در مورد مضرات سیگار توضیح می‌دهید؟

مصرف سیگار در درازمدت باعث تخریب ریه می‌شود؛ به طوری که دیگر این عضو قادر به انجام وظیفه اصلی که تأمین اکسیژن کافی برای خون و سایر بافت‌های بدن است، نیست. این در حالی است که بیمار علاوه بر سرفه دچار تنگی نفس هم شده و سرانجام زندگی‌اش فلج می‌شود. حتی ممکن است بیماری به حدی پیشرفت کند که فرد نیاز به مصرف روزانه اکسیژن پیدا کند و در نهایت هم چاره‌ای جز پیوند ریه ندارد. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد مصرف سیگار باعث سرطان ریه، مثانه، سکته‌های قلبی و مغزی نیز می‌شود. با توجه به اینکه ضایعات ریوی پیش رفته موجب اختلال در بستر عروقی ریه می‌شود و مقاومت در برابر پمپاژ قلب ایجاد می‌کند، در نهایت می‌تواند باعث گشادی و نارسایی قلب در سمت راست بدن شود که به آن ضایعه قلبی ریوی گفته می‌شود. در این مرحله برگشت خون از قلب راست به وریدهای اصلی باعث ورم کبد و تجمع مایع در شکم می‌شود.

نقش سیگار در بروز هر یک از این بیماری‌ها چقدر است؟

سیگار در 90 درصد موارد عامل اصلی ایجادکننده برونشیت مزمن و آمفیزم است که با مکانیزیم افزایش ترشح رادیکال‌های آزاد اکسیژن و نیز کاهش آنتی‌اکسیدان‌های ریه و اختلال در عملکرد سیستم دفع مخاط و تأثیر در مکانیزم دفاعی زمینه را برای بروز بیماری‌های انسدادی مزمن ریه ایجاد می‌کند. بیماری‌های مزمن انسداد ریه به راه‌های هوایی اطلاق می‌شود که به طور مزمن ایجاد شده و تا حد زیادی غیرقابل بازگشت است و شامل انواع مختلفی است که عمده‌ترین ‌ برونشیت مزمن و آمفیزم (نوعی بیماری ریوی مزمن زیرشاخه بیماری انسداد مزمن ریوی) است که باعث انسداد جریان هوای ریه می‌شود. این آسیب باعث پارگی کیسه‌های هوا شده و به ‌جای اینکه تعداد زیادی کیسه هوای کوچک تولید کند یک کیسه هوای بزرگ به‌وجود می‌آورد. این کاهش سطح ریه باعث گیر کردن هوا در بافت آسیب دیده می‌شود و اکسیژن دیگر نمی‌تواند از طریق جریان خون جابه‌جا شود، در نتیجه نفس کشیدن سخت‌ می‌شود.

در مورد اثرات مضر سیگار بر بیماری‌های انسدادی ریه و راه‌های تشخیص این بیماری‌ها توضیح می‌دهید؟

علت اصلی بیماری‌های انسدادی ریه مصرف سیگار است. البته گاهی اختلالات ژنتیک و یا عوامل شغلی نیز می‌تواند درجاتی از این بیماری‌ها را ایجاد کنند اما عامل اصلی این بیماری‌ها سیگار است. حتی آلودگی هوا در مناطق بسیار آلوده شهری نیز جزء علل ایجادکننده بیماری نیست بلکه عامل تشدیدکننده بیماری است. شیوع این بیماری در مردان به علت مصرف زیاد سیگار بیشتر است؛ گرچه در ده‌های اخیر مصرف سیگار نزد خانم‌ها نیز افزایش یافته است. به طور کلی سن بروز بیماری در برونشیت مزمن دهه پنجم به بعد و در آمفیزیم دهه ششم به بعد است.

روش تشخیص بیماری در مرحله اول شرح حال و علائم بالینی است اما استفاده از تست‌های تنفس بخصوص اسپرومتری علاوه بر اینکه شدت بیماری را مشخص می‌کند در مراحل اولیه نیز می‌تواند در تشخیص بیماری کمک‌کننده باشد. استفاده از رادیوگرافی ریه و سی‌تی‌اسکن نیز می‌تواند در تشخیص بیماری و شدت ضایعات و عوارض آن کمک‌کننده باشد. در مراحل شدید و پیشرفته نیز اندازه‌گیری گازهای خون شریانی می‌تواند وضعیت بیماری و شدت آن و پیش‌آگهی را مشخص کند.

آیا طول مدت مصرف انواع دخانیات نقشی در بروز یا شدت این دسته از بیماری‌ها دارد؟

بله، مدت و زمان مصرف دخانیات در ایجاد این بیماری‌ها مؤثر است. هرچه میزان مدت مصرف دخانیات بیشتر باشد شدت ضایعه نیز بیشتر است. انواع دخانیات در بروز بیماری‌ها موثرند، اما مضرات مصرف سیگار نسبت به قلیان و پیپ بیشتر است.

به نظر شما چه روش درمانی مناسب است؟

اساس درمان، ترک سیگار است. درمان‌های دارویی نگهدارنده شامل داروهای گشادکننده مجاری هوایی ریوی برونش‌ها است. در مواردی که عود بیماری و نارسایی تنفسی به هر دلیل عارض شود استفاده از آنتی‌بیوتیک، داروهای کورتنی و داروهای استشاقی با حداکثر مقدار ضرورت دارد. معمولاً مصرف کورتن در فاز حاد و عود بیماری به صورت خوراکی یا تزریقی توصیه می‌شود اما به صورت طولانی‌مدت تنها در بیمارانی که اسپاسم مجاری هوایی دارند و پاسخ درمانی جدی به گشادکننده‌های برونش نمی‌دهند توصیه می‌شود. این گروه که حدود 25 درصد بیماران را شامل می‌شوند از کورتن؛ چه استنشاقی و چه خوراکی با مقدار کم نفع می‌برند. البته در مورد مصرف کورتن باید بیمار از نظر بروز عوارض مصرف طولانی‌مدت آن تحت نظر باشد و با استفاده از روش‌های درمانی و یا رژیم غذایی بعضی از عوارض آن را به حداقل رساند.

در مورد روش‌های ترک سیگار هم توضیح می‌دهید؟

با توجه به اینکه وابستگی اصلی به سیگار وابستگی روحی است برای ترک سیگار اراده و تصمیم فرد و مهیا کردن فضایی که تا حد ممکن امکان دستیابی به سیگار و یا در معرض سیگار قرار گرفتن فرد به حداقل رسد، ضروری است. البته وابستگی جسمی که عمدتاً مربوط به نیکوتین است که در هفته‌های اول ترک سیگار علائمی را ایجاد می‌کند که با استفاده از قرص یا ترکیبات محتوی نیکوتین می‌توان این علائم را به حداقل رساند اما این علائم و عوارض طی چند هفته به طور کل از بین می‌روند.