علی یک کارگر ۴۲ ساله در بخش رنگ یک کارخانه خودروسازی در حوالی تهران است، جایی که نزدیک به دو دهه از زندگی خود را سپری کرده است؛ روزهای او طولانی است و فضای اطرافش با بوی مواد شیمیایی سنگین است - رقیق کننده رنگ، حلال و رنگدانه هایی که به دیوارها، لباس ها و ریه‌هایش می‌چسبند.

به گزارش آتیه آنلاین، علی حالا چند سالی است که به بیماری شدید تنفسی مبتلا شده که نتیجه سال‌ها تنفس در این فضای سمی است. او با صدای تند و ضعیف می‌گوید: «ما باید آلودگی را تحمل کنیم. "بعضی از ما برای مدت طولانی در اطراف این مواد شیمیایی بوده‌ایم و گاهی فکر می‌کنیم که انگار آنها بخشی از ما شده‌اند.»

برای علی و هزاران نفر دیگر مانند او، این واقعیت کار در محیط مملو از مواد شیمیایی است، جایی که خطرات شغلی زیاد است و بهای کسب درآمد به قیمت سلامتی فرد تمام می‌شود.

صنایع شیمیایی، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند تولید رنگ، مملو از خطرات شغلی متعددی است. کارگران این صنعت به طور مرتب در معرض مواد مضر مانند ترکیبات آلی فرار (VOCs)، حلال ها، فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی سمی هستند. در زمینه تولید رنگ خودرو، خطرات به ویژه به دلیل ترکیب دماهای بالا، محیط های بسته و قرار گرفتن مداوم در معرض آلاینده های شیمیایی که به طور قابل توجهی شانس مبتلا شدن به بیماری ها و صدمات شغلی را افزایش می‌دهد، مشهود است.

کارخانه های رنگ برای تولید محصولاتی که نیازهای صنایع را برآورده می‌کنند، به ترکیب پیچیده‌ای از مواد شیمیایی متکی هستند. کارگران در این کارخانه ها وظایف مختلفی از مخلوط کردن مواد شیمیایی گرفته تا رنگ آمیزی، خشک کردن و غیره را انجام می‌دهند. اگرچه مقررات ایمنی برای محافظت از کارگران وجود دارد، اما اجرای آن اغلب متناقض است و بسیاری از کارگران، مانند علی، مجبورند با اثرات طولانی مدت قرار گرفتن در معرض آنها دست و پنجه نرم کنند.

آسیب‌ها و بیماری‌های شغلی رایج

آسیب‌های و بیماری‌های ناشی از اشتغال در مشاغلی که با مواد شیمیای سرو کار دارند کم نیست و به این واسطه آمار بالایی در حوزه مشکلات جسمی کارگران شاغل در این کارگاه‌ها ثبت می‌شود.

اختلالات تنفسی یک از این موارد است؛ یکی از شایع ترین و مخرب ترین مشکلاتی که کارگران شاغل در کارخانه‌جات شیمیایی با آن مواجه هستند، بیماری های تنفسی است. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حلال ها و بخارات می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شدید، از جمله آسم، برونشیت مزمن شود. مواد آلاینده‌ای که در بسیاری از رنگ‌ها و پوشش‌ها یافت می‌شوند، ریه‌ها و راه‌های هوایی را تحریک می‌کنند و منجر به مشکلات تنفسی، سرفه و آسیب طولانی‌مدت ریه می‌شوند.

داستان علی داستانی منحصر به فرد نیست. در واقع بیماری های تنفسی یکی از علل اصلی ناتوانی کارگران کارخانه های شیمیایی است. استنشاق این مواد شیمیایی در طول زمان منجر به بدتر شدن عملکرد ریه، کاهش ظرفیت تنفس مناسب کارگران و در نهایت منجر به عوارض مادام العمر می‌شود. در موارد شدیدتر، کارگران ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض ترکیبات سرطان‌زا در رنگ ها و حلال ها، به انواع سرطان‌ها، به ویژه سرطان ریه مبتلا شوند.

مشکلات پوستی نیز از دیگر عوارض اشتغال در کارگاه‌های مذکور محسوب می‌شود؛ علاوه بر مشکلات تنفسی، کارگران اغلب به دلیل تماس مستقیم با مواد شیمیایی مضر از بیماری های پوستی رنج می‌برند. رقیق کننده ها، حلال ها، چسب‌ها و مواد افزودنی می‌توانند باعث واکنش های آلرژیک، درماتیت و سوختگی‌های شیمیایی شوند. این مواد اغلب از طریق پوست جذب می‌شوند و منجر به تحریک و در برخی موارد آسیب دائمی می‌شوند. تماس طولانی‌مدت با مواد شیمیایی سمی بدون تجهیزات حفاظتی مناسب می‌تواند منجر به شرایط شدیدی مانند اگزما مزمن شود که ممکن است حتی پس از قطع تماس نیز ادامه یابد.

