این کارشناس حوزه ایمنی و بهداشت کار در پاسخ به پرسش‌هایی مرتبط با ضروریات فضای ایمنی کار و رعایت الزامات قانونی هریک از عوامل موثر در شکل‌گیری کارگاه ایمن، نگاه کارشناسی بخش ایمنی به تحقق این موضوع را توضیح داده است.
هر کدام از شاخص‌ها و عوامل موثر در شکل‌گیری و ارتقای ایمنی و بهداشت کار، نظیر تجهیزات ایمنی، آموزش حوزه ایمنی، نیروی کار، کارفرما و قوانین و مقررات حوزه ایمنی در محیط کار چه نقشی در توسعه ایمنی کارگاه، حفاظت از نیروی کار و کاهش حوادث کار ایفا می‌کنند؟
همه عوامل مرتبط با تجهیزات ایمنی، آموزش‌های دوره‌ای مربوط به حوزه ایمنی، رعایت اصول و ضوابط ایمنی محیط کار توسط نیروی کار آموزش دیده، الزام و رعایت قوانین و مقررات و البته ایجاد بسترهای ایمن کارگاهی توسط کارفرما و دیگر مولفه‌های موثر مرتبط، در راستای استمرار محیط کار ایمن و کاهش حوادث کار موثرند.
به عنوان مثال، کارفرما مسئولیت اجرای قوانین ایمنی و بهداشت کار را برعهده دارد و به دلیل حساسیت و مخاطرات ناشی از عدم التزام به قانون، به هیچ نحوی نباید از قبول مسئولیت شانه خالی کند، در غیر اینصورت اگر حادثه‌ای رخ دهد و یا محیط کارگاه منجر به بیماری کارگر شود، باید در مراجع مربوطه پاسخگو باشد.
آموزش‌های ایمنی اعم از آموزش‌های عمومی و تخصصی مرتبط با مشاغل گوناگون نیز از الزامات و ضروریات شکل‌گیری کارگاه ایمن محسوب می‌شوند؛ به همین جهت لازم است مطابق آیین‌نامه آموزش ایمنی کارگران، کارفرمایان و کارآموزان و دستورالعمل‌های مربوطه مورد توجه قرار گیرند.
تجهیزات ایمنی شامل تجهیزات حفاظت فردی کارگران و تجهیزاتی از قبیل سیستم‌های اعلام و اطفا حریق، سامانه‌های حفاظت از سقوط، سیستم‌های ضد تصادم و دیگر موارد مرتبط نیز عمدتاً در پیشگیری از وقوع حوادث و بعضا در کاهش آسیب‌ها تاثیرگذارند؛ در این ارتباط بر استفاده از تجهیزات استاندارد و منطبق با الزامات قانونی مانند آیین‌نامه تجهیزات حفاظت فردی استفاده تأکید می‌شود.
به طور ویژه در مشاغل و فعالیت‌های پرریسک حوزه حوادث کار مانند فعالیت‌های ساختمانی و کارگاه‌ها و کارخانجات بزرگ صنعتی، چه اقداماتی می‌تواند زمینه افزایش ایمنی و کاهش حوادث شغلی را موجب شود؟
از دو دیدگاه نوگرایانه و کلاسیک و آکادمیک می‌توان به این موضوع پیشگیری از حوادث کار در حوزه فعالیت مشاغل پرریسک و مخاطره‌آمیز پرداخت.
در دیدگاه نوگرایانه باید از علوم دیگری در راستای اهداف ایمنی کارگاه‌ها و صنایع به‌ویژه از دانش و فناوری در حوزه کامپیوتر اطلاعات بهره برد که نیازمند همکاری متخصصان حوزه‌های اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و دیتا و اتوماسیون صنعتی و ... است. به‌عنوان مثال با استفاده از خودروهای بدون راننده و خودران در سال‌های آینده، مفهومی به نام تصادف شاید به یک خاطره تلخ تبدیل شود و نسل‌های آینده برخورد دو خودرو را هیچوقت مشاهده نکنند. دیگر اینکه دوربین‌ها و سیستم‌های هوشمند تشخیص وسایل حفاظت فردی از لحاظ نوع و تعداد و شناسایی شخص در کارگاه‌های مختلف به‌همراه ثبت دیتا و رفتار و آنالیز و گزارش‌دهی فوری و بلندمدت نیز در این حوزه قابل مشاهده است.
در دیدگاه کلاسیک و آکادمیک در کارگاه‌ها و صنایع که ساختار و تشکیلات ایمنی و بهداشت کارآمدی دارند، ابتدا باید عوامل بالقوه آسیب‌رسان را با توجه به الزامات قانونی، فهرست خطرات یا چک لیست، شرح وظایف و عملکرد افراد، تجهیزات و...، حوادث مشابه، کنترل‌های ایمنی موجود و... شناسایی کرد و بر اساس اولویت‌های کنترل خطرات، برای پیشگیری از وقوع حوادث اقدام لازم صورت گیرد. در واقع اولویت اول کنترل خطرات حذف خطر است یعنی در صورت امکان خطر را حذف کرد؛ به عنوان مثال حذف جابجایی دستی اجسام با به‌کارگیری تجهیزات مکانیکی. اولویت دوم جایگزینی است، یعنی استفاده از مواد یا روش‌هایی با خطر کمتر؛ مانند استفاده از برق ۲۴ ولت بجای برق ۲۲۰ ولت برای روشنایی سیار.
در صورت عدم امکان حذف یا جایگزینی می‌توان از کنترل‌های مهندسی نظیر حفاظ‌ها، سیستم ارتینگ، قفل‌های داخلی تجهیزات، عایق‌های صوتی، سیستم‌های تهویه و... استفاده کرد. اولویت چهارم نیز کنترل‌های مدیریتی مانند آموزش، تدوین دستورالعمل، بازرسی ایمنی، تشویق و تنبیه، محدودیت دسترسی‌ها و... است و آخرین اولویت کنترل خطرات نیز در قالب استفاده از تجهیزات حفاظت فردی دسته‌بندی می‌شود.
نظارت و بازرسی حوزه ایمنی و ضرورت تغییر و به‌روزرسانی قوانین و مقررات ایمنی و بهداشت، چه تاثیری در ارتقای سطح ایمنی کارگاه و حفاظت از جان نیروی کار دارد؟
از جمله الزامات قانونی مرتبط به بازرسی کارگاه‌ها که می‌توان به آن اشاره کرد، ماده ۱۰۵ قانون کار است که این حق را برای بازرسان کار لحاظ کرده که اگر کارگاهی را در معرض بروز حادثه تشخیص داد، گزارش بدهد. در این ماده آمده: «هر گاه در حین بازرسی، به تشخیص بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای احتمال وقوع حادثه و یا بروز خطر در کارگاه داده شود، بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای مکلف هستند مراتب را فوراً و کتباً به کارفرما یا نماینده او و نیز به رییس مستقیم خود اطلاع دهند.»
اجرای درست و کامل این ماده قانونی در حوزه بازرسی حوزه حوادث و ایمنی در کارگاه‌ها مانع بروز بسیاری از حوادث می‌شود اما تعداد کم بازرسان کار در شهرهای مختلف، از جمله محدودیت‌های اجرای این قانون به‌شمار می‌رود.
همچنین جدیت در اجرای قوانین و مقررات موجود در بازرسی مراجع قانونی و نیز تدوین و ابلاغ قوانین شفاف و قابل اجرا قطعاً در بهبود وضعیت ایمنی کشور موثر خواهد بود.
نظر شما