دکتر ابوالفضل بهجو به مناسبت هفته سلامت و نام‌گذاری نخستین روز این هفته با عنوان «عدالت در سلامت با پزشکی خانواده و نظام ارجاع» در مرور اجرای برنامه پزشک خانواده در فارس به آتیه‌آنلاین، گفت: در سال ۱۳۹۱ برنامه پزشک خانواده در فارس کلید خورد. آن زمان دکتر مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت مصمم به اجرای برنامه مذکور بود و این طرح با همکاری دانشگاه علوم‌پزشکی، پزشکان عمومی و حمایت مسئولان استانی، عملیاتی شد.
وی با بیان اینکه ستاد استانی پزشک خانواده با مدیریت رئیس دانشگاه هر هفته تشکیل می‌شد، افزود: اما در دوره‌های بعد، اجرای برنامه کم‌رنگ شد و حمایت‌های لازم از آن به‌عمل نیامد. به‌ویژه اینکه ارجاع بیماران به سطح دوم درمان یعنی ویزیت متخصصان، به‌عنوان برنامه اصلی برنامه حذف شد. زیرا فرهنگ‌سازی اجرای طرح، نیازمند زمان بود تا مردم در تنگنای درمان قرار نگیرند.
عضو کمیته پزشک خانواده انجمن پزشکان عمومی فارس، ادامه داد: از طرفی نظام پرداختی پزشکان مبتنی بر سرانه درمان است؛ به‌این نحو که در ازای مراجعه هر بیمار به پزشک خانواده، مبلغی به‌عنوان سرانه به پزشکان تعلق می‌گیرد. اما میزان سرانه با تورم رشد نکرد. این درحالی بود که سرانه دستمزد تنها متعلق به پزشکان نیست و دستمزد مراقبان بهداشت و مخارج فنی از جمله اجاره مطب، مواد مصرفی، تجهیزات پزشکی و هزینه استهلاک را نیز شامل می‌شود.
بهجو، یادآور شد: آن زمان سرانه درمان به مبلغ ۲۱۰۰ تومان تعیین شد که ۱۲ درصد آن متعلق به مراقبان سلامت یا دستیاران پزشک خانواده بود و هرچند این مبلغ در دوره خود مناسب بود؛ اما به‌مرور ارزش سرانه با رشد تورم کاهش یافت و سبب خروج پزشکان و حتی مراقبانی شد که عموما از شهرها و روستاهای اطراف برای همکاری با طرح آمده بودند. درنتیجه اجرای برنامه در استان فارس با وجود اینکه به‌عنوان پایلوت طرح، پیشتاز بود از هدف اصلی ارجاع به سطوح ۲ و ۳ فاصله گرفت.
او گفت: در سال‌های دوم و سوم اجرای طرح، برگزاری جلسات ستاد ملی و ستاد کشوری کم‌رنگ شد و در ستاد اخیر تعداد برگزاری جلسات از دو هفته یکبار به سه تا چهارماه یکبار تقلیل یافت و از طرفی پی‌گیری ستاد پزشک خانواده استانی نیز ضعیف شد و در دو سال اخیر جلسات این ستاد به‌ندرت تشکیل شده است.
عضو کمیته پزشک خانواده انجمن پزشکان عمومی فارس، افزود: اکنون در دولت جدید اجرای طرح پزشک خانواده از سوی دکتر پزشکیان که آغازگر اجرای برنامه پزشک خانواده روستایی به‌عنوان وزیر بهداشت وقت دولت خاتمی بود در مدار توجه قرار گرفته است. همچنین دکتر ظفرقندی، وزیر بهداشت، اجرای طرح پزشک خانواده را با انجام اصلاحاتی در دستور کار قرار داده است که امیدواریم با رفع مشکلات، طرح پزشک خانواده به‌طور کامل اجرایی شود.
مهمترین مطالبات پزشکان خانواده
بهجو با اشاره به مهمترین مسائل پزشکان خانواده، اعلام کرد: رشد سرانه دریافتی پزشکان، منطبق با رشد تورم، مهمترین خواسته این گروه از فعالان به‌شمار می‌رود؛ چنانچه وضعیت معیشتی پزشکان در شرایط مناسب نباشد درعمل، اجرای برنامه ضعیف می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین به‌این نتیجه رسیده‌ایم که سرانه مراقبان سلامت باید از سرانه پزشک خانواده جدا شود؛ زیرا روح این برنامه بخش بهداشت است که در دست مراقبان سلامت قرار دارد و آن‌ها با ارائه خدماتی مانند مراقبت‌های دوره‌ای و بیماریابی، نقش پیشگیرانه در حوزه درمان دارند. از طرفی با توجه به همکاری آن‌ها با پزشکان خانواده، زمینه‌های ایجاد خلل در روابط دوسویه به‌دلیل مسائل مالی باید برداشته شود.
