به گزارش آتیه آنلاین، کارگاه‌های راه‌سازی، از جمله کارگاه‌های موقتی‌ هستند که ماهیت کار در آن‌ها پروژه‌ای و غیرمستمر است؛ با شروع یک پروژه‌ راه‌سازی و عمرانی جدید، یک کارگاه جدید با تعدادی کارگر ایجاد می‌شود، با این کارگران قرارداد موقت منعقد می‌شود و کار آغاز می‌شود اما این کارگران مانند کارگرانی که در کارگاه‌های دائم با ماهیت کار مستمر مشغول به فعالیت هستند، مشمول قانون کار بوده و از حقوق و مزایای قانونی برخوردارند.

به این ترتیب، کارگران راه‌سازی مشمول دریافت حداقل دستمزد و مزایای مزدیِ مصوب شورای عالی کار و حقوق قانونی مندرج در قانون کار هستند؛ برای نمونه، در صورتی که یک کارگاه راه‌سازی مشمول اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل (موضوع مواد ۴۸ تا ۵۰ قانون کار) باشد یا به عبارت دقیق‌تر، بیش از ۵۰ کارگر داشته باشد، باید کارفرما ظرف مدت زمان معین قانونی، یک طرح طبقه‌بندی دقیق و عادلانه تنظیم نماید و آن را پس از تایید اداره کار اجرا کند.

این کارگران همچنین از حقوقی مانند حق مرخصی و مزایای رفاهی و انگیزشی مانند حق ایاب و ذهاب، حق عائله‌مندی و حق اولاد برخودارند؛ نکته اینجا است که به دلیل دور بودن غالب این کارگاه‌ها از مراکز شهری و مسکونی، تامین مسکن موقت و همچنین فراهم نمودن وعده‌های غذایی برعهده کارفرماست و کارگران نباید از بابت غذا و محل استراحت کمبود و نگرانی داشته باشند.

تعیین سقف برای قراردادهای موقت کارگران راه‌سازی

یکی از موضوعات مهم مرتبط با کارگران پروژه‌های راه‌سازی و عمرانی، موضوع نوع قراردادهای آن‌ها است که ماده ۷ قانون کار به صراحت در مورد چگونگی قراردادهای موقت این کارگران گفته است؛ در تبصره یک این ماده قانون کار آمده است «حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیر مستمر دارد توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و به تصویب هیأت‌ وزیران خواهد رسید». آیین‌نامه مربوط به این تبصره از قانون، بعد از ۲۹ سال، بالاخره در بهمن ماه ۱۳۹۸ تدوین شد و به تصویب وزارت کار رسید. براساس این آیین‌نامه، قرارداد کارگران مشاغل غیر مستمر بعد از ۴ سال تا زمان اتمام و خاتمه پروژه دائمی می‌شود و کارفرما حق اخراج و بیکارسازی آن‌ها را ندارد.

در تاریخ اشاره شده یک هفته بعد از تصویب این آیین‌نامه، «حاتم شاکرمی» معاون وقت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مورد جزئیات آن گفت: پیشنهاد آیین‌نامه این بود که در مشاغل غیرمستمر در صورتی که کارگری بیش از سه سال در مشاغل غیرمستمر از جمله راهسازی، سدسازی و احداث کارخانجات مشغول به کار باشد، کارفرما باید تا پایان پروژه نسبت به انعقاد قرارداد دائم با کارگران اقدام کند که در نهایت بر اساس آنچه که در دولت تصویب شد سقف زمانی قرارداد موقت از سه سال به چهار سال افزایش یافت.

وی با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از کارگران مشاغل غیرمستمر در پروژه‌های زیربنایی و عمرانی مشغول به کارند، درباره الزام کارفرمایان به اجرای این آیین‌نامه گفت: در صورتی که فعالیت کارگاه یا پروژه بیش از ۴سال به طول انجامد، از این مدت به بعد همه نیروهای به کار گرفته شده اعم از قدیمی یا جدید تا پایان پروژه نیروی کار دائم تلقی می شوند.

به گفته این مقام مسئول، حدود دو میلیون کارگر در مشاغل با ماهیت غیرمستمر مشغول به کار هسشتند که همه آن‌ها مشمول این آیین‌نامه می‌شوند.

آمار تفکیکی دقیق از توزیع شغلی این کارگران در دست نیست اما می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از این کارگران شاید بیش از ۵۰ درصد آن‌ها یعنی حدود یک میلیون نفر، در کارگاه‌های راه‌سازی مشغول به کارند؛ به گفته «آرمین خوشوقتی» کارشناس حقوق و روابط کار، با استناد به آیین‌نامه تصویب شده در بهمن ماه ۱۴۰۲، کارگران راه‌سازی که از قبل از این تاریخ در کارگاه مورد نظر مشغول به کار بوده‌اند در تاریخ مذکور بعد از گذشت ۴ سالی که در آیین‌نامه پیش‌بینی شده، دائمی می‌شوند و قراردادشان تا پایان پروژه به صورت خودکار تمدید می‌شود.

این کارشناس حقوقی در گفت‌گو با آتیه آنلاین بیان کرد: بعد از گذشت چهار سال و با دائمی شدن قرارداد کار کارگر، کارفرما حق اخراج او را ندارد؛ تا هر زمانی که پروژه ادامه داشته باشد و کارگاه برقرار باشد، کارگر قرارداد دارد و باید مزد و مزایای مزدی او به موقع پرداخت شود.

به گفته خوشوقتی، تصویب آیین‌نامه تبصره یک ماده ۷ قانون کار، یک گام در جهت تأمین امنیت شغلی کارگرانی‌ است که غالباً در مناطق غیرمسکونی و دور از خانواده به کارهای سخت مشغول‌اند و بدترین شرایط آب و هوایی را تاب می‌آورند.

معوقات مزدی کارگران راه‌سازی

تعیین سقف ۴ سال برای قراردادهای موقت در کارهای با ماهیت غیرمستمر، به شرط اجرایی شدن، یک امتیاز به نفع کارگران راه‌سازی و عمرانی است؛ با این حال، هنوز وضعیت این کارگران مطلوب نیست؛ کارگران شرکت‌های راه‌سازی مشکلات بسیار دارند و گاهی به دلیل دورافتادگی و پراکندگی جغرافیایی، از دریافت به موقع مزد و مزایای مزدی محروم می‌مانند؛ برای نمونه در فروردین امسال خبری منتشر شد که کارگران یک شرکت راه‌سازی در شهرستان بجستان استان خراسان رضوی، چند ماه معوقات مزدی دارند و حقوق آن‌ها از دی ماه سال قبل پرداخت نشده است.

در مجموع تدوین آیین‌نامه برای دائمی ساختن قراردادهای کارگران راه‌سازی بعد از چهار سال اشتغال در یک کارگاه ثابت، نمی‌تواند همه مشکلات و کاستی‌ها را برطرف کند؛ بهبود وضعیت کارگران راه‌سازی کشور در گروی نظارت مستمر و دقیق است؛ باید بازرسان کار به جاده‌های در حال ساخت در نقاط مختلف کشور سفر کنند و ببینند آیا حقوق کارگران جاده‌ساز به موقع پرداخت می‌شود یا چند ماه معوقات مزدی، زندگی سخت آن‌ها را مختل کرده است......