سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد کرونا همچنان بر سیستم بهداشتی در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد. بر اساس نظرسنجی‌های این سازمان، تداوم خدمات بهداشتی در این زمینه ضروری است. بر اساس این آمار در بیش از نیمی از کشورهای مورد بررسی، مراقبت‌های اولیه روزانه و اجتماعی برای پیشگیری و مدیریت کرونا تحت تأثیر قرار گرفته و در بیش از ۳۸ درصد از کشورها، مراقبت‌های حیاتی و جراحی‌ها نیز با اختلال همراه بوده است. طبیعتاً در این مسیر کشورهای کم‌درآمد بیشترین اختلالات را تجربه کرده‌اند. دلیل اصلی این اختلالات، تعطیلی موقت مراکز، کمبود کادر درمان، داروهای ضروری و زیرساخت‌های لازم برای مراکز بهداشت و درمان بوده است. همچنین این آمار نشان می‌دهد اگر این اختلالات ادامه یابد پیامدهای بالقوه‌ای برای سلامت مردم و افزایش مرگ‌ومیر در پی خواهد داشت.
امید به زندگی
با همه این دشواری‌ها، مردم جهان زندگی بهتر و طولانی‌تری را تجربه و سال‌های بیشتری در سلامت کامل زندگی می‌کنند. امید به زندگی جهانی هنگام تولد از ۶۶.۸ سال در ۲۰۰۰ به ۷۳.۳ سال در ۲۰۱۹ افزایش یافته و امید به زندگی سالم از ۵۸.۳ سال به ۶۳.۷ سال افزایش داشته است. هر دوی این شاخص‌ها به طور مداوم برای زنان نسبت به مردان به ترتیب تقریباً ۵ و ۲.۴ سال بالاتر است. دستاوردهای کلی در امید به زندگی و سلامت منعکس‌کننده تغییرات عمیق در مرگ‌ومیر و بیماری است. در ۲۰ سال گذشته پیشرفت‌هایی در سلامت مادران و کودکان حاصل شده است، به طوری که نسبت جهانی مرگ‌ومیر مادران و نرخ مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج سال به ترتیب نزدیک به ۴۰ درصد و ۶۰ درصد نسبت به سال ۲۰۰۰ کاهش یافته است. علاوه بر این سرمایه‌گذاری‌ها و پیشرفت‌های عمده‌ای در برنامه بیماری‌های واگیرداری مانند ایدز، سل و مالاریا ایجاد شده که به کاهش فراوانی مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری‌ها منجر شده است؛ هرچند که سهم جهانی مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های غیرواگیردار از تقریباً ۶۱ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۷۴ درصد در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است. طبق این آمار، کشورهای کم‌درآمد و متوسط همچنان بیشترین بار بیماری‌های واگیردار مانند سل، ایدز و مالاریا را به دوش می‌کشند. با این سرعت فعلی بهبود شاخص‌های مرگ‌ومیر در این حوزه، احتمالاً این کشورها تا سال ۲۰۳۰ به اهداف توسعه پایدار خود نخواهند رسید.
