به گزارش آتیه‌آنلاین، اظهارات رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره افزایش مستمری مددجویان با گلایه برخی از سمن‌ها و معلولان مواجه شده، آنها می‌گویند همخوانی بین افزایش مستمری‌ها با نرخ تورم کشور وجود ندارد و به همین دلیل مستمری پاسخگوی نیازهای معیشتی آن نیست.

وضعیت کنونی مستمری‌ها و تغییرات اخیر

بر اساس آمار سازمان بهزیستی ‌کشور، تنها ۱.۶ میلیون نفر از ۱۰ میلیون فرد دارای معلولیت در ایران تحت پوشش مستمری ماهانه هستند. مستمری این افراد در سال‌های گذشته حدود ۹۰۰ هزار تومان بود که در سال ۱۴۰۱ به ۱.۲ تا ۱.۳ میلیون تومان افزایش یافت.

در سال ۱۴۰۳، این مبلغ ۴۰ درصد افزایش پیدا کرد و به حدود ۱.۷ تا ۱.۸ میلیون تومان رسید. پیشنهاد افزایش مستمری به ۱.۲ تا ۳.۶ میلیون تومان برای دهک‌های یک تا هفت برای معلولان شدید و خیلی شدید (مشمول ماده ۲۷)، در حال تصویب است.

شکاف میان افزایش مستمری و قدرت خرید

نرخ تورم سالانه کشور در سال‌های اخیر براساس داده‌های مرکز آمار ایران، به طور متوسط بین ۳۰ تا ۵۰ درصد در نوسان بوده است. برای مثال، تورم نقطه‌به‌نقطه مرداد ۱۴۰۳ حدود ۴۲.۵ درصد گزارش شده است.

بنابراین افزایش ۴۰ درصدی مستمری‌ها در سال جاری، اگرچه قابل‌توجه است، اما به‌زحمت با نرخ تورم همگام شده و به نظر می‌رسد بهبود محسوسی در قدرت خرید مددجویان ایجاد نخواهد کرد. به ویژه آنکه پیش از این، مستمری‌ها برای سال‌ها ثابت مانده یا افزایش‌های ناچیزی داشتند.

حتی با افزایش پیش‌بینی شده برای معلولان شدید (تا ۳.۶ میلیون تومان)، این مبلغ در مقایسه با خط فقر مطلق (که بر اساس برخی برآوردها در سال ۱۴۰۳ به بیش از ۱۰ میلیون تومان برای یک خانوار چهارنفره میرسد) همچنان ناکافی است.

افزایش‌ها گرهی از مشکلات معلولان نمی‌گشاید

گلایه‌های مداوم مددجویان نشان می‌دهد افزایش‌های اخیر بیشتر جنبه مسکن مقطعی دارد تا راه‌حلی پایدار بسیاری از معلولان به فعالیت در مشاغل کاذب یا تکدی‌گری روی آورده‌اند. سازمان‌های مردم‌نهاد بارها تأکید کرده‌اند که شاخص‌سازی مستمری‌ها با نرخ تورم باید در قانون لحاظ شود شود تا از کاهش مداوم قدرت خرید جلوگیری کند.

منصور شادکام، قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین از افزایش۴۰ درصدی مستمری ماهانه معلولان به‌عنوان «اقدامی ناکافی» انتقاد می‌کند و می‌گوید: متأسفانه مشکلات اقتصادی سال‌های اخیر چنان بر زندگی معلولان فشار آورده که حتی افزایش ۴۰ درصدی مستمری در سال جاری نیز هیچ تغییری در معیشت آنان ایجاد نخواهد کرد.

او با اشاره به محاسبات فعلی می‌افزاید: با احتساب این افزایش، مستمری ماهانه معلولان به ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد. این مبلغ تنها برای خرید ۱.۵ تا ۲ کیلو گوشت در ماه کافی است. چگونه انتظار داریم یک فرد معلول با چنین رقم ناچیزی هزینه‌های درمان، مسکن، خوراک و سایر نیازهایش را تأمین کند؟ عرصه زندگی بر معلولان بسیار تنگ شده است.

شادکام خطاب به مسئولان سازمان بهزیستی تأکید می کند: ریاست این سازمان باید با رایزنی جدی‌تر با دولت، مجلس و سازمان برنامه و بودجه، افزایش مستمری متناسب با نرخ تورم واقعی را مطالبه کند. پرداخت حقوق ناچیز به معلولان نقض آشکار قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت است.

قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران به ماده‌ای از این قانون اشاره کرد که بر لزوم پرداخت حقوقی معادل حداقل دستمزد قانون کار به معلولان شدید و بسیار شدید فاقد شغل تأکید دارد و می‌گوید: اگر حداقل حقوق پایه کارگری را ۱۰ میلیون تومان در نظر بگیریم، باید همین مبلغ به معلولان پرداخت شود. اما این قانون سال‌هاست اجرایی نشده و بودجه‌ای برای آن تخصیص نمی‌یابد.

او با انتقاد از نگاه تبعیض‌آمیز به جامعه معلولان می‌افزاید: معلولان شهروندان درجه دو نیستند. دولت و مجلس باید با اختصاص بودجه مناسب، کرامت انسانی این قشر را حفظ کرده و از تبدیل شدن آنها به حاشیه‌نشینان اقتصادی جلوگیری کنند.

شادکام با اشاره به هزینه‌های سنگین و چندوجهی زندگی افراد دارای معلولیت، هشدار می‌دهد: افزایش مستمری‌ها حتی با فرض رشد ۴۰ تا ۶۰ درصدی، نه‌تنها کفاف نیازهای اولیه معلولان را نمی‌دهد، بلکه حلقه فشار معیشتی بر این جامعه را تنگ‌تر کرده است..

وی با تأکید بر اینکه هزینه‌های زندگی یک فرد معلول به‌دلیل نیازهای ویژه، بسیار فراتر از یک فرد عادی است، توضیح می‌دهد: یک فرد معلول علاوه بر مخارج روزمره، با هزینه‌های سنگین درمان، ایاب‌وذهاب، تجهیزات توانبخشی و خدمات حمایتی روبه‌روست. بسیاری از این هزینه‌ها یا توسط بیمه پوشش داده نمی‌شود یا سهم ناچیزی از آن تأمین می‌شود.

شادکام می‌افزاید: بخش بزرگی از معلولان به دلیل محدودیت‌های حرکتی یا مالی، حتی امکان ورزش کردن را ندارند و همین موضوع آنان را در معرض بیماری‌های ثانویه مانند دیابت، فشارخون، اختلالات روانی و... قرار می‌دهد. وقتی بیمه‌ها هزینه این درمان‌ها را تقبل نمی‌کنند، بار مالی مضاعفی به زندگی آنها تحمیل می‌شود.

قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران با اشاره به بحران کمبود تجهیزات توانبخشی می‌گوید: قیمت یک عصای استاندارد اکنون به ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان رسیده است. چگونه فرد نابینایی که ماهانه تنها ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان مستمری دریافت می‌کند، می‌تواند چنین هزینه‌ای را متقبل شود؟ حتی اگر بهزیستی بخواهد کمک کند، اعتبارات محدود است و بسیاری از معلولان ماه‌ها در نوبت دریافت ابزارهای اولیه می‌مانند.

وی ادامه می‌دهد: در شرایط محدودیت موجودی تجهیزات توانبخشی در انبارهای بهزیستی، معلولان از جمله نابینایان برای دریافت تجهیزات اولیه خود مانند عصا ناگزیر خانه‌نشین می‌شوند، بعضاً نیز شماری از آنها با وجود مجهز بودن به این وسیله به دلیل عدم فرهنگ‌سازی مناسب در خصوص حق تقدم عبور نابینا از خیابان مورد بی‌توجهی واقع می‌شوند. بارها شاهد بوده‌ایم رانندگان با بی‌تفاوتی از کنار فرد نابینا می‌گذرند و عصای او را می‌شکنند.

شادکام در پایان با تأکید بر ضرورت بازنگری فوری در سیاست‌های حمایتی تأکید می‌کند: افزایش مستمری‌ها بدون توجه به واقعیت‌های زندگی معلولان، تنها یک مسکن موقتی است بنابراین نیازمند تحولی بنیادین در نگرش مسئولان و جامعه هستیم تا معلولان نه به‌عنوان بار اقتصادی، بلکه به‌عنوان شهروندانی با حقوق برابر دیده شوند.

اگرچه افزایش مستمری‌ها گامی مثبت است، اما این اصلاحات بدون بازنگری اساسی در شیوه هدف‌گذاری و شاخص‌سازی حقوق‌ها، نمی‌تواند چالش معیشتی مددجویان را حل کند. دولت علاوه بر اینکه باید پوشش حمایتی خود را به‌ویژه برای معلولان محروم از مستمری گسترش دهد، بلکه مکانیزمی خودکار در راستای تعدیل مستمری‌ها با تورم تعریف کند. تقویت برنامه‌های تکمیلی مانند اشتغال‌زایی و دسترسی به خدمات درمانی بسیار احساس می‌شود در غیر این صورت، شکاف میان مستمری‌ها و هزینه‌های زندگی، بحران فقر را در میان معلولان و سایر مددجویان تشدید خواهدکرد.

گزارش: مهین داوری