- زونا چیست و علل به وجود آمدن آن کدام است؟

زونا یک بیماری ویروسی است که به شکل تاول‌های کوچک روی سینه، شکم، صورت و گاهی نیز روی پشت و گردن ظاهر می‌شود که باعث ایجاد راش‌های دردناک می‌شود. علت این بیماری، ایجاد التهاب و تغییراتی است که بعد از ورود ویروس واریسلا زوستر به سیستم عروقی بدن رخ می‌دهد. زونا در واقع همان ویروس آبله مرغان است. بعد از ابتلا به آبله مرغان ویروس آن در بدن ما به صورت نهفته باقی می‌ماند و در بافت عصبی نزدیک نخاع و مغز فرد غیر فعال است. سال‌های بعد ویروس ممکن است دوباره به صورت زونا فعال شوند. سن بیش از ۵۰ سال، استرس و اضطراب شدید، کاهش قدرت دفاعی بدن با ابتلا به بیماری سرطان یا HIV، استفاده طولانی‌مدت برخی داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مانند استروئیدها، عدم واکسینه شدن در کودکی یا بزرگسالی برای آبله مرغان، تضعیف سیستم ایمنی بدن به‌دلیل شیمی درمانی یا پرتو درمانی، مصرف برخی از داروهای کورتونی یا داروهای ضعیف‌کننده سیستم ایمنی و همچنین بیماری‌ها سبب فعال شدن ویروس و ایجاد این بیماری می‌شود.

- بیماری زونا دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

علائم اولیه زونا عبارتند از:

- درد، سوزش یا خارش پوست. این علامت معمولاً اولین نشانه زوناست که قبل از ظاهر شدن ضایعات پوستی احساس می‌شود. درد ممکن است در یک سمت بدن یا صورت متمرکز باشد و به‌صورت سوزش یا حساسیت شدید بروز یابد. درد زونا ممکن است به مدت متفاوت در افراد مختلف ادامه داشته باشد. علل متعددی از جمله سن فرد، وضعیت سیستم ایمنی، محل و شدت زونا و درمان صورت گرفته می‌تواند بر مدت زمان درد زونا تأثیر گذارد. عموماً درد زونا پس از درمان کمتر می‌شود و بهبود می‌یابد. اما مدت زمان دقیق برای بهبود متفاوت است. در بیشتر موارد، درد زونا در طول 2 تا 4 هفته کاهش می‌یابد و تدریجاً محدود می‌شود.

- خستگی و ضعف: افراد مبتلا به زونا ممکن است قبل از ظاهر شدن ضایعات پوستی، احساس خستگی و ضعف عمومی کنند که معمولاً نشانه اولیه عفونت ویروسی است.

- سردرد: از دیگر علائم اولیه زونا سردرد است که ممکن است به دلیل التهاب عصب‌های مرتبط با ویروس ایجاد شود.

- تب و لرز: تب خفیف و لرز ممکن است به‌عنوان نشانه‌های اولیه بروز زونا ظاهر شود و نشان‌دهنده فعالیت مجدد ویروس در بدن باشد. این علائم اولیه می‌توانند قبل از بروز ضایعات و تاول‌های پوستی نمایان شوند و شناسایی به‌موقع آن‌ها به‌ شروع درمان و کاهش شدت بیماری کمک می‌کند.

- حساسیت به لمس: پوست در ناحیه‌ای که قرار است بثورات ظاهر شود، حساسیت زیادی به لمس دارد. این علائم زونا به دلیل التهاب عصب‌های محیطی در ناحیه مبتلا است که باعث تحریک‌پذیری بیشتر پوست می‌شود.

- بثورات قرمز: چند روز پس از شروع درد، بثورات قرمز در ناحیه مبتلا پدیدار می‌شوند. این بثورات معمولاً در قالب نواری از لکه‌های قرمزرنگ روی یک سمت بدن هستند که به‌صورت متمرکز یا پراکنده دیده می‌شوند. لازم به ذکر است برخی از افراد مبتلا به زونا، دچار بثورات پوستی نمی‌شوند و یا بثوراث بسیار کمی دارند.

