- عدم تمرکز در کودکان چیست و چرا به وجود می‌آید؟

عدم تمرکزیا ADD در کودکان یکی از اختلالاتی است که به علت ناتوانی در تمرکز به وجود می‌آید. کودکان مبتلا به این اختلال برای یادگیری با مشکلات زیادی مواجه هستند. کم‌توجهی یعنی کودک به جزئیات اهمیتی نمی‌دهد، نمی‌تواند توجه و تمرکزش بر موضوعی را حفظ کند، به حرف گوش نمی‌دهد، کارهایش ناتمام می‌ماند، بی‌نظم است، مرتب لوازم خود را گم می‌کند، به راحتی حواسش پرت می‌شود و از کارهایی که نیاز به تمرکز و توجه دارد پرهیز می‌کند. از این رو برای تشخیص این اختلال حتماً باید به روانپزشک مراجعه کنند؛ زیرا اگر این اختلال در سنین پایین و به موقع تشخیص داده شود می‌توان کودک را تا حد زیادی درمان کرد. اصلاح مسائل تمرکز نه‌تنها به کودک در درمان عدم تمرکز کمک می‌کند بلکه باعث پیشرفت او در درس خواندن هم می شود. متأسفانه کم‌توجهی تا بزرگسانی می‌تواند ادامه پیدا کند. در بیست تا سی درصد موارد تمام علائم در بزرگسالی نیز دیده می‌شوند. معمولاً نشانه‌های این اختلال از ۱۲ سالگی آغاز شده و تا حدود ۲۰ سالگی ادامه خواهند یافت. البته گزارش‌هایی مبنی بر بروز نشانه‌های اختلال در سنین ۱۰ تا ۱۱ سال هم وجود دارد. انواع خفیف این اختلال تا سن ۲۰ سالگی بهبود خواهند یافت، حتی اگر تشخیص داده نشده و درمانی نیز صورت نگیرد. اگر نشانه‌های اختلال عدم توجه و تمرکز در کودکان تا بعد از سن ۲۰ سالگی ادامه یابند، بدین مفهوم است که اختلال وارد مرحله‌ بزرگسالی فرد شده است. بررسی‌های انجام شده حاکی است علت این اختلال بیشتر نقص در تکامل سیستم اعصاب است. کودکان مبتلا احتمالاً در قسمت‌هایی‌ از مغز که مسئول توجه و تمرکز است، دچار نقص جزئی هستند. توارث و ژنتیک می‌ تواند در این اختلال نقش داشته باشد. همچنین در بعضی‌ موارد در جریان حاملگی‌ یا زایمان یا پس از آن، صدمات جزئی به ساختمان مغز وارد می‌شود، عوامل فیزیولوژیکی، عوامل اجتماعی، مجموعه عوامل محیطی، اختلال در رشد و مسائل روانشناختی نیز می‌ تواند باعث بروز این مشکل شود.

- عدم تمرکز دارای چه علائم و نشانه هایی است؟

کودکان مبتلا به این عارضه بیشتر حواس پرت هستند و وسایل خود را گم می کنند. همچنین گاهی بدخلق و عصبانی می‌شوند، خیال‌پرداز و رؤیاباف هستند.

مهمترین علائم عدم تمرکز عبارتند از:

ناتوانی در تصمیم گیری: کودک موقع انتخاب؛ به عنوان مثال یک اسباب بازی، مدام نظرش را تغییر می‌دهد و نمی‌تواند تصمیم درستی بگیرد.

تکرار اشتباهات سهل انگارانه: کودک هنگام نوشتن یک کلمه به عنوان مثال «شکلات» بعد از چندین و چند بار نوشتن بازهم در نوشتن آن مشکل دارد.

گم کردن وسایل به طور مرتب: کودک مرتب وسایل خودش را گم می کند و یا هنگام انجام تکالیف بهانه می گیرد.

ناتوانی در انجام کارهای پیچیده و دقت در جزئیات: کودک در انجام کارهایی مانند درست کردن پازل یا مسیریابی دچار سختی می شود.

