به گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه ایران، بنابر آمار مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حدود یک میلیون کارگر اتباع در کشور مشغول به کار هستند، این درحالی است که بر اساس آمار این وزارتخانه حدود ۲هزار و ۳۲۷ نفر از کارگران اتباع خارجی تاکنون بازنشسته شدند و ماهانه از سازمان تامین اجتماعی حقوق دریافت می کنند. همچنین تا مرداد ماه سال جاری ۹۰ هزار و ۱۲۰ نفر از اتباع خارجی تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته اند در شرایطی که بسیاری از کارگران ایرانی با وجود تخصص، فاقد شغل و پوشش بیمه ای هستند.

امیر قاجار یکی از مسئولان انجمن صنفی کارگران ساختمانی در گفت و گو با «ایران» از صدور پروانه کار برای کارگران خارجی با وجود بیکاری کارگران ایرانی می گوید: یکی از مشکلات حضور کارگران اتباع در صنعت ساختمان سازی عدم تخصص در حرفه ای است که کار می کنند. برای یادگیری بنایی، گچکاری، کاشی کاری، برقکاری و... به طور متوسط فرد باید ۵ تا ۶ سال را کنار یک فرد ماهر کارکرده و به قولی شاگردی کند و فنون کار را از پایه آموزش دیده و در کار اجرا کند، بعد از آن می تواند به تنهایی برای حرفه ای که شاگردی اش را کرده ادعای کار داشته باشد.

وی ادامه می دهد: کارگر خارجی بدون تخصص و مهارت کافی در کار، وارد حوزه شده و با ادعای استادکاری و قیمت پایین تر، کار را از فرد حرفه ای ایرانی گرفته و انجام می دهد. حال کیفیت کار استادکار ایرانی با ۳۰ سال سابقه کجا و فرد خارجی غیرماهری که طی ۴الی ۵ماه به عنوان وردست کار کرده، کجا! برای کارفرمایان در حوزه ساختمان، کیفیت معنایی ندارد و کار را با قیمت پایین به کارگر خارجی می دهند. بسیاری از حرفه ها در استادکاری در حال از بین رفتن هستند، اکنون دیگر کمتر کسی می تواند گچبری های سنتی ایرانی انجام دهد زیرا این حرفه ها معمولا نسل به نسل از پدر به پسر منتقل می شد. اکنون کدام پسری است که با دیدن شرایط بد کار ساختمانی و سختی که در آن است، بخواهد در حرفه پدرش مشغول به کار شود!؟

وی ادامه می دهد: در شهرستانی همچون ورامین بیش از ۲۰۰ هزار اتباع خارجی دارد و عمده فعالیت های کارگری این شهر را اتباع انجام می دهند. چند سال پیش میدان بزرگی در ورامین ساخته شد به نام میدان «رازی» که همه کارگران آن اتباع خارجی بودند در صورتی که دور همان میدان محل جمع شدن کارگران برای یافتن کار است، کارگر ایرانی بیکار نشسته بود و کار کردن کارگر خارجی را تماشا می کرد. چرا؟ چون اتباع با دستمزد کمتری برای کارفرمایان کار می کنند.

وی با اشاره به اینکه میانگین سنی کارگران و استادکاران ایرانی در حوزه ساخت و ساز بالاست می گوید: اگر ما ۲۰۰ بنا داشته باشیم حدود ۱۵۰ نفر شان بالای ۵۰ سال سن دارند و با گرفته شدن فرصت های شغلی از سوی اتباع خارجی، نیروی جوان ایرانی وارد این حوزه یعنی ساختمان سازی نمی شود. در چند سال آینده اگر نیروهای کار کارگری اتباع از کشور خارج شوند دیگر کارگر ایرانی نداریم و حوزه ساخت و ساز با مشکل روبه رو خواهد شد.