- تاول‌های پر از مایع: پس از ظاهر شدن بثورات، تاول‌های کوچک و پر از مایع در همان ناحیه ایجاد می‌شوند. این تاول‌ها در ابتدا شفاف و حاوی مایع هستند، اما به‌مرور زمان می‌ترکند و جای آن‌ها زخم می‌شود. معمولاً 7 تا 10 روز پس از ایجاد، تاول‌ها خشک شده و خوب می‌شوند.

- حساسیت به نور: برخی از زنان ممکن است به نور حساسیت نشان دهند که این علامت از علائم زونا می‌تواند همراه با سردرد و ضعف ظاهر شود و باعث ناتوانی در فعالیت‌های روزانه شود.

زونا ممکن است منجر به عوارضی مانند «نورالژی پس از زونا» (درد مزمن عصبی)، کاهش بینایی (در صورت درگیر شدن چشم) و ضعف عضلانی در ناحیه آسیب‌دیده شود که نیاز به پیگیری پزشکی دارد.

- در مورد راه‌های انتقال و سرایت بیماری زونا نیز توضیح می‌دهید؟

زونا واگیر ندارد، اما ویروس واریسلا زوستر که عامل این بیماری است می‌تواند به فردی که مبتلا به آبله مرغان نشده سرایت کند و در نهایت باعث ایجاد بیماری شود. ممکن است از کسی که زونا گرفته بیماری زونا نگیرند اما ممکن است مبتلا به آبله مرغان شوند. این ویروس زمانی سرایت می‌کند که شخص دچار تاول شود، تا زمانی که تاول نترکد یا زخم بسته شده باشد، این ویروس به فرد دیگری سرایت نمی‌کند، از این رو بیماران باید محل جوش و تاول را تمیز نگه دارند و به آنها دست نزنند. همچنین سعی کنند نزدیک افرادی مانند زنان باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند قرار نگیرند.

- آیا ابتلای زنان باردار به زونا خطرناک است؟

معمولاً بروز زونا در دوران بارداری غیرطبیعی است اما امکان آن وجود دارد. اگر فردی در دوران بارداری با کسانی که مبتلا به آبله مرغان یا عفونت زونا بوده‌اند در تماس بوده و واکسینه نشده باشد دچار آبله مرغان شود. اگر مادر باردار در سه ماهه بارداری قرار داشته باشد ابتلا به آبله مرغان می‌تواند منجر به نقایص و عوارضی در نوزاد شود. زونا به احتمال کم باعث بروز عوارضی در خود فرد می‌شود که می تواند دردناک باشد.

- در مورد روش درمان بیماری زونا هم توضیح می‌دهید؟

هیچ درمان قطعی برای درمان بیماری زونا وجود ندارد اما می‌توان با استفاده از برخی درمان‌ها علائم آن را کنترل کرد. درمان زودهنگام این بیماری منجر به کاهش خطر ابتلا به عوارض این بیماری می‌شود. درمان بیماری زونا شامل استفاده از داروهای ضد ویروسی، مسکن‌ها، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و داروهای ضد افسردگی مانند مانند اسیکلوویر، فامسیکلوویر و والاسیکلوویر است. در کنار درمان‌های دارویی می‌توان برای تسکین علائم این بیماری از کمپرس سرد استفاده کرد. معمولاً بهتر است شروع درمان در ۷۲ ساعت اول پس از شروع علائم باشد تا تأثیر بهتری از درمان بیماری زونا گرفته شود. برای درمان زونا و کاهش هلائم و تسکین درد از این روش‌های کمک بگیرید:

روزانه دوش آب سرد بگیرید، از پمادهای موضعی جهت کاهش خارش جوش و تاول ها استفاده کنید، داروهای مسکن برای کاهش درد مصرف کنید، مایعات خنک بنوشید، استراحت کافی داشته باشید و از خاراندن جوش و تاول‌ها خودداری کنید.