اهداف جهانی سلامت
همه‌گیری کرونا احتمالاً هم بر امید به زندگی و هم پیشرفت‌های حاصل شده در برخی از جنبه‌های سلامت جمعیت تأثیر منفی می‌گذارد و آن را کند خواهند کرد. برای دستیابی به اهداف مختلف سلامت ملی و بین‌المللی لازم است برنامه‌های پیشگیری و کنترل بیماری‌ها و آسیب‌ها به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد و متوسط تقویت شوند. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت تعداد کل کودکانی که در سال ۲۰۲۰ تحت تأثیر کوتاه قدی بوده‌اند، ۲۷ درصد کمتر از سال ۲۰۰۰ بود که می‌توان نتیجه گرفت میزان شیوع کوتاه قدی در کودکان کاهش یافته، اما طبق همین آمار از سال ۲۰۰۰ چاقی در سراسر جهان در تمامی سنین افزایش یافته است. میانگین مصرف جهانی الکل بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ اندکی کاهش یافته و همچنان مردان سه برابر بیش از زنان الکل مصرف می‌کنند. مصرف دخانیات نیز بشدت کاهش یافته است. حدوداً ۲۲ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سال جهان تا سال ۲۰۲۰ دخانیات استفاده کرده‌اند که ۳۳ درصد نسبت به سال ۲۰۰۰ کاهش داشته است. فشار خون بین افراد ۳۰ تا ۷۹، بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ تقریباً دو برابر شده و به یک میلیارد و ۲۸۰ میلیون نفر رسیده که عمدتاً به دلیل رشد جمعیت و افزایش سن بوده است؛ هرچند عمده بار این بیماری بر کشورهای با درآمد پایین و متوسط است. همچنین این آمار نشان می‌دهد بیش از دوسوم جمعیت جهان از سوخت‌ها و فناوری‌های پاک برای پخت‌وپز استفاده می‌کنند که نسبت به سال ۲۰۰۰ رشد قابل توجهی داشته است. با این حال، تقریباً کل جمعیت جهان سطوح ناسالمی از ذرات ریز و دی‌اکسید نیتروژن را تنفس می‌کنند. در این بین مردمان کشورهای فقیر و متوسط بیشتر در معرض آلودگی هوای خارج از خانه در سطوحی فراتر از محدودیت‌های کیفیت هوای سازمان بهداشت جهانی قرار دارند. سازمان بهداشت جهانی در این گزارش هشدار داده که احتمالاً کرونا پیشرفت‌های مربوط به پوشش خدماتی که در ۲۰ سال گذشته حاصل شده است را متوقف کند و مشکلات مالی افرادی را که مجبورند خود برای سلامتی‌شان هزینه کنند، افزایش خواهد داد. این سازمان معتقد است مراقبت‌های بهداشتی اولیه سنگ‌بنای یک نظام سلامت عادلانه و تاب‌آور است. توجه ناکافی به نقش مرکزی مراقبت‌های بهداشتی اولیه، اثربخشی پاسخ به همه‌گیری را کند کرده و باعث ایجاد اختلال در مراقبت‌های معمول در بسیاری از کشورها شده است. به هر حال برای رسیدن به اهداف سال ۲۰۳۰ نیاز است اقدامات فوری در بخش مراقبت و بهداشت صورت گیرد.
روندها و نابرابری‌ها
بنا بر این گزارش، امید به زندگی و سطح سلامت به طور کلی در اکثر کشورها افزایش یافته، اما همچنان در کشورهایی با درآمدهای بالا و بالاتر از سطح میانگین، این افزایش بیشتر بوده است. کشورهایی که سطح درآمدی کمی دارند امید به زندگی در آن‌ها از سال ۲۰۰۰ تاکنون بیش از ۱۰ سال افزایش داشته، اما با وجود این دستاوردها، این کشورها از میانگین جهانی در سال ۲۰۱۹ عقب مانده‌اند. به طور مثال؛ امید به زندگی و سلامت به ترتیب در این کشورها ۶۵.۱ و ۵۶.۷ بوده، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته این اعداد به ترتیب ۸۰.۹ و ۶۹.۸ سال است. همچنین این گزارش نشان می‌دهد مرگ‌ومیر کودکان بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ در کشورهای با سطح درآمد پایین ۵۵ درصد کاهش یافته و از ۱۴۲ مرگ در هر هزار تولد در سال ۲۰۰۰ به ۶۶ در سال ۲۰۲۰ رسیده است. افزایش امید به زندگی و سلامت در کشورهای بالای درآمدی بیشتر در گروه‌های سنی بالاتر اتفاق افتاده که عمدتاً ناشی از کاهش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های غیرواگیردار و موفقیت در مهار و مدیریت بیماری‌های قلبی - عروقی بوده است. همچنین در سطح جهانی، امید به زندگی و سلامت به ترتیب برای زنان ۵.۱ سال و ۲.۴ سال بیش از مردان در سال ۲۰۱۹ بوده که از سال ۲۰۰۰ این آمار نسبتاً ثابت مانده است.