۵۵ درصد اتباع در حوزه ساخت و ساز مشغول اند
محسن ابراهیمی مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت و گو با «ایران» با اشاره به اشتغال بیش از یک میلیون اتباع خارجی در کشور می گوید: بر اساس مواد ۱۲۰ و ۱۲۱ قانون کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وظایفی را در قبال اشتغال اتباع خارجی در کشور ازجمله مدیریت و سیاستگذاری در این حوزه دارد، بر همین اساس کارفرمایان در بخش نیروهای متخصص خارجی نیاز خود را به وزارت کار اعلام می کنند و ویزای کار از سوی وزارت امور خارجه برای اتباع صادر می شود. در مرحله بعد از طریق هیات های فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پروانه کار را دریافت می کنند. این افراد بعد از اتمام کارشان در ایران، پروانه را تحویل داده و از کشور خارج می شوند، این روند قانونی ورود و اشتغال نیروی خارجی در کشور است.

وی ادامه می دهد: بحث اصلی ما در خصوص نیروهای کار غیرماهر است که عمدتا به دلایل مختلف از کشورهای همسایه به ایران برای کار و زندگی مهاجرت می کنند، برای این امر هم قانونگذار، برنامه ریزی و پیش بینی هایی را صورت داده است. در حال حاضر در کشور، نیروهای متخصص و ماهر کمی حضور دارند که در حوزه های مختلف مشغول به فعالیت هستند و عمده حضور نیروی کار در بخش کارگری و غیرماهر است.

ابراهیمی با بیان آنکه بیش از ۵۵ درصد از نیروی کار غیرماهر اتباع در صنعت ساخت و ساز است، می افزاید: بر اساس سرشماری ای که در سال ۱۴۰۱ صورت گرفته بیش از یک میلیون نفر از اتباع خارجی مجاز و غیرمجاز در کشور مشغول به کار هستند. البته ناگفته نماند هنوز اطلاعات دقیقی در زمینه اشتغال اتباع در کشور وجود ندارد زیرا نیروهای کاری غیرمجاز زیادی مشغول به فعالیت در بخش های مختلف پوشاک، کشاورزی و ساخت و ساز و... هستند اما طبق برآورد وزارت کار بیش از ۵۵ درصد از اتباعی که در کشور حضور دارند در صنعت ساخت و ساز مشغول به فعالیت هستند.

مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه سال گذشته ۳۲۴ هزار و ۴۴۱ نفر از وزارت کار، پروانه اشتغال دریافت کردند، می گوید: قانونگذار برای نیروهای متخصصی که به صورت قانونی وارد کشور می شوند تمهیداتی را در نظر گرفته است اما عمده افرادی که در کشور کار می کنند با ویزای کار وارد نشده و مهاجرینی از کشورهای همسایه هستند. این افراد برای کار به صورت مجاز باید در طرح های سرشماری وزارت کشور شرکت کرده و بعد از اینکه وزارت کشور به ما اعلام کند می توانیم برای وضعیت اشتغال آنها تعیین تکلیف و برنامه ریزی کنیم. برای نیروهای ماهر شرایط متفاوت است چرا که کارفرما درخواستش را به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه می دهد و بعد از اینکه در هیات فنی درخواست بررسی شد مجوز برای ورود نیروی ماهر خارجی صادر می شود و به راحتی پروانه کار دریافت می کند.

ابراهیمی با اشاره به تسهیلاتی که شامل اتباع از طریق اشتغال قانونی می شود، می افزاید: اتباعی که با پروانه کار در ایران مشغول کار هستند غیر از بیمه بیکاری از تمام مزایای بیمه همچون شهروندان ایرانی برخوردار هستند و از آنجا که تعداد زیادی از اتباع سال هاست در کشور مشغول کار هستند و پروانه کارشان را سال ها تمدید کردند در پایان دوران کار و سالمندی می توانند از مزایای بازنشستگی برخوردار شوند. طبق آمار وزارتخانه ۲هزار و ۳۲۷ نفر از اتباع خارجی تاکنون بازنشسته شدند و ماهانه از سازمان تامین اجتماعی حقوق دریافت می کنند، همچنین تا مرداد ماه سال جاری ۹۰ هزار و ۱۲۰ نفر از اتباع خارجی تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفتند.

