کار زمستان ۱۴۰۳ و بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ساله و بیش‌تر، ۷.۸ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ۱۴۰۲)، ۰.۸ درصد کاهش یافته است. همچنین بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۱ درصد کاهش داشته است.

بر اساس این گزارش نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی نشان می‌دهد که حدود ۱۰.۷ درصد از جمعیت فعال فارغ‌التحصیلان آموزش عالی بیکار بوده‌اند. این نرخ در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط روستایی نسبت به نقاط شهری بیشتر بوده است. بررسی روند تغییران این نرخ حاکی از کاهش ۰.۹ درصدی در زمستان ۱۴۰۳ نسبت به فصل مشابه سال قبل است. بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر فارغ التحصیل آموزش عالی حدود ۱۰.۷ درصد بوده است که این تعداد حدود ۷۹۵ هزار و ۵۱۳ نفر است.

این در حالی است که در زمستان ۱۴۰۳ سهم جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل از کل شاغلان ۲۷.۳ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۵ درصد کاهش یافته است.

براساس گزارش‌های رسمی، نرخ بیکاری دانش‌آموختگان در حال حاضر از نرخ بیکاری کلی کشور بالاتر است. طبق آمارهای مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۳ بیش از ۳۰ درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار بودند که این آمار برای جوانان در مقطع تحصیلات عالی به مراتب بیشتر است. این در حالی است که بسیاری از این افراد در رشته‌هایی تحصیل کرده‌اند که به‌طور مستقیم با بازار کار مرتبط نیستند یا تقاضای کافی برای آن‌ها وجود ندارد.

در برنامه هفتم توسعه ایجاد یک میلیون شغل خالص پیش‌بینی شده است و بر همین اساس وزارت کار در دولت چهاردهم سیاست‌های بازار اشتغال خود را در راستای تحقق برنامه ایجاد یک میلیون شغل تدوین خواهد کرد.

طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ سالانه به طور متوسط حدود ۴۰۸ هزار شغل به جمعیت شاغل کشور اضافه شده و به طور میانگین سالانه رقمی کمتر از ۴۰ درصد اهداف برنامه محقق شده است. بر اساس آمارها نرخ مشارکت نیروی کار در جهان به طور متوسط حدود ۶۰ درصد جمعیت در سن کار است در حالی که این رقم در کشور ما طبق آخرین گزارش‌های آماری ۴۱.۲ درصد بوده است.

در همین راستا، « سید مالک حسینی» معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار به تشریح جزئیات آمار اشتغال و نرخ بیکاری در کشور پرداخته و گفته است از سال ۱۴۰۰ تا سال ۱۴۰۳ که نرخ بیکاری ۷.۶ درصدی را داشتیم با روند کاهشی نرخ بیکاری رو به رو بودیم؛ به نحوی که نرخ بیکاری از ۹.۲ درصد به ۹ درصد و سپس ۸.۱ درصد و نهایتا به ۷.۶ درصد رسیده است.

به گفته حسینی، در زمستان ۱۴۰۳ نرخ بیکاری ۷.۸ درصد اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲ کاهش ۰.۸درصدی را شاهد هستیم؛ یعنی سه ماهه پایانی سال گذشته در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۲ حداقل ۱۰۲ هزار نفر به جمعیت شاغلان کشور اضافه و از تعداد بیکاران کم شده است. حسینی پایین‌ترین میزان نرخ بیکاری را مربوط به استان‌های تهران، یزد و خراسان جنوبی و بالاترین نرخ بیکاری را مربوط به استان‌های کرمانشاه، کردستان و اردبیل ذکر کرد.

معاون وزیر کار از کاهش نرخ بیکاری فارغ التحصیلان به عنوان یک نقطه امیدبخش یاد کرد و گفت: طی این مدت کاهش نرخ بیکاری فارغ التحصیلان را نیز شاهد بودیم که از ۱۱.۶ درصد به ۱۰.۷ درصد رسیده است.

آیا کاهش بیکاری فارغ‌التحصیلان با واقعیت‌ها مطابقت دارد!؟

هرگونه کاهش نرخ بیکاری، به‌ویژه در میان قشر تحصیل‌کرده، می‌تواند نشانه مثبتی از بهبود بازار کار باشد. اما این کاهش ۰.۱ درصدی آن‌قدر ناچیز است که نمی‌توان با اطمینان گفت که روندی مثبت و پایدار در جریان است. در واقع ممکن است بخشی از فارغ‌التحصیلان دیگر به دنبال کار نباشند (و از جمعیت فعال خارج شده باشند) یا به مشاغل موقت و غیرمرتبط روی آورده باشند و یا حتی مهاجرت کرده باشند. بنابراین نمی‌توان به طور قطع اعلام کرد که آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان کاهش یافته است.

در نتیجه می‌توان گفت که کاهش ۰.۱ درصدی نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در ظاهرنشانه مثبتی است، ولی برای قضاوت دقیق باید به روند کلی وضعیت اشتغال در چند فصل نگاه کنیم، کیفیت اشتغال ایجادشده را بررسی کنیم و به داده‌های مستقل (مثل گزارش‌های مراکز پژوهشی یا مشاهدات میدانی) هم رجوع کنیم.