فاطمه موسوی ویائه در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین با اشاره به اینکه معنای پیمان‌شکنی این است که فرد متاهل رابطه‌ای پنهانی (جنسی، عاطفی یا عاطفی- جنسی) با فرد دیگری به‌جز همسر خود برقرار کند، افزود: محققان سه دسته عوامل از دلایل خیانت افراد می‌دانند. دسته اول عوامل فردی – شخصیتی هستند. محققان دریافتند اغلب افرادی که مرتکب خیانت می‌شوند، صفات شخصیتی خاصی را دارند. برونگرا و به تجربیات جدید باز و مشتاق هستند. آنها نسبت به کسل‌شدن مستعدتر هستند و هیجان‌خواهی و ماجراجویی آنها را بیشتر در معرض خیانت قرار می‌دهد. در نهایت اینکه محققان دریافتند با توجه به اختلالات روانشناختی، افراد با سطح خودشیفتگی بالا، تمایل بیشتری به خیانت دارند.

او ادامه داد: دسته دوم عوامل به رضایتمندی زناشویی برمی‌گردند. همسرگزینی نامناسب و نداشتن یا کم‌بودن دلبستگی بستر مناسب ایجاد رابطه فرازناشویی است. زمانی که عشق و علاقه و دلبستگی در ازدواج وجود نداشته‌ باشد عدم ارتباط کلامی و فقدان تعامل سازنده با همسر باعث می‌شود رابطه رفته‌رفته سرد و بی‌روح شود. سرخوردگی از تفاوت انتظارات با واقعیت زندگی زناشویی جایی را بازمی‌کند که احتمال بروز وقایع آسیب‌زا در زندگی مشترک از جمله روابطه فرازناشویی را به‌شدت افزایش می‌دهد.

این عضوگروه مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی دسته سوم مؤثر در خیانت عوامل فرهنگی و عوامل موقعیتی دانست و گفت: بعضی از افرادی که زیاد مسافرت می‌روند و کلاً ساعت محدودی در خانه و همراه همسر می‌گذرانند بیشتر مستعد خیانت هستند. بحران میانسالی در مردان ممکن است با خیانت همراه شود به‌خصوص اگر ازدواج سنتی داشته‌اند و احساس می‌کنند جوانی نکرده‌اند.

موسوی ویائه افزود: برخی از مراحل زندگی مشترک از جمله بارداری و ماه‌های پس از تولد فرزند، زمان‌های پرخطر برای خیانت مردان است. اتفاقاتی که روال زندگی را بهم زده مثل ورشکستگی یا فرد را درهم شکسته مثل سوگ والدین ممکن است با خیانت همراه شوند چون فرد تحت فشار روانی شدید اصول اخلاقی خود را گم می‌کند. دوستانی‌ که اهل خیانت هستند باعث می‌شوند نگرش به خیانت مثبت‌تر شود.

وی مهم‌ترین عامل فرهنگی خیانت را هنجارهای فرهنگی جنسیتی خواند و افزود: بعضی از مردان تمایل قوی‌تری برای داشتن رابطۀ فرازناشویی جنسی دارند. آنها اغلب به داشتن روابط کوتاه‌مدت یا بلندمدت و حتی یک شبه با انگیزه‌های جنسی با کسی غیر از همسر خود معترف هستند. در بین زنان دلیل اصلی برای اقدام به خیانت، نارضایتی از روابط زناشویی است در حالی که در بین مردان تمایل به انجام خیانت کمتر وابسته به وضعیت زندگی زناشویی است. دلیل این تفاوت هنجارهای فرهنگی مردسالارانه است که براساس آن اگر یک مرد به دنبال روابط جنسی خارج از ازدواج باشد، طبیعی فرض می‌شود چون مردها تنوع طلب هستند و زن‌ها اغواگر و اگر مردی وسوسه شود تقصیری ندارد، گناه بر دوش زن قرار می‌گیرد.

این پژوهشگر حوزه زن و خانواده توضیح داد: از نظر شرع و قانون خانواده در ایران، رابطه فرازناشویی مرد متاهل با زن مجرد بی‌اشکال است و خیانت نیست. از نظر عرفی نیز مردان خیانتکار کمتر سرزنش می‌شوند. حتی بخشی از این نصیب همسر مرد می‌شود، گفته می‌شود که لابد به حد کافی جذاب، مهربان یا کدبانو نبوده، مرد کمبودی در زندگی زناشویی خود داشته که به دنبال روابط دیگری رفته است. در حالی که اگر زنی خیانت کند چنین قضاوتی وجود ندارد.

موسوی ویائه افزود: اگر رابطه فرازناشویی مرد متاهل آشکار شود دعوا و دلخوری هزینه‌ای که متوجه همسر اوست، اما احتمال طلاق زیاد نیست. کمتر از یک‌سوم زنان خیانت‌دیده ایرانی طلاق می‌گیرند. چون زن میانسال بعد از طلاق مشکلات بسیار و سرمایه اندکی برای تامین معاش فرزندان و اداره زندگی دارد.

این جامعه‌شناس مسائل اجتماعی در پاسخ به اینکه یک فرد چگونه درگیر رابطه فرازناشویی می‌شود، گفت: از ابتدا افرادکمی قصد خیانت دارند و ارتباط با نفر سوم در قالب احوالپرسی و گفت‌وگوی روزمره عادی پنداشته می‌شود. به تدریج با پیشرفت رابطه و پیدایش نزدیکی عاطفی، احساسات خوشایند عاشقانه و دلبستگی نیز به وجود می‌آید. درد دل‌کردن و تصور نقش ناجی صمیمیت عاطفی به وجود می‌آورد که معمولاً به صمیمیت فیزیکی و در صورت مساعدبودن شرایط خلوت‌کردن دونفره دیر یا زود به صمیمیت جنسی تبدیل می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه افراد معمولاً بعد از رابطه جنسی با عذاب وجدان روبرو می‌شوند، افزود: اول حس می‌کند از اینکه از اصول اخلاقی عدول کرده اما خود را توجیه می‌کند او را می آزارد. اما در عین حال فردبا فرافکنی، تقصیر را به اشتباهات همسر نسبت می‌دهد و اساساً نوعی دوراهی کاذب می‌سازد که طلاق میسر نیست پس خیانت در کنار ادامه زندگی مشترک اشکالی ندارد. خطای خوش‌بینی نیز رخ می‌دهد و فرد مزایای رابطه فرازناشویی را بیشتر و ریسک‌های آن از جمله احتمال افشای رابطه، رسوایی و طلاق را کمتر در نظر می‌گیرد.

این جامعه‌شناس ادامه داد: فرد ترجیح می‌دهد بر لذت در دسترس و کوتاه ‌مدت تمرکز کند و نگرانی درباره آینده دور و غیرقطعی را نادیده بگیرد. اما این زندگی دوگانه نمی‌تواند طولانی شود، یا طرفین فرسوده می‌شوند و به رابطه پایان می‌دهند یا همسر فرد خیانتکار به او مشکوک می‌شود و رابطه فرازناشویی افشا می‌شود.

این پژوهشگر مطالعات جنسیت با اشاره به اینکه فرد خیانتکار، خیانت زناشویی را به عنوان استراتژی انتخاب می‌کند تا از مشکلات فردی و بن‌بست زندگی مشترک فرار کند، در خصوص عواقب این رویکرد رفتاری گفت: این شکل از رابطه حاصلی ندارد و حتی عواقب خیانت از جمله طلاق و آسیب به همسر بیش از مزایای آن است.