وی در ادامه با اشاره به راه اندازی سامانه جامع اشتغال اتباع خارجی می گوید: این سامانه دارای چند فاز است، فاز اول که راه اندازی شده مربوط به نیروهای ماهر و متخصص است و از ابتدای سال که این سامانه فعالیتش را آغاز کرده تمام افرادی که متقاضی اخذ پروانه کار هستند از طریق این سامانه وارد کشور شدند و خدمات مورد نیازشان را دریافت می کنند. تاکنون ۲هزارو ۷۷۹ کارفرما اعم از حقیقی و حقوقی در این سامانه ثبت نام کردند که ۲هزار و ۳ نفر از آنها موفق به ثبت اطلاعات شده اند.

مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به هزینه صدور پروانه کار برای اتباع خارجی بیان می کند: هر ساله با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه، مبلغی به عنوان صدور دفترچه کار برای اتباع تعیین شده که در سال جاری ۶۰۰ هزار تومان برای صدور و ۵۰۰ هزار تومان برای تمدید از اتباع دریافت می شود.

این مقام مسئول با اشاره به ماده ۱۲۱ قانون کار برای استفاده از نیروی کار خارجی می گوید: در این ماده آمده است اگر در کشور نیروی کار ایرانی متخصص برای هر عنوان شغلی وجود داشته باشد نباید مجوزی برای کار اتباع در آن حوزه صادر شود که این موضوع در هیات های فنی به طور کامل رعایت می شود. اما حوزه ساختمان سازی از حوزه های تخصصی نیست و افرادی که در این حرفه از ما پروانه کار دریافت کردند نیروهای غیرمتخصص و کارگری هستند که به درخواست کارفرما و متناسب با اینکه به ازای هر نیروی کار خارجی سه نیروی ایرانی باید در آن محل مشغول کار باشد برای اتباع پروانه کار صادر می شود. این موضوع در خصوص نیروی ماهر رعایت می شود اما در حوزه نیروی غیرماهر شرایط در هر استان بسته به نیاز آن شهر متفاوت است و تصمیمات بر اساس شرایط کاری استان گرفته می شود؛ به عنوان مثال در تهران نیروی کار بیشتری نیاز است و نیروی کار ایرانی کفاف کلانشهری همچون پایتخت را نمی دهد به همین دلیل در تهران اتباع بیشتری به کار گرفته می شوند. تلاش ما بر این است که اگر نیروی کار ایرانی برای هر عنوان شغلی وجود داشته باشد اولویت با کارگر ایرانی باشد. هر جایی که هموطنان عزیز مشاهده کردند نیروی کار خارجی مشغول به کار است و خودشان می توانند آن کار را انجام دهند کافی است به ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کرده تا نیروی کار ایرانی را در اولین فرصت با نیروی کار خارجی جابه جا کنیم.

جریمه برای به کارگیری غیرقانونی نیروی کار
ابراهیمی با اشاره به جریمه کارفرمایانی که نیروی کار غیرمجاز را به کار گیرند، می گوید: بر اساس قانون، هر کارفرمایی که به صورت غیرمجاز از نیروی کار خارجی استفاده کند به ازای هر روز به کارگیری ۵ برابر حداقل دستمزد که در سال ۱۴۰۱ مبلغ آن روزی ۷۰۰ هزار تومان می شود، مشمول جریمه خواهد شد. اگر این جریمه را پرداخت نکند بر اساس ماده ۱۸۱ قانون کار به محاکم قضایی معرفی شده و اگر مقصر شناسایی شود بین ۹۱ تا ۱۸۰ روز محکوم به حبس می شود.

مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پایان با اشاره به عدم کنترل حضور نیروی کار خارجی غیرماهر می گوید: وقتی صحبت از نیروی کار خارجی است باید مشخص شود منظور نیروی ماهر است یا غیرماهر. اگر منظور نیروی کار ماهر است که حضور این افراد در کشور فرصتی برای انتقال دانش و اطلاعات به نیروی داخلی است و حضورشان به نفع کشور است اما در خصوص نیروی کار غیرماهر اگر حضورشان مدیریت نشده باشد می تواند آسیب جدی به بازار کار ایرانیان وارد کند که تمام تلاش ما در وزارتخانه آن است که با همکاری شرکای اجتماعی در بخش خصوصی و دولت حضور و اشتغال اتباع خارجی را مدیریت کنیم.