ناباروی چیست و آیا آماری در این زمینه وجود دارد؟

اگر زوج‌ها پس از یک سال تلاش نتوانند صاحب فرزند شوند نابارور محسوب می‌شوند. آمارهای جهانی در مورد زوج‌هایی که در سن باروری هستند نشان می‌دهد که حدود ۱۵ درصد آنان دچار مشکلات ناباروری هستند. این آمار در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه متفاوت است. در کشور ما به علت نبود مطالعه جامع در مورد شیوع ناباروری در سن ازدواج آمار دقیقی نداریم ولی به‌نظر می‌رسد که آمار ناباروری در کشور ما بالاتر از میانگین جهانی است.

لطفا در مورد علت ناباروری در کشور توضیحاتی بفرمایید؟

یکی از مسائل مهم سن ازدواج است که در کشور ما بالا رفته است و زمان تمایل زوجین برای فرزنددار شدن زیاد شده است و این مسئله باعث می‌شود که سن زنان بالا برود و با بالارفتن سن زنان میزان باروریشان افت پیدا می‌کند و این موضوع باعث شده مشکلات ناباروی در کشور از میانگین جهانی بالاتر باشد. عواملی دیگری هم مانند مسائل استرس‌زا و مسائل فرهنگی وجود دارند. اغلب زوجین از ابراز اینکه مشکل ناباروری دارند امتناع می‌کنند و برای درمان خیلی دیر مراجعه می‌کنند و این مسئله باعث می‌شود که نه تنها تلاششان برای باروری کم شود بلکه میزان ناباروریشان هم بالا می‌رود. همچنین استفاده از ظروف یکبار مصرف، آلاینده های هوا و یا عوامل فیزیکی دیگری مانند شغل هم در این موضوع موثرند. در بعضی از شغل‌ها ناباروی زیاد دیده می شود مانند کسانی که در پمپ بنزین‌ها کار می‌کنند. عوامل شغلی و محیطی هم باعث شده است که شیوع ناباروی را بالاتر ببرد. ما تخمین می‌زنیم در کشور چیزی حدود ۳.۵ میلیون زوج مشکل ناباروری داشته باشند. برای اینکه این مشکل مدیریت شود دستگاه‌های حاکمیتی باید تمهیداتی را اتخاذ کنند که دسترسی زوج‌ها به درمان ناباروی بیشتر شود. مسئله تامین هزینه‌ها و پشتیبانی از مراکز درمان ناباروری هم باید مد نظر قرار بگیرد تا مشکلات ناباروری زوجها برطرف شود.

در حال حاضر چه روش‌هایی برای درمان ناباروری وجود دارد؟

مسئله‌ای که اهمیت زیادی دارد این است که تقریبا همه روش‌های درمان ناباروری که در دنیا مرسوم است در کشور ما هم وجو د دارند. مراکز درمانی خوبی برای درمان ناباروری در کشور وجود دارند که این قابلیت را دارند که تمام روش‌های ناباروی را در کشور اجرا کنند و خوشبختانه نتایج خوبی هم از عملکرد آنها به‌دست آمده که قابل مقایسه با نتایج خوب دنیا است. درمان ناباروری از یک مداخلات بسیار ساده و گاهی در حد یک مشاوره بهداشتی و عملکردی شروع می‌شود تا در مداخلاتی که برای ناباروی انجام می‌شود. در این مرحله زوج‌ها ممکن است با مشاوره ساده مشکلشان حل شود. گاهی اوقات ممکن است نیاز به یک تداخل دارویی خیلی مختصری داشته باشند و گاهی اوقات با تنظیم سیکل دوره‌ایی که زنان دارند مشکل نابارویشان حل می‌شود. بعضی از اوقات هم نیاز است که مداخلات دارویی انجام شود به‌ویژه اگر کمبودهایی در پروسه فرزنددار شدن باشد که معمولا شامل ویتامین و هورمون‌ها هستند که با یک دارو و درمان ساده مشکل حل می‌شود. گاهی اوقات هم مداخله از این فراتر می‌رود و باید یکسری کارهایی برای بیمار انجام شود که معمولا نمونه مردان گرفته می‌شود و در آزمایشگاه این نمونه‌ها تقویت می‌شود و بعدا به زنان تزریق می‌شود و مشکل حل می‌شود و بعضی از اوقات زوجین نیاز به یکسری از جراحی های کوچک پیدا می‌کنند که برای زنان و مردان انجام می‌شود و یا زن دچار مشکل است که با برداشتن آن ضایعه‌ بارور می‌شود حالا ممکن است سپتوم یا پولیپ باشد یا مرد ممکن است مشکلات خفیف مانند واریکوسل داشته باشد که با یک جراحی محدود برطرف می‌شود.

