- در مورد دیابت و داروهای آن توضیح می‌دهید؟
دیابت نوع ۱ نوعی اختلال خودایمنی است که در آن بدن نمی‌تواند انسولین تولید کند. این بیماری فعلاً درمان قطعی ندارد اما با تزریق انسولین، پیوند پانکراس، رعایت رژیم غذایی و ورزش می‌توان آن را کنترل کرد. دیابت نوع یک بیشتر کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند، اما می‌تواند در بزرگسالان هم ایجاد شود. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 برای و مدیریت دیابت نیاز به تزریق انسولین مصنوعی دارند.
- انسولین چیست و کارکرد آنها در بدن کدام است؟
انسولین هورمونی است که به تنظیم قند خون کمک می‌کند. تعدادی از انواع مختلف انسولین به عنوان دارو در دسترس هستند. برخی از انسولین‌ها به مدت یک روز و برخی دیگر تنها برای چند ساعت عمل می‌کنند. با این حال، انسولین برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که با داروهای خوراکی (قرص) به خوبی پاسخ نداده‌اند، تجویز می شود .اولین تفاوت موجود در انسولین‌ها مربوط به‌سرعت تأثیرگذاری و میزان ماندگاری آنها در بدن است. برخی از ترکیبات انسولین به مدت بیشتری در خون ماندگار هستند و اثر خود را به‌تدریج و در بازه زمانی نسبتاً طولانی اعمال می‌کنند. اما برخی دیگر سریع‌الاثر هستند و بلافاصله بر قند خون اثر گذاشته و سریع نیز از جریان خون حذف می‌شود.
- داروهای انسولینی از نظر ماندگاری به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
داروهای انسولینی بر اساس زمان اثرگذاری و ماندگاری آنها در خون در چهار گروه تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از: انسولین کوتاه اثر: این نوع از انسولین‌ها ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف شروع به تنظیم قند خون کرده و در حدود ۵ تا ۸ ساعت نیز ماندگاری اثر در بدن دارند. انسولین‌های کوتاه اثر بایستی قبل از غذا استفاده شوند تا در بین دو وعده غذایی قند خون در محدوده نرمال باقی بماند.
انسولین‌های سریع اثر: انسولین‌های سریع اثر عملکردی شبیه لوزالمعده دارند و معمولاً در ابتدای شروع وعده غذایی تزریق می‌شوند. این انسولین همانند انسولین ترشح شده از لوزالمعده به سرعت قند خون را کاهش داده و سریعاً تأثیر خود را از دست می‌دهد. این نوع از انسولین‌ها ۱۵ دقیقه پس از مصرف اثر خود را اعمال می‌کنند و ۳ تا ۴ ساعت نیز در خون ماندگاری دارند.
- در مورد اثر بخشی انسولین و انواع آن نیز توضیح می‌دهید؟
معمولاً این انسولین‌ها درست قبل از یک وعده غذایی استفاده می‌شوند تا افزایش ناگهانی قند خون را کنترل کنند. از این نوع انسولین می‌توان به انسولین لیسپرو اشاره کرد.
انسولین با اثر متوسط: پس از ۱ تا ۲ ساعت از مصرف آن شروع به اثرگذاری کرده و تا ۱۴ تا ۱۶ ساعت نیز در بدن ماندگاری دارد. معمولاً مصرف این نوع انسولین‌ها ارتباطی با وعده‌های غذایی نداشته و روزانه دو بار به فواصل زمانی ۱۲ ساعت تزریق می‌شوند.
انسولین‌های طولانی‌مدت: به‌صورت معمول پس از ۲ ساعت از تزریق اثر آن شروع شده و تا ۲۴ ساعت هم ماندگاری دارد. انسولین‌های طولانی اثر بایستی هر روز در زمان مشخصی مثلاً سر ساعت ۹ شب مصرف شوند. این انسولین‌ها ۳۰ تا ۵۰ درصد نیاز روزانه بیمار به انسولین را پوشش می‌دهد.
- در مورد انسولین‌های قلمی و نحوه استفاده از آنها هم توضیح می‌دهید؟
یکی از درمان‌های دیابت نسل جدید انسولین به شکل تزریق در هفته است. ارائه انسولین ترکیبی از دو نوع انسولین کاملاً مجزاست که در یک قلم استفاده می‌شود. تجویز این نوع انسولین با توجه به شرایط خاص، در برخی از بیماران است که موجب کنترل بهتر قندخون و کاهش خطر افت قند خون می‌شود که جزو موارد موفق درمان دیابت است. اخیراً این نوع انسولین ترکیبی تحت پوشش همه بیمه‌ها قرار گرفته است. امروزه بیشتر انسولین‌های تزریقی به شکل قلم هستند و ترس بیماران را از تزریق را برطرف می‌کند. نگهداری همراه داشتن قلم انسولین بسیار راحت است. تزریق دقیق‌تر است و درد چندانی ندارد. معمولاً بیماران پس از یک تا دو نوبت تزریق متوجه سهولت درمان می‌شوند؛ گرچه به طور کلی مصرف قرص‌های خوراکی راحت‌تر از انسولین است.