آمار حوادث جاده‌ای در جهان
نرخ مرگ‌ومیر ناشی از جراحات جاده‌ای از سال ۲۰۰۰ تاکنون نزدیک به ۱۳ درصد در سطح جهانی کاهش یافته و از ۱۹.۱ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر به ۱۶.۷ در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۹ رسیده است. با این حال به دلیل افزایش جمعیت تعداد کلی مرگ‌ومیر ناشی از جراحات در آن دوره اندکی افزایش یافته و از ۱.۲ میلیون نفر به ۱.۳ نفر در سال ۲۰۱۹ رسیده است. همچنین کشورهای اروپایی بیشترین کاهش را در زمینه کاهش حوادث جاده‌ای داشته‌اند. آن‌ها کاهش ۵۱ درصد را از سال ۲۰۰۰ تجربه کرده‌اند و عدد خود را به ۷.۴ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر رسانده‌اند.
آمار مربوط به خودکشی در جهان
مجموع مرگ‌ومیرهای ناشی از خودکشی در جهان از سال ۲۰۰۰ کاهش یافته و از بیش از ۸۰۰ هزار مرگ به کمی بیش از ۷۰۰ هزار مرگ در سال ۲۰۱۹ رسیده که حدود ۲۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این یعنی از ۱۳ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر به ۹.۲ مرگ. در حالی که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میزان خودکشی تا ۳۷ درصد در منطقه اقیانوس آرام غربی و ۴۲ درصد در منطقه اروپا کاهش یافته، قاره آمریکا افزایش ۲۸ درصد را تجربه کرده که این میزان در مردان به ترتیب ۲۶ درصد و در زنان ۳۸ درصد افزایش یافته است. به‌رغم کاهش چشمگیر نرخ خودکشی در دو دهه گذشته، منطقه اروپا همچنان بالاترین نرخ مرگ‌ومیر خودکشی را با ۱۲.۸ در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال ۲۰۱۹ دارد. میزان خودکشی در میان مردان در سال ۲۰۱۹ بیش از دو برابر زنان بوده و نرخ خودکشی در میان مردان کشورهای بسیار توسعه‌یافته بیشتر بوده است. در حالی که برای زنان بالاترین میزان خودکشی در کشورهایی رخ داده که پایین‌ترین میزان درآمد را داشته‌اند. همچنین از هر مرگ‌ومیر ناشی از خودکشی در میان مردان، یک مورد در گروه سنی ۶۰ سال و بالاتر رخ می‌دهد. اگرچه برخی از کشورها پیشگیری از خودکشی را در دستور کار خود قرار داده‌اند، بسیاری از کشورها به اندازه کافی متعهد به اقدام نیستند. در حال حاضر تنها ۳۸ کشور دارای استراتژی ملی پیشگیری از خودکشی هستند.
آمار جهانی قتل
در سراسر جهان، نزدیک به ۴۷۵ هزار نفر در سال ۲۰۱۹ توسط دیگران کشته شده‌اند که از این میان ۸۰ درصد قربانیان مرد بوده‌اند. نرخ جهانی مرگ‌ومیر برای قتل ۲۲ درصد کاهش یافته و از ۷.۹ در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۰ به ۶.۲ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۹رسیده است. بیشترین آمار قتل مربوط به قاره آمریکا است. مرگ‌ومیر ناشی از قتل مردان در سال ۲۰۱۹، ۳۴.۰ در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بوده که تقریباً ۳.۵ برابر بیشتر از نرخ مرگ‌ومیر جهانی مردان در قتل بوده است.