لطفا در مورد لقاح آزمایشگاهی خارج از بدن هم توضیحاتی بفرمایید؟

زوج‌هایی هستند که نیاز به مداخلات جدی‌تری دارند و در سیکل‌های درمان ناباروری قرار می‌گیرند و نیاز به لقاح آزمایشگاهی خارج از بدن دارند. یعنی زنان بعد از گذراندن یک دوره درمانی در زمان تخمک‌گیری تخمک‌ها از او جدا می‌شوند. در این شرایط از مردان هم نمونه‌گیری می‌شود و در محیط آزمایشگاهی جنین‌شناسی این لقاح آزمایشگاهی در خارج از بدن زوجین به‌وجود می‌آید و جنینی که تشکیل می‌شود ممکن است بعد از ۲۴ یا ۴۸ ساعت و یا ۵ روز بعد ترزیق شود و یا جنین‌ها فریز می‌شوند و در شرایطی که بدن زن آماده باشد جنین‌ها را از انجماد خارج می‌کنند و به بدن زن منتقل می‌کنند. واقعا نیاز است جنین‌هایی که منتقل می‌شوند سالم باشند و دارای مشکلات ژنتیکی نباشد. گاهی اوقات ممکن است جنین ها معیوب باشند و این جنین معیوب را هر چندبار که منتقل کنیم حاملگی موفق ممکن نیست پس لازم است قبل از اینکه جنین‌ها منتقل شوند روی آنها مطالعات ژنتیکی انجام شود تا جنین سالم منتقل شود. به عنوان مثال زوجینی که تالاسمی دارند باید قبل از انتقال جنین‌ها مورد بررسی قرار بگیرند تا جنین سالم منتقل شود.

یکی از مسائلی که درمان را برای زوج‌های نابارور مشکل کرده هزینه‌های درمانی است، نظر شما در این مورد چیست؟

هزینه ناباروی در سطح جهانی بالا است اما در کشور ما در مقایسه با کشورهای منطقه و کشورهای اروپایی هزینه‌های درمان ناباروری پایین است ولی تامین‌کردن همین هزینه‌ها با توجه به سطح درآمد مردم خیلی سخت است. تمهیداتی را دولت به کار برده که قسمتی از این هزینه‌ها را مراکز دولتی پرداخت می‌کنند و ۱۰ درصد از هزینه‌ها در مراکز رویان را هم می‌پردازند و زوجین را کمک می‌کنند ولی روی هم رفته نسبت به گذشته تحمل هزینه‌ها برای زوج‌ها بهتر شده است.

چه توصیه‌ای برای زوج‌های دچار ناباروری دارید؟

در زمان مناسب بعد از ازدواج اقدام به بارداری کنند و نگذارند زمان بگذرد چون خود گذشت زمان و بالا رفتن سن مشکل ایجاد می‌کند و درمان را هم سخت‌تر می‌کند. هرچه سن بالاتر برود قدرت باروری هم کاهش پیدا می‌کند. زوجین در سنین باروری باید تصمیم به بارداری بگیرند و آن را به تاخیر نیندازند. اگر زوجین یکسال برای باروری اقدام کردند و صاحب فرزند نشدند به‌سرعت به مراکز درمان ناباروری مراجعه کنند. مراجعه هر کدام از زوجها به تنهایی برای پیگیری مشکل ناباروری باعث می‌شود که زمان را از دست بدهند از اینرو هر دو باید با هم مراجعه کنند. معمولا برای رسیدگی به باروری زوج‌ها برایشان پرونده تشکیل می‌شود و بررسی لازم انجام می‌شود تا در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه‌ها بتوانیم به علت ناباروری پی ببریم و درمان خوبی را برایشان شروع کنیم.