عضو کمیته پزشک خانواده انجمن پزشکان عمومی فارس، بیان کرد: در یک دوره‌ای قرار شد که پزشکان ۱۲ درصد سهم مراقبان را به‌عنوان حقوق حداقلی پرداخت کنند و باقی را دانشگاه علوم‌پزشکی بپردازد؛ اما این برنامه هیچگاه عملیاتی نشد. در نتیجه اکنون حدود ۳۰۰ پزشک، مراقب ندارند و علت آن این است که افرادی که از شهر و دیار خود به امید فعالیت در حرفه مراقب به شیراز مهاجرت کرده بودند، به‌دلیل پایین بودن سهم‌شان از محل سرانه درمان پزشک خانواده و هزینه‌های گران اقامت به شهر و دیار خود بازگشتند.
بهجو گفت: با توجه به تجربه پزشکان خانواده استان فارس و مسئولان استانی، انتظار می‌رود تا امکان مشارکت فعالان این عرصه در اتخاذ تصمیم‌های کلان برنامه پزشک خانواده فراهم شود تا اجرای برنامه به‌نحو احسن در استان پیش رود.
استقبال از برنامه پزشک خانواده
عضو کمیته پزشک خانواده انجمن پزشکان عمومی فارس با بیان اینکه برنامه پزشک خانواده در استان فارس با استقبال اقشار گوناگون مردم مواجه شده است، افزود: اکنون ویزیت پزشک عمومی حدود ۲۵۰ هزار تومان است؛ اما افراد تحت پوشش پزشک خانواده امسال ۲۷ هزار تومان حق‌ویزیت پرداخت می‌کنند و سال گذشته این میزان تنها ۱۰ هزار تومان بود. همچنین بیماران فقط ۱۰ درصد هزینه‌های دارو را از جیب می‌پردازند.
بهجو ادامه داد: از طرفی دریافت خدمات درمانی در قالب پزشک خانواده، ضمن ایجاد احساس عاطفی بین پزشک و بیمار، زمینه شناخت کافی از وضعیت سلامت بیماران توسط پزشکان را فراهم می‌کند و درمقابل، اعتماد بیماران نسبت به پزشکان نیز تقویت می‌شود. همچنین در این فرایند، بیماران علاوه بر برخورداری از اقدامات درمانی از خدمات پیشگیرانه نیز بهره‌مند می‌شود. همچنین برخی داروها مانند مولتی‌ویتامین و آهن از سوی مراقبان سلامت به‌طور رایگان در اختیار بیماران قرار می‌گیرد و روند این خدمت‌رسانی از سوی ناظران بهداشت، پایش می‌شود.
او با بیان اینکه ساکنان استان فارس، حتی افرادی که فاقد پوشش بیمه‌ای هستند، پرونده الکترونیک سلامت دارند، گفت: سامانه پرونده الکترونیک همواره پایش می‌شود؛ اما به‌هرروی، فرازونشیب‌هایی نیز وجود دارد و نارسایی سامانه یکی از مهمترین مشکلاتی است که با آن مواجه هستیم.
وضعیت ارجاع بیماران به سطح دوم
عضو کمیته پزشک خانواده انجمن پزشکان عمومی فارس، درباره اجرای سطح دوم درمان پزشک خانواده در استان فارس، اعلام کرد: اجبار به ارجاع بیماران به سطح دوم یعنی متخصصان در سال‌های دوم و سوم اجرای طرح، برداشته شد. زیرا متخصصان فعال در بخش‌های خصوصی، ملزم به ارائه بازخورد نتایج درمانی به سطح اول بودند و برای این اقدام نیز برای هر بیمار، یک ویزیت بخش دولتی دریافت می‌کردند. اما با وجود این، آن‌ها زیربار چنین شیوه‌ای نرفتند. زیرا مطب‌های آن‌ها به‌اندازه کافی شلوغ بود و حتی برخی از پزشکان حاضر به انعقاد قرارداد با سازمان‌های بیمه‌ای نبودند.
بهجو ادامه داد: اکنون ارجاع بیماران به سطح دوم در قالب پزشک خانواده انجام می‌شود و برای این منظور متخصصان بخش‌های دولتی ملزم به انعقاد قرارداد و همکاری با طرح هستند. اما سیستم ارجاع بیماران، اجباری نیست و هر فرد به‌طور مستقیم می‌تواند با پرداخت فرانشیز بالاتر به متخصص مراجعه کند. این درحالی است که برنامه پزشک خانواده ایجاب می‌کند تا بیماران به‌طور حتم به پزشکان سطح اول مراجعه کرده و در صورت صلاحدید پزشک، اقدامات درمانی آن‌ها در سطح دوم و سوم ادامه یابد و بازخورد آن نیز به سطح اول بازگردد.
نظر شما