بیماری جرب یا گال چیست و عامل ایجاد کننده آن کدام است؟

بیماری جرب یا گال جزو بیماری‌های انگلی پوست است. این بیماری از ۲۵۰۰ سال قبل شناخته شده است. عامل این بیماری، «سارکوپتس اسکیبی»، یک گونه کنه میکروسکوپی هشت‌پا است. این بیماری می‌تواند افراد را در هر سنی، صرف‌نظر از وضعیت زندگی‌شان درگیر کند. اگر فردی مبتلا به گال شود، او و همه کسانی که با او در تماس نزدیک بوده‌اند باید تحت درمان قرار گیرند. این بیماری بیشتر در افرادی که در مکان‌های عمومی زندگی می‌کنند یا تماس بدنی و ارتباط نزدیکی با دیگران دارند، دیده می‌شود؛ از این رو سربازان و زندانیان به علت شرایط خاص محیط زندگی و سالمندان نیز در خانه‌های سالمندان و کودکان در مهدکودک‌ها و مدارس بیشتر در معرض خطر هستند. بر اساس آخرین مطالعات انجام شده، در حال حاضر کودکان زیر دو سال بیش از همه در معرض ابتلا به این بیماری هستند. پس از آن‌ها، والدین‌شان و دیگر اعضای خانواده که در تماس بدنی نزدیک و مدام با این کودکان بیمار هستند، در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. اگرچه سگ‌ها، گربه‌ها و انسان‌ها به بیماری گال مبتلا می‌شوند اما هرکدام «مایت» مخصوص به خود را دارند و هرگونه از مایت تمایل دارد که میزبان مخصوص خود را آلوده کند. این مایت روی بدن سایر حیوانات برای مدت طولانی نمی‌تواند به سر ببرد، برای همین انسان‌ها در تماس با حیوانات آلوده ممکن است به طور گذرا دچار یک واکنش پوستی در برخورد با مایت‌های حیوانی شوند اما این مایت‌ها نمی‌توانند به طور کامل روی بدن انسان به تکامل برسند. همچنین مایت مربوط به انسان هم روی بدن حیوانات نمی‌تواند بیماری را به طور کامل ایجاد کند.

علائم و نشانه‌های بیماری گال چیست؟

شایع‌ترین و اصلی‌ترین علامت گال، خارش است؛ خصوصاً در شب که با گرم شدن بدن و محیط این خارش شدیدتر احساس می‌شود. در ابتدای بیماری ضایعات به صورت دانه‌های قرمز و کوچک است که به صورت محل گزش حشرات دیده می‌‍شود. در موارد پیشرفته بیماری ممکن است به صورت پوسته‌پوسته شدن پوست دیده شود. بیماری گال معمولاً در چین‌های بدن (محل‌های گرم) ایجاد می‌شود. ضایعات، بخصوص در شیار بین انگشتان، دست‌ها، مچ، آرنج و زیر بغل دیده می‌شود. در ضمن مایت‌ها تمایل دارند که در داخل پوست زیر انگشتر، دستبند، ساعت یا زیر ناخن‌ها پنهان شوند. در کودکان علائم معمولاً وسیع‌تر و گسترده‌تر است و ممکن است تمام بدن را درگیر کند. این حالت باعث خارش شدید شبانه و بی‌خوابی و بدخلقی کودک می‌شود.

در خصوص نحوه ایجاد بیماری توسط انگل نیز توضیح می‌دهید؟

مایت به گرمی و بوی بدن میزبان جدید جلب می‌شود و با ایجاد کانال در پوست فرد تخم‌گذاری می‌کند و گاه از خود ترشحاتی تولید می‌کند که باعث ایجاد حساسیت در پوست می‌شود. بد از تخم‌گذاری در پوست، لاروها از تخم بیرون می‌آیند و به طرف سطح پوست حرکت می‌کنند و در چین‌ها و فرورفتگی‌های سطح پوست جای می‌گیرند تا زمانی که به مایت بالغ تبدیل شوند. از هنگامی که فرد به این بیماری آلوده شود تا زمانی که مشکل خارش آغاز شود حدود یک ماه زمان می‌برد.

روش درمان بیماری گال چگونه است؟

برای درمان گال ابتدا باید مایت را از سطح پوست ریشه‌کن کرد. برای این کار چند نوع کرم یا محلول در دسترس است که با نسخه پزشک قابل تهیه است. این داروها روی تمام بدن (از گردن به پایین خصوصاً کشاله ران، ناخن‌های انگشتان دست و پا و پشت گوش‌ها و همچنین روی صورت) مالیده می‌شود اما از ورود دارو به دهان یا چشم باید کاملاً اجتناب کرد. این ترکیبات معمولاً بین ۶ تا ۸ ساعت روی بدن مانده و سپس شسته می‌شوند. نکته‌ای که باید توجه کرد این است که حتی پس از کشته شدن مایت‌ها توسط درمان مؤثر، خارش برای چند هفته می‌تواند ادامه یابد. این تداوم خارش نشانه شکست درمان نیست اما به تدریج این خارش نیز قطع شده و علائم رفع می‌شود. به دلیل اینکه بیماری گال به راحتی منتشر می‌شود، معمولاً پزشکان تمام افراد خانواده اعم از علامت‌دار یا بی‌علامت را درمان می‌کنند تا اگر فرد دیگری نیز دچار بیماری شده اما هنوز علائم را نشان نداده، درمان شود.

چگونه می‌توان از بیماری گال پیشگیری کرد؟

افراد می‌توانند با محدود کردن تماس با پوست فردی که قبلاً این بیماری را داشته و مواردی مانند رختخواب یا لباس آنها از آلوده شدن به گال جلوگیری کنند. ممکن است این موضوع دشوار باشد؛ زیرا گاهی اوقات آن فرد ۴ الی ۸ هفته هیچ علامتی ندارد. برای جلوگیری از آلوده شدن و انتشار، باید تمام لباس‌ها، حوله‌ها و ملحفه‌ها را بشویید یا خشک‌شویی کنید. برای این کار باید از آب گرم و صابون استفاده کرد. پارچه‌ها باید با حرارت زیاد خشک شوند. هر وسیله غیرقابل شستشو را باید به مدت حداقل ۳ روز در یک کیسه پلاستیکی دربسته قرار داد تا کنه‌ها گرسنه بمانند. همچنین کل خانه (از جمله فرش، موکت و اثاث یا لوازم داخلی) باید در آغاز شروع درمان جاروبرقی شود و کیسه آن را دور انداخته، سپس محفظه جاروبرقی نیز کاملاً تمیز شود.