سوختگی‌های شیمیایی یکی دیگر از نگرانی های اصلی است. هنگامی که کارگران با مواد شیمیایی خورنده یا واکنشی برخورد می کنند، حتی یک برخورد کوچک یا پاشیده شدن آن ماده می‌تواند منجر به سوختگی دردناک، زخم یا آسیب بافت شود. در حالی که در بسیاری از محیط‌های کاری به دستکش و لباس‌های محافظ نیاز است، همه کارخانه‌ها از این اقدامات ایمنی پیروی نمی‌کنند و کارگران را در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌دهند.

کارگران شاغل در کارگاه‌های مرتبط با مواد شیمیایی از آسیب‌های اعصاب و روان نیز در امان نیستند؛ اثرات عصبی ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حلال های شیمیایی یکی دیگر از نگرانی های جدی کارگران در کارخانه های مواد شیمیایی است. مواد شیمیایی مانند تولوئن، بنزن و زایلن – که اغلب در رنگ‌ها و رقیق کننده‌های رنگ استفاده می‌شوند، بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند. مواجهه مکرر با این مواد می‌تواند منجر به سردرد، سرگیجه، از دست دادن حافظه و اختلال در عملکرد شناختی شود.

با گذشت زمان، تجمع نوروتوکسین‌ها در بدن می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری مانند نوروپاتی محیطی شود که باعث ضعف، بی حسی و درد، معمولاً در دست ها و پاها می‌شود. اثرات طولانی مدت آسیب عصبی ناتوان کننده است و هنگامی که این علائم ظاهر شوند، آسیب اغلب غیرقابل برگشت است.

اقدامات و مقررات ایمنی ناکافی

در حالی که در بسیاری از کشورها مقرراتی برای محافظت از کارگران در صنایع شیمیایی، از جمله تولید رنگ وجود دارد، اجرای آن اغلب عقب‌افتاده است. در کشورهایی مانند ایران که استانداردهای ایمنی صنعتی ممکن است به اندازه کشورهای توسعه یافته‌تر اجرا نشود، کارگران در معرض خطر بیشتری قرار دارند. وسایل حفاظتی مانند ماسک‌ها، دستکش‌ها و لباس‌های محافظ، اغلب ناکافی هستند یا به‌درستی نگهداری نمی‌شوند و کارگران را در معرض مواد شیمیایی مضر قرار می‌دهند.

در برخی از کارخانه‌ها، به کارگران آموزش مناسبی در مورد نحوه کار با مواد خطرناک داده نمی‌شود، که منجر به حوادث و صدماتی می‌شود که با آموزش و آمادگی امکان جلوگیری از آنها وجود دارد. علاوه بر این، نبود بررسی‌ها و نظارت منظم بهداشتی به این معنی است که بسیاری از کارگران تا زمانی که مشکلات جدی سلامتی ایجاد نمی‌شوند، از میزان کامل مواجهه خود بی‌اطلاع هستند.

حتی زمانی که اقدامات ایمنی وجود دارد، فشارهای اقتصادی می‌تواند کارگران را به نادیده گرفتن این اقدامات احتیاطی سوق دهد. در کارخانه‌هایی که سهمیه‌های تولید بالا است، کارگران ممکن است پروتکل‌های ایمنی را برای رسیدن به اهداف خود و بالا بردن نرخ تولید نادیده بگیرند. با گذشت زمان، این بی توجهی به ایمنی می‌تواند منجر به تجمع مواد شیمیایی سمی در بدن شود و احتمال ابتلا به بیماری های شغلی را افزایش دهد.

نیاز به بهبود شرایط کاری

برای محافظت از کارگران در صنایع شیمیایی، باید تلاشی هماهنگ برای بهبود استانداردهای ایمنی و کاهش قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر صورت گیرد. این شامل اجرای مقررات ایمنی سخت‌گیرانه‌تر، اطمینان از دسترسی کارگران به تجهیزات حفاظتی با کیفیت بالا، و نظارت منظم بر سلامت برای تشخیص علائم اولیه بیماری‌های شغلی است.

علاوه بر این، کارخانه‌ها باید روی سیستم‌های تهویه مدرن سرمایه‌گذاری کنند تا غلظت دود سمی را در محیط کار کاهش دهند. آموزش صحیح کارگران در مورد کار با مواد خطرناک نیز برای جلوگیری از حوادث و به حداقل رساندن مواجهه ضروری است. در نهایت، برای کارفرمایانی که قوانین ایمنی را رعایت نمی‌کنند، باید پاسخگویی بیشتری وجود داشته باشد، و برای کسانی که کارگران خود را در معرض خطر قرار می‌دهند جریمه و مجازات در نظر گرفته شود.

لیلا آذر