مرگ‌ومیر ناشی از ایدز
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۲۰ حدود ۱.۵ میلیون نفر به ایدز مبتلا شده‌اند که رقم جهانی آن را به ۳۷.۷ میلیون نفر رسانده است. همچنین میزان ابتلا به ایدز در سال ۲۰۲۰، حدوداً ۴۸ درصد کمتر از سال ۲۰۰۰ بوده که نشان می‌دهد کشورها برای جلوگیری از عفونت‌های جدید به طور جدی تلاش می‌کنند. این تلاش‌ها خصوصاً در کشورهای آفریقایی بسیار چشمگیر بوده است. با این حال، هیچ منطقه‌ای در جهان به هدف کاهش ۷۵ درصد عفونت‌های جدید تا سال ۲۰۲۰ دست نیافته است. عفونت‌های جدید نیز از سال ۲۰۰۰ در برخی از کشورهای منطقه اروپا و شرق مدیترانه افزایش یافته است. همچنین سازمان بهداشت جهانی گزارش داده که زیرجمعیت‌های خاص همچنان در معرض خطر ابتلا به ایدز هستند. در منطقه آفریقا دختران نوجوان و زنان جوان ۱۵ تا ۲۴ سال تقریباً ۲۵ درصد از کل عفونت‌های مربوط به ایدز را تشکیل می‌دهند؛ این در صورتی است که این افراد تنها ۱۰ درصد از کل جمعیت را دربر می‌گیرند. درمان ایدز علاوه بر محافظت از افراد مبتلا به ایدز در برابر بیماری‌های شدید و مرگ ناشی از سندرم نقص ایمنی، به پیشگیری از عفونت‌های جدید نیز کمک می‌کند. مطالعات نشان داده که افراد با بارهای ویروسی غیرقابل شناسایی ایدز قادر به انتقال ویروس به دیگران نیستند.
سازمان بهداشت جهانی همچنین آورده است تقاضاهای مربوط به بیماری کرونا، خدمات بهداشتی برخی از برنامه‌های پیشگیری از ایدز را مختل کرده و خدمات آزمایش و درمان به‌ویژه در سال ۲۰۲۰ بدترین آسیب‌ها را دیده و بسیاری از برنامه‌های پیشگیری مربوط به آقایان تعلیق شده است. همچنین از هر شش کشور یک کشور گزارش داده که حداقل ۲۵ درصد از خدمات پیشگیری از ایدز آن‌ها در سه ماه پایانی سال ۲۰۲۱ مختل شده است.
مرگ ناشی از هپاتیت (B)
سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند که در سال ۲۰۱۹، بیش از ۲۹۶ میلیون نفر با عفونت مزمن هپاتیت (B) زندگی کرده‌اند که از این میان، ۱.۵ میلیون نفر در همان سال به این عفونت آلوده شده‌اند. هپاتیت (B) در مناطق آفریقایی و غرب اقیانوس آرام بالاترین میزان ابتلا را دارد و تخمین زده می‌شود که به ترتیب ۷.۵ درصد و ۵.۹ درصد از جمعیت بزرگسال این مناطق به این ویروس مبتلا هستند. شیوع این بیماری در آسیای جنوب شرقی، مدیترانه شرقی، مناطق اروپایی و در منطقه قاره آمریکا کمتر بوده است. آمار نشان می‌دهد تنها ۳۰ میلیون نفر از افراد مبتلا به هپاتیت از وضعیت بیماری خود اطلاع دارند و فقط ۶ میلیون نفر تحت درمان هستند. این عفونت باعث مرگ حدود ۸۲۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۹ شده که بیشتر آن‌ها به دلیل مشکلات کبدی از بین رفته‌اند. حدود یک‌سوم از این مرگ‌ومیرها نیز مربوط به منطقه جنوب شرق آسیا می‌شود.
نویسنده: الهام اظهری
نظر شما