بی‌توجهی و دشواری در جمع کردن حواس: با کوچکترین موضوعی حواس کودک پرت می‌شود. به عنوان مثال کودک هنگامی که املا می نویسد کتابش روی زمین می افتد و حواسش پرت می‌شود و به سختی می‌تواند حواسش را دوباره به کارش جمع کند.

عدم توجه به فعالیت‌های گروهی: کودک نمی‌تواند قواعد بازی با همسن و سال‌های خود را بپذیرد.

گوش ندادن به صحبت‌های دیگران: هنگام صحبت کردن به نظر می‌رسد کودک به چیزهای دیگری نگاه می‌کند و به آنچه شما می‌گویید واکنش نشان نمی‌دهد.

خیره شدن به آسمان: کودک هنگام انجام فعالیت مانند تکالیف مدرسه یا کارهای خانه، از پنجره به بیرون یا به آسمان نگاه می‌کند.

- در مورد علل عدم تمرکز در کودکان هم توضیح می‌دهید؟

کمبود خواب کافی: کمبود خواب یکی از عوامل مهمی است که باعث بروز مشکلات مربوط به تمرکز می شود. توجه دقیق به الگوهای خواب و علل اختلال در خواب بخش مهمی از مدیریت مشکلات توجه در کودک است.

وجود استرس در خانواده: محیط خانه یکی از عوامل اصلی است که ممکن است باعث کاهش تمرکز شود. فشار ناشی از تلاش برای اینکه کودک به درس خود بیشتر اهمیت دهد و بحث و جدل مکرر بین والدین نیز ممکن است به علائم عدم توجه و حواس پرتی‌های بیشتری منجر شود.

تغذیه نامناسب: رژیم غذایی با اقلام غذایی بالای شکر و چربی بدون مواد مغذی کافی می‌تواند مهارت تمرکز کودک را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال کافئین هورمون استرس را در بدن فعال می کند، در صورتی که مصرف آن بیش از اندازه باشد، فرد دچار استرس شدید می شود و تمرکز خود را در انجام کار و تکالیف روزمره از دست می دهد.

حواس پرتی بیش‌ازحد: بازی‌های ویدئویی، گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها هر چقدر هم که سرگرم‌کننده و لذت‌بخش باشند، پایه مشکلات تمرکزی کودکان محسوب می‌شوند.

- چگونه می‌توان اختلال عدم تمرکز را در کودکان تشخیص داد؟

از طریق تست هوش و اندازه‌گیری (IQ) ضریب هوشی، مواردی چون عدم ‌ یادگیری مشخص می‌شود. تست ضریب هوشی می تواند با ارزیابی میزان هوش کودک نتیجه جامع و کلی وجود این اختلال در کودک را مشخص کند. همچنین استفاده از تست‌های کامپیوتری هم برای تشخیص این اختلال این روزها رو به افزایش است. این تست ها کاربرد دقیقی در شناسایی و میزان سنجش عدم تمرکز در کودکان ارائه می دهند .

- در مورد درمان اختلال درمان عدم تمرکز توضیح می‌دهید؟

اختلال عدم تمرکز در کودکان معمولاً با مشکلات توجه و تمرکز مشخص می‌شود. در این نوع اختلال کودک دچار فراموشی، حواس‌پرتی و عدم توانایی در تمرکز بر فعالیت‌های طولانی‌مدت خود است. این اختلال با استفاده از دارو درمانی، مشاوره و روان درمانی قابل درمان است. یکی از راه های درمان عدم تمرکز کودکان ورزش است؛ زیرا ورزش باعث تخلیه هیجانات و انرژی اضافی در کودکان می‌شود و با بالا بردن دوپامین، نوراپی‌نفرین و سروتونین مغز باعث افزایش تمرکز و توجه می‌شود. ورزش همچنین یک نوع تمرین فیزیکی و ذهنی است. راهکار درمانی دیگر، بازی‌هایی است که به تقویت تمرکز و توجه در کودکان کمک می کند که عبارتند از: پازل، قصه‌سازی و بازی‌های فکری و تمرکز و دقت.