-بهترین زمان تزریق انسولین قلمی به زمان‌های تست قند خون، زمان صرف غذا و نوع انسولین قندخون حداکثر تا 30 دقیقه قبل از غذا است.
-اگر انسولین سریع‌الاثر را پیش از غذا تزریق می‌کنید، بلافاصله وعده غذایی میل کنید و در رابطه با انسولین رگولار حواستان باشد که مدت‌زمان تزریق تا صرف غذا بیشتر از 30 دقیقه نشود.
-انسولین متوسط و طولانی اثر را هر روز سر ساعت مشخصی تزریق کنید.
- مهمترین داروهای مورد استفاده در دیابت نوع 2 کدام است؟
دیابت نوع 2 با وجود اینکه لوزالمعده قادر به تولید انسولین است اما انسولین تولید شده توانایی لازم را برای هدایت قند به درون سلول‌ها ندارد. دارویی که می‌تواند پذیرش سلول‌ها را برای قند همراه کند «گلی‌بنکلامید» است که یک داروی پرمصرف برای افزایش زیاد قند خون در بیماران دیابتی است. این دارو با تحریک لوزالمعده آن را وادار به تحریک بیشتر می‌کند. همچنین گلی‌بنکلامید مقاوم به انسولین است و به همین دلیل در بسیاری از مواقع با داروی متفورمین استفاده می‌شود. ترکیب این دو دارو به دلیل تحریک همزمان لوزالمعده و تولید انسولین بسیار پرکاربرد است. از قرص «گلی‌بنکلامید» برای کنترل سطح قند خون در بیماران نوع 2 استفاده می‌شود که به صورت قرص‌ها 2 و 5 میلی‌گرمی در داروخانه‌ها عرضه می‌شود. آغاز مصرف دارو هم روزانه یک قرص 5 میلی‌گرمی ناشتا قبل از صبحانه است. دوز دارو هفته‌ای افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که مصرف روزانه دارو نباید از 15 میلی‌گرم در روز افزایش پیدا کند. بیماران باید قرص‌ها را به طور منظم و در یک ساعت مشخص مصرف کنند. قرص متفورمین 500 یک داروی خوراکی دیابت است که به آن قرص قند نیز گفته می شود. این دارو به کنترل سطح قند کمک می‌کند. متفورمین همراه با غذای رژیمی و ورزش برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان که دیابت نوع ۲ دارند، استفاده می‌شود. مصرف متفورمین همراه با رژیم غذایی و برنامه‌های تمرینی و احتمالاً داروهای دیگر برای کنترل قند خون بالا تجویز می‌شود و از مشکلات کلیوی، نابینایی، مشکلات عصبی، از دست دادن اندام و مشکلات عملکرد جنسی جلوگیری می‌کند. این دارو می‌تواند به کاهش خطر حمله قلبی و سکته نیز کمک کند. متفورمین برخی مواقع همراه با انسولین یا داروهای دیگر استفاده می‌شود؛ اما برای درمان دیابت نوع ۱ به کار نمی‌رود. از آنجایی که ممکن است برخی افراد در چند هفته نخست با مصرف این دارو دچار مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع و دل‌درد شوند، بهتر است این قرص‌ها با معده پر استفاده شوند، به عنوان مثال بلافاصله قبل یا بعد از صبحانه و یا شام مصرف شوند.
از پرمصرف‌ترین قرص‌های قند خون عبارتند از: ریپاگلینید که باعث تحریک لوزالمعده (پانکراس) و افزایش ترشح انسولین می‌شود. آکاربوز که باعث کاهش جذب کربوهیدرات موجود در وعده غذایی، پیوگلیتازون که باعث کاهش مقاومت به انسولین در بدن، سیتاگلیپتین، لیناگلیپتین که باعث بهبود سطح انسولین بعد از وعده غذایی و امپاگلیفلوزین که باعث دفع قند اضافه از طریق ادرار می‌شود.
- آیا داروهایی جدیدی دیابت هم وجود دارد؟
بله، داروهای آگونیست پپتید شبه گلوکاکونی 1 یا جی ال پی یک دسته جدیدی از داروهای کنترل کننده قندخون هستند که برای درمان دیابت نوع 2 به کار می‌روند و منجر به کاهش وزن می‌شوند. این داروها عموماً با تزریق روزانه یا هفتگی مصرف می‌شوند و از جمله آنها می‌توان به سماگلوتاید، لیراگلوتاید و دولاگلوتاید اشاره کرد. در اصطلاح دارویی آگونیست ماده‌ای مصنوعی است که به گیرنده سلولی متصل می‌شود و همان عملکرد ماده طبیعی را ایجاد می‌کند. وقتی سطح قند خون بعد از خوردن غذا شروع به افزایش می‌کند این داروها بدن را تحریک می‌کنند تا انسولین بیشتری تولید کند. این انسولین اضافی باعث کاهش میزان قندخون می‌شود و به کنترل دیابت نوع 2 کمک می‌کند. این داروها در خارج کشور تولید و مصرف می‌شوند.
نظر شما